இந்த ஹதீஸுக்கு மற்ற ஹதீஸ் நூல்களில் உள்ள ஹதீஸ்கள்

2731, 2732ஸஹீஹுல் புகாரி
حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ، قَالَ أَخْبَرَنِي الزُّهْرِيُّ، قَالَ أَخْبَرَنِي عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ، عَنِ الْمِسْوَرِ بْنِ مَخْرَمَةَ، وَمَرْوَانَ، يُصَدِّقُ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدِيثَ صَاحِبِهِ قَالَ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم زَمَنَ الْحُدَيْبِيَةِ، حَتَّى كَانُوا بِبَعْضِ الطَّرِيقِ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ إِنَّ خَالِدَ بْنَ الْوَلِيدِ بِالْغَمِيمِ فِي خَيْلٍ لِقُرَيْشٍ طَلِيعَةً فَخُذُوا ذَاتَ الْيَمِينِ ‏"‏‏.‏ فَوَاللَّهِ مَا شَعَرَ بِهِمْ خَالِدٌ حَتَّى إِذَا هُمْ بِقَتَرَةِ الْجَيْشِ، فَانْطَلَقَ يَرْكُضُ نَذِيرًا لِقُرَيْشٍ، وَسَارَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم حَتَّى إِذَا كَانَ بِالثَّنِيَّةِ الَّتِي يُهْبَطُ عَلَيْهِمْ مِنْهَا، بَرَكَتْ بِهِ رَاحِلَتُهُ‏.‏ فَقَالَ النَّاسُ حَلْ حَلْ‏.‏ فَأَلَحَّتْ، فَقَالُوا خَلأَتِ الْقَصْوَاءُ، خَلأَتِ الْقَصْوَاءُ‏.‏ فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ مَا خَلأَتِ الْقَصْوَاءُ، وَمَا ذَاكَ لَهَا بِخُلُقٍ، وَلَكِنْ حَبَسَهَا حَابِسُ الْفِيلِ، ثُمَّ قَالَ وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لاَ يَسْأَلُونِي خُطَّةً يُعَظِّمُونَ فِيهَا حُرُمَاتِ اللَّهِ إِلاَّ أَعْطَيْتُهُمْ إِيَّاهَا ‏"‏‏.‏ ثُمَّ زَجَرَهَا فَوَثَبَتْ، قَالَ فَعَدَلَ عَنْهُمْ حَتَّى نَزَلَ بِأَقْصَى الْحُدَيْبِيَةِ، عَلَى ثَمَدٍ قَلِيلِ الْمَاءِ يَتَبَرَّضُهُ النَّاسُ تَبَرُّضًا، فَلَمْ يُلَبِّثْهُ النَّاسُ حَتَّى نَزَحُوهُ، وَشُكِيَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْعَطَشُ، فَانْتَزَعَ سَهْمًا مِنْ كِنَانَتِهِ، ثُمَّ أَمَرَهُمْ أَنْ يَجْعَلُوهُ فِيهِ، فَوَاللَّهِ مَا زَالَ يَجِيشُ لَهُمْ بِالرِّيِّ حَتَّى صَدَرُوا عَنْهُ، فَبَيْنَمَا هُمْ كَذَلِكَ، إِذْ جَاءَ بُدَيْلُ بْنُ وَرْقَاءَ الْخُزَاعِيُّ فِي نَفَرٍ مِنْ قَوْمِهِ مِنْ خُزَاعَةَ، وَكَانُوا عَيْبَةَ نُصْحِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مِنْ أَهْلِ تِهَامَةَ، فَقَالَ إِنِّي تَرَكْتُ كَعْبَ بْنَ لُؤَىٍّ وَعَامِرَ بْنَ لُؤَىٍّ نَزَلُوا أَعْدَادَ مِيَاهِ الْحُدَيْبِيَةِ، وَمَعَهُمُ الْعُوذُ الْمَطَافِيلُ، وَهُمْ مُقَاتِلُوكَ وَصَادُّوكَ عَنِ الْبَيْتِ‏.‏ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ إِنَّا لَمْ نَجِئْ لِقِتَالِ أَحَدٍ، وَلَكِنَّا جِئْنَا مُعْتَمِرِينَ، وَإِنَّ قُرَيْشًا قَدْ نَهِكَتْهُمُ الْحَرْبُ، وَأَضَرَّتْ بِهِمْ، فَإِنْ شَاءُوا مَادَدْتُهُمْ مُدَّةً، وَيُخَلُّوا بَيْنِي وَبَيْنَ النَّاسِ، فَإِنْ أَظْهَرْ فَإِنْ شَاءُوا أَنْ يَدْخُلُوا فِيمَا دَخَلَ فِيهِ النَّاسُ فَعَلُوا، وَإِلاَّ فَقَدْ جَمُّوا، وَإِنْ هُمْ أَبَوْا فَوَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ، لأُقَاتِلَنَّهُمْ عَلَى أَمْرِي هَذَا حَتَّى تَنْفَرِدَ سَالِفَتِي، وَلَيُنْفِذَنَّ اللَّهُ أَمْرَهُ ‏"‏‏.‏ فَقَالَ بُدَيْلٌ سَأُبَلِّغُهُمْ مَا تَقُولُ‏.‏ قَالَ فَانْطَلَقَ حَتَّى أَتَى قُرَيْشًا قَالَ إِنَّا قَدْ جِئْنَاكُمْ مِنْ هَذَا الرَّجُلِ، وَسَمِعْنَاهُ يَقُولُ قَوْلاً، فَإِنْ شِئْتُمْ أَنْ نَعْرِضَهُ عَلَيْكُمْ فَعَلْنَا، فَقَالَ سُفَهَاؤُهُمْ لاَ حَاجَةَ لَنَا أَنْ تُخْبِرَنَا عَنْهُ بِشَىْءٍ‏.‏ وَقَالَ ذَوُو الرَّأْىِ مِنْهُمْ هَاتِ مَا سَمِعْتَهُ يَقُولُ‏.‏ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ كَذَا وَكَذَا، فَحَدَّثَهُمْ بِمَا قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم‏.‏ فَقَامَ عُرْوَةُ بْنُ مَسْعُودٍ فَقَالَ أَىْ قَوْمِ أَلَسْتُمْ بِالْوَالِدِ قَالُوا بَلَى‏.‏ قَالَ أَوَلَسْتُ بِالْوَلَدِ قَالُوا بَلَى‏.‏ قَالَ فَهَلْ تَتَّهِمُونِي‏.‏ قَالُوا لاَ‏.‏ قَالَ أَلَسْتُمْ تَعْلَمُونَ أَنِّي اسْتَنْفَرْتُ أَهْلَ عُكَاظٍ، فَلَمَّا بَلَّحُوا عَلَىَّ جِئْتُكُمْ بِأَهْلِي وَوَلَدِي وَمَنْ أَطَاعَنِي قَالُوا بَلَى‏.‏ قَالَ فَإِنَّ هَذَا قَدْ عَرَضَ لَكُمْ خُطَّةَ رُشْدٍ، اقْبَلُوهَا وَدَعُونِي آتِهِ‏.‏ قَالُوا ائْتِهِ‏.‏ فَأَتَاهُ فَجَعَلَ يُكَلِّمُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم نَحْوًا مِنْ قَوْلِهِ لِبُدَيْلٍ، فَقَالَ عُرْوَةُ عِنْدَ ذَلِكَ أَىْ مُحَمَّدُ، أَرَأَيْتَ إِنِ اسْتَأْصَلْتَ أَمْرَ قَوْمِكَ هَلْ سَمِعْتَ بِأَحَدٍ مِنَ الْعَرَبِ اجْتَاحَ أَهْلَهُ قَبْلَكَ وَإِنْ تَكُنِ الأُخْرَى، فَإِنِّي وَاللَّهِ لأَرَى وُجُوهًا، وَإِنِّي لأَرَى أَوْشَابًا مِنَ النَّاسِ خَلِيقًا أَنْ يَفِرُّوا وَيَدَعُوكَ‏.‏ فَقَالَ لَهُ أَبُو بَكْرٍ امْصُصْ بَظْرَ اللاَّتِ، أَنَحْنُ نَفِرُّ عَنْهُ وَنَدَعُهُ فَقَالَ مَنْ ذَا قَالُوا أَبُو بَكْرٍ‏.‏ قَالَ أَمَا وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوْلاَ يَدٌ كَانَتْ لَكَ عِنْدِي لَمْ أَجْزِكَ بِهَا لأَجَبْتُكَ‏.‏ قَالَ وَجَعَلَ يُكَلِّمُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فَكُلَّمَا تَكَلَّمَ أَخَذَ بِلِحْيَتِهِ، وَالْمُغِيرَةُ بْنُ شُعْبَةَ قَائِمٌ عَلَى رَأْسِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم وَمَعَهُ السَّيْفُ وَعَلَيْهِ الْمِغْفَرُ، فَكُلَّمَا أَهْوَى عُرْوَةُ بِيَدِهِ إِلَى لِحْيَةِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ضَرَبَ يَدَهُ بِنَعْلِ السَّيْفِ، وَقَالَ لَهُ أَخِّرْ يَدَكَ عَنْ لِحْيَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم‏.‏ فَرَفَعَ عُرْوَةُ رَأْسَهُ فَقَالَ مَنْ هَذَا قَالُوا الْمُغِيرَةُ بْنُ شُعْبَةَ‏.‏ فَقَالَ أَىْ غُدَرُ، أَلَسْتُ أَسْعَى فِي غَدْرَتِكَ وَكَانَ الْمُغِيرَةُ صَحِبَ قَوْمًا فِي الْجَاهِلِيَّةِ، فَقَتَلَهُمْ، وَأَخَذَ أَمْوَالَهُمْ، ثُمَّ جَاءَ فَأَسْلَمَ فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ أَمَّا الإِسْلاَمَ فَأَقْبَلُ، وَأَمَّا الْمَالَ فَلَسْتُ مِنْهُ فِي شَىْءٍ ‏"‏‏.‏ ثُمَّ إِنَّ عُرْوَةَ جَعَلَ يَرْمُقُ أَصْحَابَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم بِعَيْنَيْهِ‏.‏ قَالَ فَوَاللَّهِ مَا تَنَخَّمَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نُخَامَةً إِلاَّ وَقَعَتْ فِي كَفِّ رَجُلٍ مِنْهُمْ فَدَلَكَ بِهَا وَجْهَهُ وَجِلْدَهُ، وَإِذَا أَمَرَهُمُ ابْتَدَرُوا أَمْرَهُ، وَإِذَا تَوَضَّأَ كَادُوا يَقْتَتِلُونَ عَلَى وَضُوئِهِ، وَإِذَا تَكَلَّمَ خَفَضُوا أَصْوَاتَهُمْ عِنْدَهُ، وَمَا يُحِدُّونَ إِلَيْهِ النَّظَرَ تَعْظِيمًا لَهُ، فَرَجَعَ عُرْوَةُ إِلَى أَصْحَابِهِ، فَقَالَ أَىْ قَوْمِ، وَاللَّهِ لَقَدْ وَفَدْتُ عَلَى الْمُلُوكِ، وَوَفَدْتُ عَلَى قَيْصَرَ وَكِسْرَى وَالنَّجَاشِيِّ وَاللَّهِ إِنْ رَأَيْتُ مَلِكًا قَطُّ، يُعَظِّمُهُ أَصْحَابُهُ مَا يُعَظِّمُ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وسلم مُحَمَّدًا، وَاللَّهِ إِنْ تَنَخَّمَ نُخَامَةً إِلاَّ وَقَعَتْ فِي كَفِّ رَجُلٍ مِنْهُمْ، فَدَلَكَ بِهَا وَجْهَهُ وَجِلْدَهُ، وَإِذَا أَمَرَهُمُ ابْتَدَرُوا أَمْرَهُ وَإِذَا تَوَضَّأَ كَادُوا يَقْتَتِلُونَ عَلَى وَضُوئِهِ، وَإِذَا تَكَلَّمَ خَفَضُوا أَصْوَاتَهُمْ عِنْدَهُ، وَمَا يُحِدُّونَ إِلَيْهِ النَّظَرَ تَعْظِيمًا لَهُ، وَإِنَّهُ قَدْ عَرَضَ عَلَيْكُمْ خُطَّةَ رُشْدٍ، فَاقْبَلُوهَا‏.‏ فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ بَنِي كِنَانَةَ دَعُونِي آتِهِ‏.‏ فَقَالُوا ائْتِهِ‏.‏ فَلَمَّا أَشْرَفَ عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم وَأَصْحَابِهِ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ هَذَا فُلاَنٌ، وَهْوَ مِنْ قَوْمٍ يُعَظِّمُونَ الْبُدْنَ فَابْعَثُوهَا لَهُ ‏"‏‏.‏ فَبُعِثَتْ لَهُ وَاسْتَقْبَلَهُ النَّاسُ يُلَبُّونَ، فَلَمَّا رَأَى ذَلِكَ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ مَا يَنْبَغِي لِهَؤُلاَءِ أَنْ يُصَدُّوا عَنِ الْبَيْتِ، فَلَمَّا رَجَعَ إِلَى أَصْحَابِهِ قَالَ رَأَيْتُ الْبُدْنَ قَدْ قُلِّدَتْ وَأُشْعِرَتْ، فَمَا أَرَى أَنْ يُصَدُّوا عَنِ الْبَيْتِ‏.‏ فَقَامَ رَجُلٌ مِنْهُمْ يُقَالُ لَهُ مِكْرَزُ بْنُ حَفْصٍ‏.‏ فَقَالَ دَعُونِي آتِهِ‏.‏ فَقَالُوا ائْتِهِ‏.‏ فَلَمَّا أَشْرَفَ عَلَيْهِمْ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ هَذَا مِكْرَزٌ وَهْوَ رَجُلٌ فَاجِرٌ ‏"‏‏.‏ فَجَعَلَ يُكَلِّمُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم، فَبَيْنَمَا هُوَ يُكَلِّمُهُ إِذْ جَاءَ سُهَيْلُ بْنُ عَمْرٍو‏.‏ قَالَ مَعْمَرٌ فَأَخْبَرَنِي أَيُّوبُ عَنْ عِكْرِمَةَ، أَنَّهُ لَمَّا جَاءَ سُهَيْلُ بْنُ عَمْرٍو قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ لَقَدْ سَهُلَ لَكُمْ مِنْ أَمْرِكُمْ ‏"‏‏.‏ قَالَ مَعْمَرٌ قَالَ الزُّهْرِيُّ فِي حَدِيثِهِ فَجَاءَ سُهَيْلُ بْنُ عَمْرٍو فَقَالَ هَاتِ، اكْتُبْ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ كِتَابًا، فَدَعَا النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم الْكَاتِبَ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ‏"‏‏.