حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ ابْنُ عُلَيَّةَ، قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ صُهَيْبٍ، عَنْ أَنَسٍ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم غَزَا خَيْبَرَ، فَصَلَّيْنَا عِنْدَهَا صَلاَةَ الْغَدَاةِ بِغَلَسٍ، فَرَكِبَ نَبِيُّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَرَكِبَ أَبُو طَلْحَةَ، وَأَنَا رَدِيفُ أَبِي طَلْحَةَ، فَأَجْرَى نَبِيُّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي زُقَاقِ خَيْبَرَ، وَإِنَّ رُكْبَتِي لَتَمَسُّ فَخِذَ نَبِيِّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، ثُمَّ حَسَرَ الإِزَارَ عَنْ فَخِذِهِ حَتَّى إِنِّي أَنْظُرُ إِلَى بَيَاضِ فَخِذِ نَبِيِّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، فَلَمَّا دَخَلَ الْقَرْيَةَ قَالَ " اللَّهُ أَكْبَرُ، خَرِبَتْ خَيْبَرُ، إِنَّا إِذَا نَزَلْنَا بِسَاحَةِ قَوْمٍ فَسَاءَ صَبَاحُ الْمُنْذَرِينَ ". قَالَهَا ثَلاَثًا. قَالَ وَخَرَجَ الْقَوْمُ إِلَى أَعْمَالِهِمْ فَقَالُوا مُحَمَّدٌ ـ قَالَ عَبْدُ الْعَزِيزِ وَقَالَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا ـ وَالْخَمِيسُ. يَعْنِي الْجَيْشَ، قَالَ فَأَصَبْنَاهَا عَنْوَةً، فَجُمِعَ السَّبْىُ، فَجَاءَ دِحْيَةُ فَقَالَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ، أَعْطِنِي جَارِيَةً مِنَ السَّبْىِ. قَالَ " اذْهَبْ فَخُذْ جَارِيَةً ". فَأَخَذَ صَفِيَّةَ بِنْتَ حُيَىٍّ، فَجَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ، أَعْطَيْتَ دِحْيَةَ صَفِيَّةَ بِنْتَ حُيَىٍّ سَيِّدَةَ قُرَيْظَةَ وَالنَّضِيرِ، لاَ تَصْلُحُ إِلاَّ لَكَ. قَالَ " ادْعُوهُ بِهَا ". فَجَاءَ بِهَا، فَلَمَّا نَظَرَ إِلَيْهَا النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم قَالَ " خُذْ جَارِيَةً مِنَ السَّبْىِ غَيْرَهَا ". قَالَ فَأَعْتَقَهَا النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم وَتَزَوَّجَهَا. فَقَالَ لَهُ ثَابِتٌ يَا أَبَا حَمْزَةَ، مَا أَصْدَقَهَا قَالَ نَفْسَهَا، أَعْتَقَهَا وَتَزَوَّجَهَا، حَتَّى إِذَا كَانَ بِالطَّرِيقِ جَهَّزَتْهَا لَهُ أُمُّ سُلَيْمٍ فَأَهْدَتْهَا لَهُ مِنَ اللَّيْلِ، فَأَصْبَحَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم عَرُوسًا فَقَالَ " مَنْ كَانَ عِنْدَهُ شَىْءٌ فَلْيَجِئْ بِهِ ". وَبَسَطَ نِطَعًا، فَجَعَلَ الرَّجُلُ يَجِيءُ بِالتَّمْرِ، وَجَعَلَ الرَّجُلُ يَجِيءُ بِالسَّمْنِ ـ قَالَ وَأَحْسِبُهُ قَدْ ذَكَرَ السَّوِيقَ ـ قَالَ فَحَاسُوا حَيْسًا، فَكَانَتْ وَلِيمَةَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.
அப்துல் அஜீஸ் அவர்கள் அறிவித்தார்கள்:
அனஸ் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள், 'அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கைபர் மீது படையெடுத்தபோது, நாங்கள் ஃபஜ்ர் தொழுகையை அங்கே (அதிகாலையில்) இருள் சூழ்ந்திருந்தபோதே தொழுதோம். நபி (ஸல்) அவர்கள் சவாரி செய்தார்கள், அபூ தல்ஹா (ரழி) அவர்களும் சவாரி செய்தார்கள், நான் அபூ தல்ஹா (ரழி) அவர்களுக்குப் பின்னால் சவாரி செய்துகொண்டிருந்தேன். நபி (ஸல்) அவர்கள் கைபரின் சந்தின் வழியாக வேகமாகச் சென்றார்கள், என் முழங்கால் நபி (ஸல்) அவர்களின் தொடையில் உரசிக்கொண்டிருந்தது. அவர்கள் தமது தொடையை வெளிப்படுத்தினார்கள், நான் நபி (ஸல்) அவர்களின் தொடையின் வெண்மையைப் பார்த்தேன். அவர்கள் நகரத்திற்குள் நுழைந்தபோது, 'அல்லாஹு அக்பர்! கைபர் அழிந்தது. நாம் ஒரு (விரோதமான) தேசத்தை (போரிடுவதற்காக) நெருங்கும்போதெல்லாம், எச்சரிக்கப்பட்டவர்களின் காலை தீமையாக இருக்கும்' என்று கூறினார்கள். இதை அவர்கள் மூன்று முறை கூறினார்கள். மக்கள் தங்கள் வேலைகளுக்காக வெளியே வந்தார்கள், அவர்களில் சிலர், 'முஹம்மது (ஸல்) (வந்துவிட்டார்கள்)' என்றார்கள். (எங்கள் தோழர்களில் சிலர், "அவருடைய இராணுவத்துடன்" என்று சேர்த்தார்கள்.) நாங்கள் கைபரை வென்றோம், கைதிகளைப் பிடித்தோம், போர்ப் பொருட்கள் சேகரிக்கப்பட்டன. திஹ்யா (ரழி) அவர்கள் வந்து, 'அல்லாஹ்வின் தூதரே! கைதிகளிலிருந்து எனக்கு ஒரு அடிமைப் பெண்ணைக் கொடுங்கள்' என்றார்கள். நபி (ஸல்) அவர்கள், 'சென்று எந்த அடிமைப் பெண்ணையாவது எடுத்துக்கொள்' என்றார்கள். அவர்கள் ஸஃபிய்யா பின்த் ஹுயை (ரழி) அவர்களை எடுத்துக்கொண்டார்கள். ஒரு மனிதர் நபி (ஸல்) அவர்களிடம் வந்து, 'அல்லாஹ்வின் தூதரே! தாங்கள் ஸஃபிய்யா பின்த் ஹுயை (ரழி) அவர்களை திஹ்யா (ரழி) அவர்களுக்குக் கொடுத்தீர்கள், அவர் குறைளா மற்றும் அந்-நதீர் கோத்திரங்களின் தலைவி, அவர் தங்களுக்குத் தவிர வேறு யாருக்கும் பொருத்தமானவர் அல்லர்' என்றார்கள். எனவே நபி (ஸல்) அவர்கள், 'அவரை அவளுடன் அழைத்து வா' என்றார்கள். அவ்வாறே திஹ்யா (ரழி) அவர்கள் அவளுடன் வந்தார்கள், நபி (ஸல்) அவர்கள் அவளைப் பார்த்தபோது, திஹ்யா (ரழி) அவர்களிடம், 'கைதிகளிலிருந்து இவளைத் தவிர வேறு எந்த அடிமைப் பெண்ணையாவது எடுத்துக்கொள்' என்றார்கள். அனஸ் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள்: பின்னர் நபி (ஸல்) அவர்கள் அவளை விடுவித்து திருமணம் செய்துகொண்டார்கள்.
தாபித் அவர்கள் அனஸ் (ரழி) அவர்களிடம், "ஓ அபூ ஹம்ஸா! நபி (ஸல்) அவர்கள் அவளுக்கு (மஹ்ராக) என்ன கொடுத்தார்கள்?" என்று கேட்டார்கள். அவர் (அனஸ் (ரழி)) கூறினார்கள், "அவளுடைய மஹ்ர் அவளேதான், ஏனெனில் அவர்கள் அவளை விடுவித்து பின்னர் அவளைத் திருமணம் செய்துகொண்டார்கள்."
அனஸ் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "வழியில், உம் சுலைம் (ரழி) அவர்கள் அவளை திருமணத்திற்காக (சடங்கிற்காக) அலங்கரித்து, இரவில் அவளை மணப்பெண்ணாக நபி (ஸல்) அவர்களிடம் அனுப்பினார்கள். எனவே நபி (ஸல்) அவர்கள் மணமகனாக இருந்தார்கள், மேலும் அவர்கள், 'யாரிடமாவது ஏதாவது (உணவுப்) பொருள் இருந்தால், அதைக் கொண்டு வாருங்கள்' என்று கூறினார்கள். அவர்கள் ஒரு தோல் விரிப்பை (உணவுக்காக) விரித்தார்கள், சிலர் பேரீச்சம்பழங்களையும் மற்றவர்கள் சமையல் வெண்ணெயையும் கொண்டு வந்தார்கள். (அவர் (அனஸ் (ரழி)) அஸ்-ஸவிக் என்பதையும் குறிப்பிட்டதாக நான் நினைக்கிறேன்). எனவே அவர்கள் ஹைஸ் (ஒரு வகை உணவு) என்ற உணவைத் தயாரித்தார்கள். அதுதான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களின் வலீமா (திருமண விருந்து) ஆகும்."