‏ قَالَ سُهَيْلٌ أَمَّا الرَّحْمَنُ فَوَاللَّهِ مَا أَدْرِي مَا هُوَ وَلَكِنِ اكْتُبْ بِاسْمِكَ اللَّهُمَّ‏.‏ كَمَا كُنْتَ تَكْتُبُ‏.‏ فَقَالَ الْمُسْلِمُونَ وَاللَّهِ لاَ نَكْتُبُهَا إِلاَّ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ‏.‏ فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ اكْتُبْ بِاسْمِكَ اللَّهُمَّ ‏"‏‏.‏ ثُمَّ قَالَ ‏"‏ هَذَا مَا قَاضَى عَلَيْهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ‏"‏‏.‏ فَقَالَ سُهَيْلٌ وَاللَّهِ لَوْ كُنَّا نَعْلَمُ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ مَا صَدَدْنَاكَ عَنِ الْبَيْتِ وَلاَ قَاتَلْنَاكَ، وَلَكِنِ اكْتُبْ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ‏.‏ فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ وَاللَّهِ إِنِّي لَرَسُولُ اللَّهِ وَإِنْ كَذَّبْتُمُونِي‏.‏ اكْتُبْ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ ‏"‏‏.‏ قَالَ الزُّهْرِيُّ وَذَلِكَ لِقَوْلِهِ ‏"‏ لاَ يَسْأَلُونِي خُطَّةً يُعَظِّمُونَ فِيهَا حُرُمَاتِ اللَّهِ إِلاَّ أَعْطَيْتُهُمْ إِيَّاهَا ‏"‏‏.‏ فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ عَلَى أَنْ تُخَلُّوا بَيْنَنَا وَبَيْنَ الْبَيْتِ فَنَطُوفَ بِهِ ‏"‏‏.‏ فَقَالَ سُهَيْلٌ وَاللَّهِ لاَ تَتَحَدَّثُ الْعَرَبُ أَنَّا أُخِذْنَا ضُغْطَةً وَلَكِنْ ذَلِكَ مِنَ الْعَامِ الْمُقْبِلِ فَكَتَبَ‏.‏ فَقَالَ سُهَيْلٌ وَعَلَى أَنَّهُ لاَ يَأْتِيكَ مِنَّا رَجُلٌ، وَإِنْ كَانَ عَلَى دِينِكَ، إِلاَّ رَدَدْتَهُ إِلَيْنَا‏.‏ قَالَ الْمُسْلِمُونَ سُبْحَانَ اللَّهِ كَيْفَ يُرَدُّ إِلَى الْمُشْرِكِينَ وَقَدْ جَاءَ مُسْلِمًا فَبَيْنَمَا هُمْ كَذَلِكَ إِذْ دَخَلَ أَبُو جَنْدَلِ بْنُ سُهَيْلِ بْنِ عَمْرٍو يَرْسُفُ فِي قُيُودِهِ، وَقَدْ خَرَجَ مِنْ أَسْفَلِ مَكَّةَ، حَتَّى رَمَى بِنَفْسِهِ بَيْنَ أَظْهُرِ الْمُسْلِمِينَ‏.‏ فَقَالَ سُهَيْلٌ هَذَا يَا مُحَمَّدُ أَوَّلُ مَا أُقَاضِيكَ عَلَيْهِ أَنْ تَرُدَّهُ إِلَىَّ‏.‏ فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ إِنَّا لَمْ نَقْضِ الْكِتَابَ بَعْدُ ‏"‏‏.‏ قَالَ فَوَاللَّهِ إِذًا لَمْ أُصَالِحْكَ عَلَى شَىْءٍ أَبَدًا‏.‏ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ فَأَجِزْهُ لِي ‏"‏‏.‏ قَالَ مَا أَنَا بِمُجِيزِهِ لَكَ‏.‏ قَالَ ‏"‏ بَلَى، فَافْعَلْ ‏"‏‏.‏ قَالَ مَا أَنَا بِفَاعِلٍ‏.‏ قَالَ مِكْرَزٌ بَلْ قَدْ أَجَزْنَاهُ لَكَ‏.‏ قَالَ أَبُو جَنْدَلٍ أَىْ مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ، أُرَدُّ إِلَى الْمُشْرِكِينَ وَقَدْ جِئْتُ مُسْلِمًا أَلاَ تَرَوْنَ مَا قَدْ لَقِيتُ وَكَانَ قَدْ عُذِّبَ عَذَابًا شَدِيدًا فِي اللَّهِ‏.‏ قَالَ فَقَالَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ فَأَتَيْتُ نَبِيَّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ أَلَسْتَ نَبِيَّ اللَّهِ حَقًّا قَالَ ‏"‏ بَلَى ‏"‏‏.‏ قُلْتُ أَلَسْنَا عَلَى الْحَقِّ وَعَدُوُّنَا عَلَى الْبَاطِلِ قَالَ ‏"‏ بَلَى ‏"‏‏.‏ قُلْتُ فَلِمَ نُعْطِي الدَّنِيَّةَ فِي دِينِنَا إِذًا قَالَ ‏"‏ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ، وَلَسْتُ أَعْصِيهِ وَهْوَ نَاصِرِي ‏"‏‏.‏ قُلْتُ أَوَلَيْسَ كُنْتَ تُحَدِّثُنَا أَنَّا سَنَأْتِي الْبَيْتَ فَنَطُوفُ بِهِ قَالَ ‏"‏ بَلَى، فَأَخْبَرْتُكَ أَنَّا نَأْتِيهِ الْعَامَ ‏"‏‏.‏ قَالَ قُلْتُ لاَ‏.‏ قَالَ ‏"‏ فَإِنَّكَ آتِيهِ وَمُطَّوِّفٌ بِهِ ‏"‏‏.‏ قَالَ فَأَتَيْتُ أَبَا بَكْرٍ فَقُلْتُ يَا أَبَا بَكْرٍ، أَلَيْسَ هَذَا نَبِيَّ اللَّهِ حَقًّا قَالَ بَلَى‏.‏ قُلْتُ أَلَسْنَا عَلَى الْحَقِّ وَعَدُوُّنَا عَلَى الْبَاطِلِ قَالَ بَلَى‏.‏ قُلْتُ فَلِمَ نُعْطِي الدَّنِيَّةَ فِي دِينِنَا إِذًا قَالَ أَيُّهَا الرَّجُلُ، إِنَّهُ لَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَلَيْسَ يَعْصِي رَبَّهُ وَهْوَ نَاصِرُهُ، فَاسْتَمْسِكْ بِغَرْزِهِ، فَوَاللَّهِ إِنَّهُ عَلَى الْحَقِّ‏.‏ قُلْتُ أَلَيْسَ كَانَ يُحَدِّثُنَا أَنَّا سَنَأْتِي الْبَيْتَ وَنَطُوفُ بِهِ قَالَ بَلَى، أَفَأَخْبَرَكَ أَنَّكَ تَأْتِيهِ الْعَامَ قُلْتُ لاَ‏.‏ قَالَ فَإِنَّكَ آتِيهِ وَمُطَّوِّفٌ بِهِ‏.‏ قَالَ الزُّهْرِيِّ قَالَ عُمَرُ فَعَمِلْتُ لِذَلِكَ أَعْمَالاً‏.‏ قَالَ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ قَضِيَّةِ الْكِتَابِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لأَصْحَابِهِ ‏"‏ قُومُوا فَانْحَرُوا، ثُمَّ احْلِقُوا ‏"‏‏.‏ قَالَ فَوَاللَّهِ مَا قَامَ مِنْهُمْ رَجُلٌ حَتَّى قَالَ ذَلِكَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، فَلَمَّا لَمْ يَقُمْ مِنْهُمْ أَحَدٌ دَخَلَ عَلَى أُمِّ سَلَمَةَ، فَذَكَرَ لَهَا مَا لَقِيَ مِنَ النَّاسِ‏.‏ فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ، أَتُحِبُّ ذَلِكَ اخْرُجْ ثُمَّ لاَ تُكَلِّمْ أَحَدًا مِنْهُمْ كَلِمَةً حَتَّى تَنْحَرَ بُدْنَكَ، وَتَدْعُوَ حَالِقَكَ فَيَحْلِقَكَ‏.‏ فَخَرَجَ فَلَمْ يُكَلِّمْ أَحَدًا مِنْهُمْ، حَتَّى فَعَلَ ذَلِكَ نَحَرَ بُدْنَهُ، وَدَعَا حَالِقَهُ فَحَلَقَهُ‏.‏ فَلَمَّا رَأَوْا ذَلِكَ، قَامُوا فَنَحَرُوا، وَجَعَلَ بَعْضُهُمْ يَحْلِقُ بَعْضًا، حَتَّى كَادَ بَعْضُهُمْ يَقْتُلُ بَعْضًا غَمًّا، ثُمَّ جَاءَهُ نِسْوَةٌ مُؤْمِنَاتٌ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى ‏{‏يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ‏}‏ حَتَّى بَلَغَ ‏{‏بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ‏}‏ فَطَلَّقَ عُمَرُ يَوْمَئِذٍ امْرَأَتَيْنِ كَانَتَا لَهُ فِي الشِّرْكِ، فَتَزَوَّجَ إِحْدَاهُمَا مُعَاوِيَةُ بْنُ أَبِي سُفْيَانَ، وَالأُخْرَى صَفْوَانُ بْنُ أُمَيَّةَ، ثُمَّ رَجَعَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم إِلَى الْمَدِينَةِ، فَجَاءَهُ أَبُو بَصِيرٍ ـ رَجُلٌ مِنْ قُرَيْشٍ ـ وَهْوَ مُسْلِمٌ فَأَرْسَلُوا فِي طَلَبِهِ رَجُلَيْنِ، فَقَالُوا الْعَهْدَ الَّذِي جَعَلْتَ لَنَا‏.‏ فَدَفَعَهُ إِلَى الرَّجُلَيْنِ، فَخَرَجَا بِهِ حَتَّى بَلَغَا ذَا الْحُلَيْفَةِ، فَنَزَلُوا يَأْكُلُونَ مِنْ تَمْرٍ لَهُمْ، فَقَالَ أَبُو بَصِيرٍ لأَحَدِ الرَّجُلَيْنِ وَاللَّهِ إِنِّي لأَرَى سَيْفَكَ هَذَا يَا فُلاَنُ جَيِّدًا‏.‏ فَاسْتَلَّهُ الآخَرُ فَقَالَ أَجَلْ، وَاللَّهِ إِنَّهُ لَجَيِّدٌ، لَقَدْ جَرَّبْتُ بِهِ ثُمَّ جَرَّبْتُ‏.‏ فَقَالَ أَبُو بَصِيرٍ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْهِ، فَأَمْكَنَهُ مِنْهُ، فَضَرَبَهُ حَتَّى بَرَدَ، وَفَرَّ الآخَرُ، حَتَّى أَتَى الْمَدِينَةَ، فَدَخَلَ الْمَسْجِدَ يَعْدُو‏.‏ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ رَآهُ ‏"‏ لَقَدْ رَأَى هَذَا ذُعْرًا ‏"‏‏.‏ فَلَمَّا انْتَهَى إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ قُتِلَ وَاللَّهِ صَاحِبِي وَإِنِّي لَمَقْتُولٌ، فَجَاءَ أَبُو بَصِيرٍ فَقَالَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ، قَدْ وَاللَّهِ أَوْفَى اللَّهُ ذِمَّتَكَ، قَدْ رَدَدْتَنِي إِلَيْهِمْ ثُمَّ أَنْجَانِي اللَّهُ مِنْهُمْ‏.‏ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ وَيْلُ أُمِّهِ مِسْعَرَ حَرْبٍ، لَوْ كَانَ لَهُ أَحَدٌ ‏"‏‏.‏ فَلَمَّا سَمِعَ ذَلِكَ عَرَفَ أَنَّهُ سَيَرُدُّهُ إِلَيْهِمْ، فَخَرَجَ حَتَّى أَتَى سِيفَ الْبَحْرِ‏.‏ قَالَ وَيَنْفَلِتُ مِنْهُمْ أَبُو جَنْدَلِ بْنُ سُهَيْلٍ، فَلَحِقَ بِأَبِي بَصِيرٍ، فَجَعَلَ لاَ يَخْرُجُ مِنْ قُرَيْشٍ رَجُلٌ قَدْ أَسْلَمَ إِلاَّ لَحِقَ بِأَبِي بَصِيرٍ، حَتَّى اجْتَمَعَتْ مِنْهُمْ عِصَابَةٌ، فَوَاللَّهِ مَا يَسْمَعُونَ بِعِيرٍ خَرَجَتْ لِقُرَيْشٍ إِلَى الشَّأْمِ إِلاَّ اعْتَرَضُوا لَهَا، فَقَتَلُوهُمْ، وَأَخَذُوا أَمْوَالَهُمْ، فَأَرْسَلَتْ قُرَيْشٌ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم تُنَاشِدُهُ بِاللَّهِ وَالرَّحِمِ لَمَّا أَرْسَلَ، فَمَنْ أَتَاهُ فَهْوَ آمِنٌ، فَأَرْسَلَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم إِلَيْهِمْ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى ‏{‏وَهُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ عَنْهُمْ بِبَطْنِ مَكَّةَ مِنْ بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ‏}‏ حَتَّى بَلَغَ ‏{‏الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ‏}‏ وَكَانَتْ حَمِيَّتُهُمْ أَنَّهُمْ لَمْ يُقِرُّوا أَنَّهُ نَبِيُّ اللَّهِ، وَلَمْ يُقِرُّوا بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، وَحَالُوا بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ الْبَيْتِ‏.‏
அல்-மிஸ்வர் பின் மக்ரமா (ரழி) அவர்களும் மர்வான் (ரழி) அவர்களும் அறிவித்தார்கள்:
(இவர்களின் அறிவிப்புகள் ஒன்றுக்கொன்று சான்றாக அமைகின்றன) அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் அல்-ஹுதைபிய்யா (உடன்படிக்கை) சமயத்தில் புறப்பட்டார்கள், மேலும் அவர்கள் சிறிது தூரம் சென்றபோது, அவர்கள் கூறினார்கள், "குரைஷிகளின் குதிரைப்படைக்குத் தலைமை தாங்கி படையின் முன்னணிப் படையாக வரும் காலித் பின் அல்-வலீத் (ரழி) அவர்கள் அல்-கமீம் என்ற இடத்தில் இருக்கிறார், எனவே வலதுபுற வழியில் செல்லுங்கள்."

அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, முஸ்லிம் படையின் அணிவகுப்பால் எழுந்த புழுதி அவரை அடையும் வரை காலித் (ரழி) அவர்கள் முஸ்லிம்களின் வருகையை உணரவில்லை, பின்னர் அவர் குரைஷிகளுக்குத் தெரிவிக்க அவசரமாகத் திரும்பிச் சென்றார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள் தனிய்யா (அதாவது, ஒரு மலைப்பாதை) என்ற இடத்தை அடையும் வரை முன்னேறிச் சென்றார்கள், அதன் வழியாக ஒருவர் அவர்களிடம் (அதாவது, குரைஷி மக்களிடம்) செல்வார்.

நபி (ஸல்) அவர்களின் பெண் ஒட்டகம் படுத்துக் கொண்டது.

மக்கள் அந்தப் பெண் ஒட்டகத்தை எழுப்ப தங்களால் இயன்றவரை முயன்றனர், ஆனால் அது வீணானது, எனவே அவர்கள், "அல்-கஸ்வா (அதாவது, அந்தப் பெண் ஒட்டகத்தின் பெயர்) பிடிவாதம் பிடிக்கிறது! அல்-கஸ்வா பிடிவாதம் பிடிக்கிறது!" என்று கூறினார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், "அல்-கஸ்வா பிடிவாதம் பிடிக்கவில்லை, பிடிவாதம் அதன் பழக்கமல்ல, ஆனால் யானையைத் தடுத்தவன் தான் அவளையும் தடுத்துள்ளான்."

பின்னர் அவர்கள் கூறினார்கள், "என் உயிர் எவன் கைவசம் இருக்கிறதோ அவன் மீது ஆணையாக, அவர்கள் (அதாவது, குரைஷி இறைமறுப்பாளர்கள்) அல்லாஹ்வின் கட்டளைகளை மதிக்கும் எதையும் என்னிடம் கேட்டால், நான் அதை அவர்களுக்கு வழங்குவேன்."

நபி (ஸல்) அவர்கள் பின்னர் அந்தப் பெண் ஒட்டகத்தைக் கடிந்துகொண்டார்கள், அது எழுந்து கொண்டது.

நபி (ஸல்) அவர்கள் தங்கள் வழியை மாற்றிக்கொண்டு, அல்-ஹுதைபிய்யாவின் தொலைதூர முனையில் ஒரு குழியில் (அதாவது, கிணற்றில்) இறங்கினார்கள், அதில் மக்கள் குறைந்த அளவில் பயன்படுத்திய சிறிதளவு தண்ணீர் இருந்தது, சிறிது நேரத்தில் மக்கள் அதன் தண்ணீரை முழுவதுமாகப் பயன்படுத்திவிட்டு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் தாகத்தைப் பற்றி முறையிட்டார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள் தங்கள் அம்புறாத்தூணியிலிருந்து ஒரு அம்பை எடுத்து, அந்தக் குழியில் அந்த அம்பை வைக்குமாறு அவர்களுக்குக் கட்டளையிட்டார்கள்.

அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, தண்ணீர் பீறிடத் தொடங்கி, மக்கள் அனைவரும் தங்கள் தாகத்தைத் தணித்து திருப்தியுடன் திரும்பும் வரை தொடர்ந்து பீறிட்டது.

அவர்கள் இன்னும் அந்த நிலையில் இருந்தபோது, புதைல் பின் வர்கா அல்-குஸாஈ (ரழி) அவர்கள் தங்கள் குலமான குஸாஆவைச் சேர்ந்த சிலருடன் வந்தார்கள், அவர்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களின் ஆலோசகர்களாக இருந்தார்கள், அவர்கள் தூதரிடமிருந்து எந்த ரகசியத்தையும் மறைக்க மாட்டார்கள், மேலும் அவர்கள் திஹாமாவின் மக்களில் ஒருவராக இருந்தார்கள்.

புதைல் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள், "நான் கஅப் பின் லுஐ மற்றும் ஆமிர் பின் லுஐ ஆகியோரை அல்-ஹுதைபிய்யாவின் ஏராளமான நீர் உள்ள இடத்தில் வசிப்பவர்களாக விட்டு வந்தேன், அவர்களுடன் பால் தரும் ஒட்டகங்கள் (அல்லது அவர்களின் பெண்கள் மற்றும் குழந்தைகள்) இருந்தனர், மேலும் அவர்கள் உங்களுக்கு எதிராகப் போர் தொடுப்பார்கள், மேலும் கஃபாவிற்குச் செல்வதிலிருந்து உங்களைத் தடுப்பார்கள்."

அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், "நாங்கள் யாருடனும் சண்டையிட வரவில்லை, மாறாக உம்ரா செய்ய வந்துள்ளோம். சந்தேகமில்லை, போர் குரைஷிகளை பலவீனப்படுத்தியுள்ளது, அவர்கள் பெரும் இழப்புகளைச் சந்தித்துள்ளனர், எனவே அவர்கள் விரும்பினால், நான் அவர்களுடன் ஒரு சமாதான ஒப்பந்தம் செய்துகொள்வேன், அந்த சமயத்தில் அவர்கள் எனக்கும் மக்களுக்கும் (அதாவது, குரைஷிகளைத் தவிர மற்ற அரபு இறைமறுப்பாளர்கள்) இடையில் தலையிடுவதைத் தவிர்க்க வேண்டும், மேலும் அந்த காஃபிர்கள் மீது நான் வெற்றி பெற்றால், குரைஷிகள் விரும்பினால் மற்ற மக்கள் செய்வது போல இஸ்லாத்தை ஏற்கலாம்; குறைந்தபட்சம் அவர்கள் சண்டையிடுவதற்கு போதுமான பலம் பெறுவார்கள். ஆனால் அவர்கள் சமாதான ஒப்பந்தத்தை ஏற்கவில்லை என்றால், என் உயிர் எவன் கையில் இருக்கிறதோ அவன் மீது ஆணையாக, நான் என் இலட்சியத்தைப் பாதுகாத்து அவர்களுடன் சண்டையிடுவேன், நான் கொல்லப்படும் வரை, ஆனால் (நான் உறுதியாக நம்புகிறேன்) அல்லாஹ் நிச்சயமாக தன் இலட்சியத்தை வெற்றி பெறச் செய்வான்."

புதைல் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள், "நீங்கள் கூறியதை நான் அவர்களுக்குத் தெரிவிப்பேன்."

எனவே, அவர் புறப்பட்டு குரைஷிகளை அடைந்து கூறினார்கள், "நாங்கள் அந்த மனிதரான முஹம்மது (ஸல்) அவர்களிடமிருந்து வந்துள்ளோம், அவர் ஏதோ சொல்வதைக் கேட்டோம், நீங்கள் விரும்பினால் அதை உங்களுக்கு வெளிப்படுத்துவோம்."

குரைஷிகளில் சில முட்டாள்கள் தங்களுக்கு இந்தத் தகவல் தேவையில்லை என்று கத்தினார்கள், ஆனால் அவர்களில் புத்திசாலிகள், "அவர் சொல்வதைக் கேட்டதைச் சொல்லுங்கள்" என்றார்கள்.

புதைல் (ரழி) அவர்கள், நபி (ஸல்) அவர்கள் தன்னிடம் கூறியதை விவரித்து, "அவர் இன்னின்னவாறு சொல்வதைக் கேட்டேன்" என்று கூறினார்கள்.

உர்வா பின் மஸ்ஊத் (ரழி) அவர்கள் எழுந்து நின்று, "மக்களே! நீங்கள் மகன்கள் அல்லவா?" என்று கேட்டார்கள். அவர்கள், "ஆம்" என்றார்கள். அவர் மேலும், "நான் தந்தை அல்லவா?" என்று கேட்டார்கள். அவர்கள், "ஆம்" என்றார்கள். அவர், "நீங்கள் என்னை நம்பவில்லையா?" என்று கேட்டார்கள். அவர்கள், "இல்லை" என்றார்கள். அவர், "நான் உங்களின் உதவிக்காக உக்காஸ் மக்களை அழைத்ததையும், அவர்கள் மறுத்தபோது என் உறவினர்களையும், பிள்ளைகளையும், எனக்குக் கீழ்ப்படிந்தவர்களையும் (உங்களுக்கு உதவ) அழைத்து வந்ததையும் நீங்கள் அறியவில்லையா?" என்று கேட்டார்கள். அவர்கள், "ஆம்" என்றார்கள். அவர், "சரி, இந்த மனிதரான நபி (ஸல்) அவர்கள் உங்களுக்கு ஒரு நியாயமான திட்டத்தை வழங்கியுள்ளார், நீங்கள் அதை ஏற்றுக்கொண்டு அவரைச் சந்திக்க என்னை அனுமதிக்க வேண்டும்" என்று கூறினார்கள்.

அவர்கள், "நீங்கள் அவரைச் சந்திக்கலாம்" என்றார்கள். எனவே, அவர் நபி (ஸல்) அவர்களிடம் சென்று அவர்களுடன் பேசத் தொடங்கினார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள் புதைல் (ரழி) அவர்களிடம் கூறியது போலவே அவரிடமும் கூறினார்கள்.

பின்னர் உர்வா (ரழி) அவர்கள், "ஓ முஹம்மது (ஸல்)! உங்கள் உறவுகளை வேரறுப்பதில் உங்களுக்கு எந்த மன உறுத்தலும் ஏற்படாதா? உங்களுக்கு முன் அரேபியர்களில் யாராவது தங்கள் உறவுகளை வேரறுத்ததாக நீங்கள் கேள்விப்பட்டிருக்கிறீர்களா? மறுபுறம், இதற்கு நேர்மாறாக நடந்தால், (யாரும் உங்களுக்கு உதவ மாட்டார்கள், ஏனெனில்) அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நான் (உங்களுடன்) கண்ணியமானவர்களைக் காணவில்லை, ஆனால் பல்வேறு பழங்குடியினரைச் சேர்ந்தவர்கள் உங்களைத் தனியாக விட்டுவிட்டு ஓடிவிடுவார்கள்" என்று கூறினார்கள்.

அதைக் கேட்ட அபூபக்ர் (ரழி) அவர்கள் அவரைக் திட்டி, "நாங்கள் ஓடிவந்து நபி (ஸல்) அவர்களைத் தனியாக விட்டுவிடுவோம் என்று கூறுகிறீர்களா?" என்று கேட்டார்கள்.

உர்வா (ரழி) அவர்கள், "அந்த மனிதர் யார்?" என்று கேட்டார்கள். அவர்கள், "அவர் அபூபக்ர் (ரழி) அவர்கள்" என்றார்கள்.

உர்வா (ரழி) அவர்கள் அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களிடம், "என் உயிர் எவன் கையில் இருக்கிறதோ அவன் மீது ஆணையாக, நீங்கள் எனக்குச் செய்த உதவிக்காகவும், அதற்கு நான் ஈடு செய்யாமலும் இருந்திருக்காவிட்டால், நான் உங்களுக்குப் பதிலடி கொடுத்திருப்பேன்" என்று கூறினார்கள்.

உர்வா (ரழி) அவர்கள் நபி (ஸல்) அவர்களுடன் தொடர்ந்து பேசிக்கொண்டிருந்தார்கள், அவர் பேசும்போது நபி (ஸல்) அவர்களின் தாடியைப் பிடித்துக்கொண்டிருந்தார்கள், அப்போது அல்-முகீரா பின் ஷுஃபா (ரழி) அவர்கள் நபி (ஸல்) அவர்களின் தலைக்கு அருகில் வாளைப் பிடித்துக்கொண்டு தலைக்கவசம் அணிந்து நின்றுகொண்டிருந்தார்கள்.

உர்வா (ரழி) அவர்கள் நபி (ஸல்) அவர்களின் தாடியை நோக்கித் தன் கையை நீட்டும்போதெல்லாம், அல்-முகீரா (ரழி) அவர்கள் வாளின் கைப்பிடியால் அவரின் கையைத் தட்டிவிட்டு, (உர்வாவிடம்) "அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களின் தாடியிலிருந்து உங்கள் கையை எடுங்கள்" என்று கூறுவார்கள்.

உர்வா (ரழி) அவர்கள் தலையை உயர்த்தி, "அது யார்?" என்று கேட்டார்கள். மக்கள், "அவர் அல்-முகீரா பின் ஷுஃபா (ரழி) அவர்கள்" என்றார்கள்.

உர்வா (ரழி) அவர்கள், "ஓ துரோகியே! உமது துரோகத்தின் தீய விளைவுகளைத் தடுக்க நான் என் முழு முயற்சியையும் செய்யவில்லையா?" என்று கூறினார்கள்.

இஸ்லாத்தை ஏற்பதற்கு முன்பு அல்-முகீரா (ரழி) அவர்கள் சிலருடன் இருந்தார்கள். அவர்களைக் கொன்று, அவர்களின் சொத்துக்களை எடுத்துக்கொண்டு, இஸ்லாத்தை ஏற்க (மதீனாவிற்கு) வந்தார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள் (அவரிடம்) கூறினார்கள், "உமது இஸ்லாத்தைப் பொறுத்தவரை, நான் அதை ஏற்றுக்கொள்கிறேன், ஆனால் சொத்தைப் பொறுத்தவரை, நான் அதிலிருந்து எதையும் எடுத்துக்கொள்ள மாட்டேன். (அது துரோகத்தின் மூலம் எடுக்கப்பட்டது என்பதால்)."

உர்வா (ரழி) அவர்கள் பின்னர் நபி (ஸல்) அவர்களின் தோழர்களைப் பார்க்கத் தொடங்கினார்கள்.

அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் எச்சில் துப்பினால், அது அவர்களில் ஒருவரின் கையில் விழும், அவர் அதைத் தன் முகத்திலும் தோலிலும் தேய்த்துக்கொள்வார்; அவர்கள் அவர்களுக்குக் கட்டளையிட்டால், அவர்கள் உடனடியாக அவரின் கட்டளைகளை நிறைவேற்றுவார்கள்; அவர்கள் உளூச் செய்தால், மீதமுள்ள தண்ணீரை எடுக்க அவர்கள் போராடுவார்கள்; மேலும் அவர்கள் அவருடன் பேசும்போது, அவர்கள் தங்கள் குரல்களைத் தாழ்த்திக்கொள்வார்கள், மரியாதையின் காரணமாக அவரின் முகத்தை தொடர்ந்து பார்க்க மாட்டார்கள்.

உர்வா (ரழி) அவர்கள் தன் மக்களிடம் திரும்பிச் சென்று, "மக்களே! அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நான் அரசர்களிடமும், சீசர், குஸ்ரூ மற்றும் அந்-நஜாஷி ஆகியோரிடமும் சென்றுள்ளேன், ஆயினும் அவர்களில் எவரும் முஹம்மது (ஸல்) அவர்கள் தன் தோழர்களால் மதிக்கப்படுவது போல் தன் அரசவையினரால் மதிக்கப்படுவதை நான் பார்த்ததில்லை. அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அவர் எச்சில் துப்பினால், அது அவர்களில் ஒருவரின் கையில் விழும், அவர் அதைத் தன் முகத்திலும் தோலிலும் தேய்த்துக்கொள்வார்; அவர் அவர்களுக்குக் கட்டளையிட்டால், அவர்கள் உடனடியாக அவரின் கட்டளையை நிறைவேற்றுவார்கள்; அவர் உளூச் செய்தால், மீதமுள்ள தண்ணீரை எடுக்க அவர்கள் போராடுவார்கள்; மேலும் அவர்கள் பேசும்போது, அவர்கள் தங்கள் குரல்களைத் தாழ்த்திக்கொள்வார்கள், மரியாதையின் காரணமாக அவரின் முகத்தை தொடர்ந்து பார்க்க மாட்டார்கள்" என்று கூறினார்கள்.

உர்வா (ரழி) அவர்கள் மேலும், "நிச்சயமாக, அவர் உங்களுக்கு ஒரு சிறந்த மற்றும் நியாயமான திட்டத்தை முன்வைத்துள்ளார். எனவே, அதை ஏற்றுக்கொள்ளுங்கள்" என்று கூறினார்கள்.

பனீ கினானா கோத்திரத்தைச் சேர்ந்த ஒருவர், "அவரிடம் செல்ல என்னை அனுமதியுங்கள்" என்றார், அவர்களும் அவரை அனுமதித்தார்கள், அவர் நபி (ஸல்) அவர்களையும் அவர்களின் தோழர்களையும் அணுகியபோது, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், "இவர் புத்னை மதிக்கப்படும் கோத்திரத்தைச் சேர்ந்த இன்னார். எனவே, புத்னை அவர் முன் கொண்டு வாருங்கள்."

எனவே, புத்ன் அவர் முன் கொண்டுவரப்பட்டது, மக்கள் தல்பியா ஓதிக் கொண்டிருக்கும்போது அவரை வரவேற்றார்கள்.

அவர் அந்தக் காட்சியைக் கண்டபோது, "சுப்ஹானல்லாஹ்! இந்தக் கஅபாவை தரிசிக்க இந்த மக்களைத் தடுப்பது நியாயமில்லை" என்றார்.

அவர் தன் மக்களிடம் திரும்பியபோது, 'புத்ன் மாலையிடப்பட்டிருப்பதையும் (வண்ண முடிச்சுப் போட்ட கயிறுகளால்) குறியிடப்பட்டிருப்பதையும் (அவற்றின் முதுகில் குத்தப்பட்ட அடையாளங்களுடன்) கண்டேன். கஅபாவை தரிசிப்பதிலிருந்து அவர்களைத் தடுப்பது அறிவுறுத்தத்தக்கது என்று நான் நினைக்கவில்லை' என்றார்.

மிக்ரஸ் பின் ஹஃப்ஸ் (ரழி) என்ற மற்றொருவர் எழுந்து முஹம்மது (ஸல்) அவர்களிடம் செல்ல அனுமதி கேட்டார், அவர்களும் அவரை அனுமதித்தார்கள்.

அவர் முஸ்லிம்களை அணுகியபோது, நபி (ஸல்) அவர்கள், "இதோ மிக்ரஸ் (ரழி) அவர்கள், இவர் ஒரு தீய மனிதர்" என்று கூறினார்கள்.

மிக்ரஸ் (ரழி) அவர்கள் நபி (ஸல்) அவர்களிடம் பேசத் தொடங்கினார்கள், அவர் பேசிக் கொண்டிருந்தபோது, சுஹைல் பின் அம்ர் (ரழி) அவர்கள் வந்தார்கள்.

சுஹைல் பின் அம்ர் (ரழி) அவர்கள் வந்தபோது, நபி (ஸல்) அவர்கள், "இப்போது காரியம் எளிதாகிவிட்டது" என்று கூறினார்கள்.

சுஹைல் (ரழி) அவர்கள் நபி (ஸல்) அவர்களிடம், "தயவுசெய்து எங்களுடன் ஒரு சமாதான ஒப்பந்தம் செய்துகொள்ளுங்கள்" என்று கூறினார்கள்.

எனவே, நபி (ஸல்) அவர்கள் எழுத்தரை அழைத்து அவரிடம், "எழுதுங்கள்: அளவற்ற அருளாளனும், நிகரற்ற அன்புடையோனுமாகிய அல்லாஹ்வின் பெயரால்" என்று கூறினார்கள்.

சுஹைல் (ரழி) அவர்கள், "'அருளாளன்' என்பதைப் பொறுத்தவரை, அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அதன் அர்த்தம் என்னவென்று எனக்குத் தெரியாது. எனவே எழுதுங்கள்: உமது பெயரால் ஓ அல்லாஹ், முன்பு நீங்கள் எழுதியது போல" என்று கூறினார்கள்.

முஸ்லிம்கள், "அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நாங்கள் இதைத் தவிர வேறு எதையும் எழுத மாட்டோம்: அளவற்ற அருளாளனும், நிகரற்ற அன்புடையோனுமாகிய அல்லாஹ்வின் பெயரால்" என்றார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள், "எழுதுங்கள்: உமது பெயரால் ஓ அல்லாஹ்" என்று கூறினார்கள்.

பின்னர் அவர்கள் கட்டளையிட்டார்கள், "இது முஹம்மது, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் முடித்த சமாதான ஒப்பந்தம்."

சுஹைல் (ரழி) அவர்கள், "அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நீங்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) என்று எங்களுக்குத் தெரிந்திருந்தால், நாங்கள் உங்களைக் கஅபாவிற்குச் செல்வதிலிருந்து தடுத்திருக்க மாட்டோம், உங்களுடன் சண்டையிட்டிருக்கவும் மாட்டோம். எனவே, எழுதுங்கள்: 'முஹம்மது பின் அப்துல்லாஹ்'" என்று கூறினார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், "அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக! நீங்கள் என்னை நம்பாவிட்டாலும் நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் தான். எழுதுங்கள்: முஹம்மது பின் அப்துல்லாஹ்."

(அஸ்-ஸுஹ்ரீ அவர்கள் கூறினார்கள், "நபி (ஸல்) அவர்கள் அவர்கள் கோரும் அனைத்தையும் ஏற்றுக்கொள்வதாக ஏற்கனவே கூறியிருந்ததால், அல்லாஹ்வின் கட்டளைகளை மதிக்கும் பட்சத்தில் (அதாவது, அவரையும் அவரின் தோழர்களையும் உம்ரா செய்ய அனுமதிப்பதன் மூலம்) அவர்கள் கோரிய அனைத்தையும் ஏற்றுக்கொண்டார்கள்.")

நபி (ஸல்) அவர்கள் சுஹைல் (ரழி) அவர்களிடம், "நீங்கள் எங்களை இல்லத்திற்கு, அதாவது கஅபாவிற்கு, செல்ல அனுமதிக்கும் நிபந்தனையின் பேரில், நாங்கள் அதைச் சுற்றி தவாஃப் செய்வோம்" என்று கூறினார்கள்.

சுஹைல் (ரழி) அவர்கள், "அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நாங்கள் (இந்த ஆண்டு உங்களை அனுமதிக்க மாட்டோம்) நாங்கள் உங்களுக்குப் பணிந்துவிட்டோம் என்று அரேபியர்கள் சொல்ல வாய்ப்பளிக்காமல் இருக்க, ஆனால் அடுத்த ஆண்டு உங்களை அனுமதிப்போம்" என்று கூறினார்கள். எனவே, நபி (ஸல்) அவர்கள் அதை எழுத வைத்தார்கள்.

பின்னர் சுஹைல் (ரழி) அவர்கள், "எங்களிடமிருந்து உங்களிடம் வருபவர் எவராயினும், அவர் உங்கள் மார்க்கத்தைத் தழுவியிருந்தாலும், அவரை எங்களிடம் திருப்பி அனுப்ப வேண்டும் என்றும் நாங்கள் நிபந்தனை விதிக்கிறோம்" என்று கூறினார்கள்.

முஸ்லிம்கள், "சுப்ஹானல்லாஹ்! ஒரு முஸ்லிமாக மாறிய பிறகு அப்படிப்பட்ட ஒருவர் எப்படி காஃபிர்களிடம் திருப்பி அனுப்பப்படுவார்?" என்றார்கள்.

அவர்கள் இந்த நிலையில் இருந்தபோது, அபூ ஜந்தல் பின் சுஹைல் பின் அம்ர் (ரழி) அவர்கள் மக்கா பள்ளத்தாக்கிலிருந்து தன் விலங்குகளுடன் தள்ளாடியபடி வந்து முஸ்லிம்களிடையே விழுந்தார்கள்.

சுஹைல் (ரழி) அவர்கள், "ஓ முஹம்மது (ஸல்)! இதுவே நாங்கள் உங்களுடன் சமாதானம் செய்துகொள்ளும் முதல் நிபந்தனை, அதாவது, நீங்கள் அபூ ஜந்தலை என்னிடம் திருப்பித் தர வேண்டும்" என்று கூறினார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள், "சமாதான ஒப்பந்தம் இன்னும் எழுதப்படவில்லை" என்று கூறினார்கள்.

சுஹைல் (ரழி) அவர்கள், "நான் அவரை வைத்திருக்க ஒருபோதும் உங்களை அனுமதிக்க மாட்டேன்" என்றார்கள். நபி (ஸல்) அவர்கள், "ஆம், செய்யுங்கள்" என்றார்கள். அவர், "நான் செய்ய மாட்டேன்" என்றார். மிக்ரஸ் (ரழி) அவர்கள், "நாங்கள் உங்களை (அவரை வைத்திருக்க) அனுமதிக்கிறோம்" என்றார்கள்.

அபூ ஜந்தல் (ரழி) அவர்கள், "ஓ முஸ்லிம்களே! நான் ஒரு முஸ்லிமாக வந்திருந்தும் காஃபிர்களிடம் திருப்பி அனுப்பப்படுவேனா? நான் எவ்வளவு துன்பப்பட்டேன் என்பதை நீங்கள் பார்க்கவில்லையா?" என்று கூறினார்கள்.

(தொடரும்...)

(தொடர்ச்சி... 1): -3:891:... ... அபூ ஜந்தல் (ரழி) அவர்கள் அல்லாஹ்வின் பாதையில் கடுமையாக சித்திரவதை செய்யப்பட்டிருந்தார்கள்.

உமர் பின் அல்-கத்தாப் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள், "நான் நபி (ஸல்) அவர்களிடம் சென்று, 'நீங்கள் உண்மையிலேயே அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அல்லவா?' என்று கேட்டேன். நபி (ஸல்) அவர்கள், 'ஆம், நிச்சயமாக' என்றார்கள். நான், 'நம்முடைய இலட்சியம் நியாயமானதும், எதிரியின் இலட்சியம் அநியாயமானதும் அல்லவா?' என்று கேட்டேன். அவர்கள், 'ஆம்' என்றார்கள். நான், 'அப்படியானால் நாம் ஏன் நம் மார்க்கத்தில் பணிந்து போக வேண்டும்?' என்று கேட்டேன். அவர்கள், 'நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்), நான் அவனுக்கு மாறு செய்ய மாட்டேன், அவன் என்னை வெற்றி பெறச் செய்வான்' என்றார்கள். நான், 'நாம் கஃபாவிற்குச் சென்று அதைச் சுற்றி தவாஃப் செய்வோம் என்று நீங்கள் எங்களிடம் சொல்லவில்லையா?' என்று கேட்டேன். அவர்கள், 'ஆம், ஆனால் இந்த ஆண்டு நாம் கஃபாவிற்குச் செல்வோம் என்று நான் உங்களிடம் சொன்னேனா?' என்று கேட்டார்கள். நான், 'இல்லை' என்றேன். அவர்கள், 'ஆகவே நீங்கள் அதை தரிசித்து அதைச் சுற்றி தவாஃப் செய்வீர்கள்?' என்றார்கள்."

உமர் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நான் அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களிடம் சென்று, 'ஓ அபூபக்ர் (ரழி)! அவர் உண்மையிலேயே அல்லாஹ்வின் நபி (ஸல்) அல்லவா?' என்று கேட்டேன். அவர், 'ஆம்' என்று பதிலளித்தார்கள். நான், 'அப்படியானால் நாம் ஏன் நம் மார்க்கத்தில் பணிந்து போக வேண்டும்?' என்று கேட்டேன். அவர், 'நிச்சயமாக, அவர் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்), அவர் தன் இறைவனுக்கு மாறு செய்ய மாட்டார், அவன் அவரை வெற்றி பெறச் செய்வான். அவரைப் பற்றிக்கொள்ளுங்கள், அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அவர் சரியான பாதையில் இருக்கிறார்' என்றார்கள். நான், 'அவர் நாம் கஃபாவிற்குச் சென்று அதைச் சுற்றி தவாஃப் செய்வோம் என்று எங்களிடம் சொல்லவில்லையா?' என்று கேட்டேன். அவர், 'ஆம், ஆனால் இந்த ஆண்டு நீங்கள் கஃபாவிற்குச் செல்வீர்கள் என்று அவர் உங்களிடம் சொன்னாரா?' என்று கேட்டார்கள். நான், 'இல்லை' என்றேன். அவர், 'நீங்கள் கஃபாவிற்குச் சென்று அதைச் சுற்றி தவாஃப் செய்வீர்கள்' என்றார்கள்."

(அஸ்-ஸுஹ்ரீ அவர்கள் கூறினார்கள், "நான் அவர்களிடம் கேட்ட முறையற்ற கேள்விகளுக்குப் பரிகாரமாக பல நல்ல செயல்களைச் செய்தேன்.' ")

சமாதான ஒப்பந்தம் எழுதப்பட்டு முடிந்ததும், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தங்கள் தோழர்களிடம், "எழுந்து உங்கள் பலிகளை அறுத்து, உங்கள் தலையை மழித்துக் கொள்ளுங்கள்" என்று கூறினார்கள்.

அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அவர்களில் யாரும் எழவில்லை, நபி (ஸல்) அவர்கள் தங்கள் கட்டளையை மூன்று முறை திரும்பத் திரும்பக் கூறினார்கள்.

அவர்களில் யாரும் எழாதபோது, அவர் அவர்களை விட்டுவிட்டு உம்மு ஸலமா (ரழி) அவர்களிடம் சென்று மக்களின் அணுகுமுறையை அவர்களிடம் கூறினார்கள்.

உம்மு ஸலமா (ரழி) அவர்கள், "அல்லாஹ்வின் நபியே (ஸல்)! உங்கள் கட்டளை நிறைவேற்றப்பட வேண்டும் என்று விரும்புகிறீர்களா? வெளியே சென்று, உங்கள் பலியை அறுத்து, உங்கள் நாவிதரை அழைத்து உங்கள் தலையை மழிக்கும் வரை யாரிடமும் ஒரு வார்த்தை கூட பேசாதீர்கள்" என்று கூறினார்கள்.

எனவே, நபி (ஸல்) அவர்கள் வெளியே சென்று, அதைச் செய்யும் வரை, அதாவது பலியை அறுத்து, தன் தலையை மழித்த நாவிதரை அழைக்கும் வரை அவர்களில் யாரிடமும் பேசவில்லை.

அதைப் பார்த்த நபி (ஸல்) அவர்களின் தோழர்கள் எழுந்து, தங்கள் பலிகளை அறுத்து, ஒருவருக்கொருவர் தலையை மழிக்கத் தொடங்கினார்கள், அங்கே ஒருவரையொருவர் கொன்றுவிடும் அபாயம் ஏற்படும் அளவுக்கு கூட்டம் இருந்தது.

பின்னர் சில முஃமினான பெண்கள் (நபி (ஸல்) அவர்களிடம்) வந்தார்கள்; மேலும் அல்லாஹ் பின்வரும் இறைவசனங்களை வஹீ (இறைச்செய்தி)யாக அருளினான்:-- "ஈமான் கொண்டவர்களே! முஃமினான பெண்கள் ஹிஜ்ரத் செய்து உங்களிடம் வந்தால், அவர்களைப் பரிசோதித்துப் பாருங்கள்..." (60:10)

உமர் (ரழி) அவர்கள் பின்னர் காஃபிர்களாக இருந்த தம் இரு மனைவியரை விவாகரத்து செய்தார்கள்.

பின்னர் முஆவியா பின் அபூ சுஃப்யான் (ரழி) அவர்கள் அவர்களில் ஒருவரையும், சஃப்வான் பின் உமைய்யா (ரழி) அவர்கள் மற்றவரையும் மணந்துகொண்டார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள் மதீனாவிற்குத் திரும்பியபோது, குரைஷிகளிலிருந்து புதிதாக இஸ்லாத்தைத் தழுவியவரான அபூ பஸீர் (ரழி) அவர்கள் நபி (ஸல்) அவர்களிடம் வந்தார்கள்.

காஃபிர்கள் அவரைப் பின்தொடர்ந்து இருவரை அனுப்பினார்கள், அவர்கள் (நபி (ஸல்) அவர்களிடம்), "நீங்கள் எங்களுக்குக் கொடுத்த வாக்குறுதியைக் காப்பாற்றுங்கள்" என்றார்கள்.

எனவே, நபி (ஸல்) அவர்கள் அவரை அவர்களிடம் ஒப்படைத்தார்கள்.

அவர்கள் அவரை (நகரிலிருந்து) வெளியே அழைத்துச் சென்று துல்-ஹுலைஃபாவை அடைந்தனர், அங்கே அவர்கள் தங்களிடமிருந்த சில பேரீச்சம்பழங்களைச் சாப்பிட இறங்கினார்கள்.

அபூ பஸீர் (ரழி) அவர்கள் அவர்களில் ஒருவரிடம், "அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, ஓ இன்னாரே, உங்களிடம் ஒரு சிறந்த வாள் இருப்பதாக நான் காண்கிறேன்" என்றார்கள்.

மற்றவர் அதை (உறையிலிருந்து) உருவி, "அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, இது மிகவும் சிறந்தது, நான் இதை பலமுறை சோதித்துள்ளேன்" என்றார்.

அபூ பஸீர் (ரழி) அவர்கள், "நான் அதைப் பார்க்கலாமா?" என்றார்கள்.

மற்றவர் அதை அவரிடம் கொடுத்தபோது, அவர் அதனால் அவனை அடித்துக் கொன்றார், அவனது தோழன் மதீனாவிற்கு வந்து ஓடி மஸ்ஜிதில் நுழையும் வரை ஓடினான்.

அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் அவனைக் கண்டபோது, "இந்த மனிதன் பயந்துபோனట్లు தெரிகிறது" என்று கூறினார்கள்.

அவன் நபி (ஸல்) அவர்களை அடைந்தபோது, "என் தோழன் கொல்லப்பட்டுவிட்டான், நானும் கொல்லப்பட்டிருப்பேன்" என்றான்.

அபூ பஸீர் (ரழி) அவர்கள் வந்து, "அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்), அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, என்னை அவர்களிடம் திருப்பி அனுப்பியதன் மூலம் அல்லாஹ் உங்களை உங்கள் கடமைகளை நிறைவேற்றச் செய்தான், ஆனால் அல்லாஹ் என்னை அவர்களிடமிருந்து காப்பாற்றினான்" என்றார்கள்.

நபி (ஸல்) அவர்கள், "அவனுடைய தாய்க்கு நாசம்! அவனுக்கு ஆதரவாளர்கள் மட்டும் இருந்தால் அவன் எத்தகைய சிறந்த போரைத் தூண்டுபவனாக இருப்பான்" என்று கூறினார்கள்.

அபூ பஸீர் (ரழி) அவர்கள் அதைக் கேட்டபோது, நபி (ஸல்) அவர்கள் தன்னை மீண்டும் அவர்களிடம் திருப்பி அனுப்பிவிடுவார்கள் என்பதைப் புரிந்துகொண்டு, அவர் கடற்கரையை அடையும் வரை புறப்பட்டுச் சென்றார்கள்.

அபூ ஜந்தல் பின் சுஹைல் (ரழி) அவர்கள் அவர்களிடமிருந்து தன்னை விடுவித்துக்கொண்டு அபூ பஸீர் (ரழி) அவர்களுடன் சேர்ந்துகொண்டார்கள்.

எனவே, குரைஷிகளிலிருந்து ஒரு மனிதர் இஸ்லாத்தைத் தழுவும்போதெல்லாம், அவர்கள் ஒரு வலிமையான குழுவை உருவாக்கும் வரை அவர் அபூ பஸீர் (ரழி) அவர்களைப் பின்தொடர்ந்தார்.

அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, ஷாம் நோக்கிச் செல்லும் குரைஷிகளின் வணிகக் கூட்டம் பற்றி அவர்கள் கேள்விப்படும்போதெல்லாம், அவர்கள் அதைத் தடுத்து, அவர்களைத் தாக்கி கொன்று, அவர்களின் சொத்துக்களை எடுத்துக் கொண்டார்கள்.

குரைஷ் மக்கள் நபி (ஸல்) அவர்களுக்கு ஒரு செய்தியை அனுப்பினார்கள், அல்லாஹ்வுக்காகவும், உறவினர்களுக்காகவும் அவர்களை அழைத்து வருமாறு கோரினார்கள், (அவர்களில்) எவர் நபி (ஸல்) அவர்களிடம் வந்தாலும் பாதுகாப்பாக இருப்பார் என்று உறுதியளித்தார்கள்.

எனவே நபி (ஸல்) அவர்கள் அவர்களை அழைத்து வர அனுப்பினார்கள், மேலும் அல்லாஹ் பின்வரும் இறைவசனங்களை வஹீ (இறைச்செய்தி)யாக அருளினான்: "அவன் தான் மக்காவின் மத்தியில் உங்களை அவர்கள் மீது வெற்றி கொள்ளச் செய்த பின்னர், அவர்களின் கைகளை உங்களிடமிருந்தும், உங்கள் கைகளை அவர்களிடமிருந்தும் தடுத்தான். ... நிராகரிப்பாளர்கள் தங்கள் இதயங்களில் பெருமையையும் ஆணவத்தையும் கொண்டிருந்தனர் ... அறியாமைக் காலத்தின் பெருமையும் ஆணவமும்." (48:24-26)

மேலும் அவர்களின் பெருமையும் ஆணவமும் என்னவென்றால், அவர் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) என்பதை அவர்கள் (உடன்படிக்கையில்) ஒப்புக்கொள்ளவில்லை (எழுதவில்லை), மேலும் "அளவற்ற அருளாளனும், நிகரற்ற அன்புடையோனுமாகிய அல்லாஹ்வின் பெயரால்" என்று எழுத மறுத்தார்கள், மேலும் அவர்கள் (முஷ்ரிக்குகள்) அவர்களை (முஸ்லிம்களை) இல்லத்தை (கஅபாவை) தரிசிப்பதிலிருந்து தடுத்தார்கள்.

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
3401ஸஹீஹுல் புகாரி
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ دِينَارٍ، قَالَ أَخْبَرَنِي سَعِيدُ بْنُ جُبَيْرٍ، قَالَ قُلْتُ لاِبْنِ عَبَّاسٍ إِنَّ نَوْفًا الْبَكَالِيَّ يَزْعُمُ أَنَّ مُوسَى صَاحِبَ الْخَضِرِ لَيْسَ هُوَ مُوسَى بَنِي إِسْرَائِيلَ، إِنَّمَا هُوَ مُوسَى آخَرُ‏.‏ فَقَالَ كَذَبَ عَدُوُّ اللَّهِ حَدَّثَنَا أُبَىُّ بْنُ كَعْبٍ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ أَنَّ مُوسَى قَامَ خَطِيبًا فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ، فَسُئِلَ أَىُّ النَّاسِ أَعْلَمُ فَقَالَ أَنَا‏.‏ فَعَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِ إِذْ لَمْ يَرُدَّ الْعِلْمَ إِلَيْهِ‏.‏ فَقَالَ لَهُ بَلَى، لِي عَبْدٌ بِمَجْمَعِ الْبَحْرَيْنِ هُوَ أَعْلَمُ مِنْكَ‏.‏ قَالَ أَىْ رَبِّ وَمَنْ لِي بِهِ ـ وَرُبَّمَا قَالَ سُفْيَانُ أَىْ رَبِّ وَكَيْفَ لِي بِهِ ـ قَالَ تَأْخُذُ حُوتًا، فَتَجْعَلُهُ فِي مِكْتَلٍ، حَيْثُمَا فَقَدْتَ الْحُوتَ فَهْوَ ثَمَّ ـ وَرُبَّمَا قَالَ فَهْوَ ثَمَّهْ ـ وَأَخَذَ حُوتًا، فَجَعَلَهُ فِي مِكْتَلٍ، ثُمَّ انْطَلَقَ هُوَ وَفَتَاهُ يُوشَعُ بْنُ نُونٍ، حَتَّى أَتَيَا الصَّخْرَةَ، وَضَعَا رُءُوسَهُمَا فَرَقَدَ مُوسَى، وَاضْطَرَبَ الْحُوتُ فَخَرَجَ فَسَقَطَ فِي الْبَحْرِ، فَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ سَرَبًا، فَأَمْسَكَ اللَّهُ عَنِ الْحُوتِ جِرْيَةَ الْمَاءِ، فَصَارَ مِثْلَ الطَّاقِ، فَقَالَ هَكَذَا مِثْلُ الطَّاقِ‏.‏ فَانْطَلَقَا يَمْشِيَانِ بَقِيَّةَ لَيْلَتِهِمَا وَيَوْمَهُمَا، حَتَّى إِذَا كَانَ مِنَ الْغَدِ قَالَ لِفَتَاهُ آتِنَا غَدَاءَنَا لَقَدْ لَقِينَا مِنْ سَفَرِنَا هَذَا نَصَبًا‏.‏ وَلَمْ يَجِدْ مُوسَى النَّصَبَ حَتَّى جَاوَزَ حَيْثُ أَمَرَهُ اللَّهُ‏.‏ قَالَ لَهُ فَتَاهُ أَرَأَيْتَ إِذْ أَوَيْنَا إِلَى الصَّخْرَةِ فَإِنِّي نَسِيتُ الْحُوتَ، وَمَا أَنْسَانِيهِ إِلاَّ الشَّيْطَانُ أَنْ أَذْكُرَهُ، وَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ عَجَبًا، فَكَانَ لِلْحُوتِ سَرَبًا وَلَهُمَا عَجَبًا‏.‏ قَالَ لَهُ مُوسَى ذَلِكَ مَا كُنَّا نَبْغِي، فَارْتَدَّا عَلَى آثَارِهِمَا قَصَصًا، رَجَعَا يَقُصَّانِ آثَارَهُمَا حَتَّى انْتَهَيَا إِلَى الصَّخْرَةِ، فَإِذَا رَجُلٌ مُسَجًّى بِثَوْبٍ، فَسَلَّمَ مُوسَى، فَرَدَّ عَلَيْهِ‏.‏ فَقَالَ وَأَنَّى بِأَرْضِكَ السَّلاَمُ‏.‏ قَالَ أَنَا مُوسَى‏.‏ قَالَ مُوسَى بَنِي إِسْرَائِيلَ قَالَ نَعَمْ، أَتَيْتُكَ لِتُعَلِّمَنِي مِمَّا عُلِّمْتَ رَشَدًا‏.‏ قَالَ يَا مُوسَى إِنِّي عَلَى عِلْمٍ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ، عَلَّمَنِيهِ اللَّهُ لاَ تَعْلَمُهُ وَأَنْتَ عَلَى عِلْمٍ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَلَّمَكَهُ اللَّهُ لاَ أَعْلَمُهُ‏.‏ قَالَ هَلْ أَتَّبِعُكَ قَالَ ‏{‏إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا * وَكَيْفَ تَصْبِرُ عَلَى مَا لَمْ تُحِطْ بِهِ خُبْرًا‏}‏ إِلَى قَوْلِهِ ‏{‏إِمْرًا‏}‏ فَانْطَلَقَا يَمْشِيَانِ عَلَى سَاحِلِ الْبَحْرِ، فَمَرَّتْ بِهِمَا سَفِينَةٌ، كَلَّمُوهُمْ أَنْ يَحْمِلُوهُمْ، فَعَرَفُوا الْخَضِرَ، فَحَمَلُوهُ بِغَيْرِ نَوْلٍ، فَلَمَّا رَكِبَا فِي السَّفِينَةِ جَاءَ عُصْفُورٌ، فَوَقَعَ عَلَى حَرْفِ السَّفِينَةِ، فَنَقَرَ فِي الْبَحْرِ نَقْرَةً أَوْ نَقْرَتَيْنِ، قَالَ لَهُ الْخَضِرُ يَا مُوسَى، مَا نَقَصَ عِلْمِي وَعِلْمُكَ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ إِلاَّ مِثْلَ مَا نَقَصَ هَذَا الْعُصْفُورُ بِمِنْقَارِهِ مِنَ الْبَحْرِ‏.‏ إِذْ أَخَذَ الْفَأْسَ فَنَزَعَ لَوْحًا، قَالَ فَلَمْ يَفْجَأْ مُوسَى إِلاَّ وَقَدْ قَلَعَ لَوْحًا بِالْقَدُّومِ‏.‏ فَقَالَ لَهُ مُوسَى مَا صَنَعْتَ قَوْمٌ حَمَلُونَا بِغَيْرِ نَوْلٍ، عَمَدْتَ إِلَى سَفِينَتِهِمْ فَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا، لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا‏.‏ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا‏.‏ قَالَ لاَ تُؤَاخِذْنِي بِمَا نَسِيتُ وَلاَ تُرْهِقْنِي مِنْ أَمْرِي عُسْرًا، فَكَانَتِ الأُولَى مِنْ مُوسَى نِسْيَانًا‏.‏ فَلَمَّا خَرَجَا مِنَ الْبَحْرِ مَرُّوا بِغُلاَمٍ يَلْعَبُ مَعَ الصِّبْيَانِ، فَأَخَذَ الْخَضِرُ بِرَأْسِهِ فَقَلَعَهُ بِيَدِهِ هَكَذَا ـ وَأَوْمَأَ سُفْيَانُ بِأَطْرَافِ أَصَابِعِهِ كَأَنَّهُ يَقْطِفُ شَيْئًا ـ فَقَالَ لَهُ مُوسَى أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا نُكْرًا‏.‏ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا‏.‏ قَالَ إِنْ سَأَلْتُكَ عَنْ شَىْءٍ بَعْدَهَا فَلاَ تُصَاحِبْنِي، قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنِّي عُذْرًا‏.‏ فَانْطَلَقَا حَتَّى إِذَا أَتَيَا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَمَا أَهْلَهَا فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُمَا فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا يُرِيدُ أَنْ يَنْقَضَّ مَائِلاً ـ أَوْمَأَ بِيَدِهِ هَكَذَا وَأَشَارَ سُفْيَانُ كَأَنَّهُ يَمْسَحُ شَيْئًا إِلَى فَوْقُ، فَلَمْ أَسْمَعْ سُفْيَانَ يَذْكُرُ مَائِلاً إِلاَّ مَرَّةً ـ قَالَ قَوْمٌ أَتَيْنَاهُمْ فَلَمْ يُطْعِمُونَا وَلَمْ يُضَيِّفُونَا عَمَدْتَ إِلَى حَائِطِهِمْ لَوْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْرًا‏.‏ قَالَ هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ، سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ مَا لَمْ تَسْتَطِعْ عَلَيْهِ صَبْرًا‏"‏‏.‏ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ وَدِدْنَا أَنَّ مُوسَى كَانَ صَبَرَ، فَقَصَّ اللَّهُ عَلَيْنَا مِنْ خَبَرِهِمَا ‏"‏‏.‏ قَالَ سُفْيَانُ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ يَرْحَمُ اللَّهُ مُوسَى، لَوْ كَانَ صَبَرَ يُقَصُّ عَلَيْنَا مِنْ أَمْرِهِمَا ‏"‏‏.‏ وَقَرَأَ ابْنُ عَبَّاسٍ أَمَامَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ صَالِحَةٍ غَصْبًا، وَأَمَّا الْغُلاَمُ فَكَانَ كَافِرًا وَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ‏.‏ ثُمَّ قَالَ لِي سُفْيَانُ سَمِعْتُهُ مِنْهُ مَرَّتَيْنِ وَحَفِظْتُهُ مِنْهُ‏.‏ قِيلَ لِسُفْيَانَ حَفِظْتَهُ قَبْلَ أَنْ تَسْمَعَهُ مِنْ عَمْرٍو، أَوْ تَحَفَّظْتَهُ مِنْ إِنْسَانٍ فَقَالَ مِمَّنْ أَتَحَفَّظُهُ وَرَوَاهُ أَحَدٌ عَنْ عَمْرٍو غَيْرِي سَمِعْتُهُ مِنْهُ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلاَثًا وَحَفِظْتُهُ مِنْهُ‏.‏
சயீத் பின் ஜுபைர் அவர்கள் அறிவித்தார்கள்:

நான் இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்களிடம், “நௌஃப் அல்-புகாலி என்பவர், அல்-களிர் அவர்களின் தோழரான மூஸா (அலை) அவர்கள் பனூ இஸ்ராயீலர்களின் (நபியான) மூஸா (அலை) அல்ல, மாறாக வேறு ஏதோ ஒரு மூஸா என்று கூறுகிறார்” என்றேன். இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்கள், “அல்லாஹ்வின் எதிரி (அதாவது நௌஃப்) பொய் சொல்லிவிட்டார்” என்றார்கள். உபை பின் கஅப் (ரழி) அவர்கள் எங்களுக்கு அறிவித்தார்கள்: நபி (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், ‘ஒருமுறை மூஸா (அலை) அவர்கள் எழுந்து நின்று பனூ இஸ்ராயீலர்களிடம் உரையாற்றினார்கள். அவர்களிடம், மக்களில் மிகவும் அறிவு மிக்கவர் யார் என்று கேட்கப்பட்டது. அவர்கள், ‘நான் தான்’ என்றார்கள். அவர்கள் முழுமையான அறிவை தனக்கு (அல்லாஹ்வுக்கு) உரியதாக்காததால் அல்லாஹ் அவரைக் கண்டித்தான். ஆகவே, அல்லாஹ் அவரிடம், ‘ஆம், இரு கடல்களும் சந்திக்கும் இடத்தில் உன்னை விட அறிவு மிக்க என்னுடைய அடிமை ஒருவர் இருக்கிறார்’ என்றான். மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘என் இறைவனே! நான் அவரை எப்படி சந்திக்க முடியும்?’ என்று கேட்டார்கள். அல்லாஹ் கூறினான், ‘ஒரு மீனை எடுத்து ஒரு பெரிய கூடையில் வைத்துக்கொள், நீ அந்த மீனை எங்கு இழக்கிறாயோ அந்த இடத்தில் அவரை நீ காண்பாய்.’ மூஸா (அலை) அவர்கள் ஒரு மீனை எடுத்து ஒரு கூடையில் வைத்துக்கொண்டு, தம்முடைய (பணிபுரியும்) இளைஞரான யூஷா பின் நூன் (அலை) அவர்களுடன் புறப்பட்டுச் சென்றார்கள், அவர்கள் ஒரு பாறையை அடையும் வரை, அங்கு அவர்கள் தங்கள் தலைகளை சாய்த்தார்கள் (அதாவது படுத்துக் கொண்டார்கள்). மூஸா (அலை) அவர்கள் தூங்கிவிட்டார்கள், மீன் கூடையிலிருந்து நகர்ந்து கடலில் விழுந்தது. அது கடலில் (நேராக) ஒரு சுரங்கம் போல தன் வழியை அமைத்துக் கொண்டது. அல்லாஹ் மீனின் மீது தண்ணீர் பாய்வதை நிறுத்தினான், அது ஒரு வளைவைப் போல ஆனது (நபி (ஸல்) அவர்கள் இந்த வளைவை தங்கள் கைகளால் சுட்டிக் காட்டினார்கள்). அவர்கள் இரவின் மீதமுள்ள நேரமும் பயணம் செய்தார்கள், அடுத்த நாள் மூஸா (அலை) அவர்கள் தம் இளைஞரிடம் (பணியாளரிடம்), ‘நமது உணவைக் கொடுங்கள், ஏனெனில், நமது இந்தப் பயணத்தில் நாம் மிகுந்த சோர்வை அடைந்துள்ளோம்’ என்றார்கள். அல்லாஹ் தேடச் சொன்ன அந்த இடத்தைக் கடக்கும் வரை மூஸா (அலை) அவர்கள் சோர்வை உணரவில்லை. அவருடைய இளைஞர் (பணியாளர்) அவரிடம் கூறினார்கள், ‘அந்தப் பாறைக்கு அருகில் நாம் அமர்ந்திருந்தபோது, நான் மீனை மறந்துவிட்டேன் என்பது உங்களுக்குத் தெரியுமா, அதைப்பற்றி (உங்களுக்கு) சொல்ல மறக்கச் செய்தது ஷைத்தானைத் தவிர வேறு யாரும் இல்லை, அது ஒரு ஆச்சரியமான முறையில் கடலில் தன் வழியை அமைத்துக் கொண்டது?’ ஆகவே மீனுக்கு ஒரு பாதை இருந்தது, அது அவர்களை ஆச்சரியப்படுத்தியது. மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘அதுதான் நாம் தேடிக்கொண்டிருந்தது’ என்றார்கள். ஆகவே, அவர்கள் இருவரும் தங்கள் கால்தடங்களைப் பின்தொடர்ந்து அந்தப் பாறையை அடையும் வரை சென்றார்கள். அங்கு அவர்கள் ஒரு ஆடையால் போர்த்தப்பட்டிருந்த ஒரு மனிதரைக் கண்டார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள் அவருக்கு சலாம் கூறினார்கள், அவர், ‘உங்கள் தேசத்தில் மக்கள் எவ்வாறு ஒருவருக்கொருவர் சலாம் கூறுகிறார்கள்?’ என்று பதிலளித்தார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘நான் மூஸா’ என்றார்கள். அந்த மனிதர், ‘பனூ இஸ்ராயீலர்களின் மூஸாவா?’ என்று கேட்டார். மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘ஆம், அல்லாஹ் உங்களுக்குக் கற்பித்தவற்றிலிருந்து நீங்கள் எனக்குக் கற்பிப்பதற்காக நான் உங்களிடம் வந்துள்ளேன்’ என்றார்கள். அவர்கள் கூறினார்கள், ‘ஓ மூஸாவே! அல்லாஹ் எனக்குக் கற்பித்த அல்லாஹ்வின் அறிவு என்னிடம் சிறிதளவு உள்ளது, அது உங்களுக்குத் தெரியாது, அதேசமயம் அல்லாஹ் உங்களுக்குக் கற்பித்த அல்லாஹ்வின் அறிவு உங்களிடம் சிறிதளவு உள்ளது, அது எனக்குத் தெரியாது.’ மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘நான் உங்களைப் பின்தொடரலாமா?’ என்று கேட்டார்கள். அவர்கள் கூறினார்கள், ‘ஆனால் நீங்கள் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாது, ஏனெனில் உங்களால் புரிந்து கொள்ள முடியாத விஷயங்களைப் பற்றி நீங்கள் எப்படி பொறுமையாக இருக்க முடியும்?’ (மூஸா (அலை) அவர்கள் கூறினார்கள், ‘அல்லாஹ் நாடினால், நான் உண்மையாகவே பொறுமையாக இருப்பதை நீங்கள் காண்பீர்கள், நான் எந்த விஷயத்திலும் உங்களுக்கு மாறு செய்ய மாட்டேன்.’) ஆகவே, அவர்கள் இருவரும் கடற்கரையோரமாக நடக்க ஆரம்பித்தார்கள், ஒரு படகு அவர்களைக் கடந்து சென்றது, அவர்கள் படகின் குழுவினரிடம் தங்களை ஏற்றிக்கொள்ளும்படி கேட்டார்கள். படகின் குழுவினர் அல்-களிர் அவர்களை அடையாளம் கண்டுகொண்டனர், அதனால் அவர்கள் கட்டணமின்றி அவர்களை ஏற்றிக்கொண்டனர். அவர்கள் படகில் இருந்தபோது, ஒரு சிட்டுக்குருவி வந்து படகின் ஓரத்தில் நின்று தன் அலகை ஒன்று அல்லது இரண்டு முறை கடலில் நனைத்தது. அல்-களிர் அவர்கள் மூஸா (அலை) அவர்களிடம், ‘ஓ மூஸாவே! என்னுடைய அறிவும் உங்களுடைய அறிவும், இந்தச் சிட்டுக்குருவி தன் அலகால் கடல் நீரைக் குறைத்த அளவைத் தவிர அல்லாஹ்வின் அறிவைக் குறைக்கவில்லை’ என்றார்கள். பின்னர் திடீரென்று அல்-களிர் அவர்கள் ஒரு கோடரியை எடுத்து ஒரு பலகையைப் பெயர்த்தெடுத்தார்கள், அவர்கள் கோடரியால் ஒரு பலகையைப் பெயர்த்தெடுக்கும் வரை மூஸா (அலை) அவர்கள் அதைக் கவனிக்கவில்லை. மூஸா (அலை) அவர்கள் அவரிடம், ‘நீங்கள் என்ன செய்தீர்கள்? அவர்கள் நம்மிடம் கட்டணம் எதுவும் வசூலிக்காமல் நம்மை ஏற்றினார்கள்; ஆயினும் நீங்கள் வேண்டுமென்றே அவர்களுடைய படகில் அதன் பயணிகளை மூழ்கடிப்பதற்காக ஒரு துளை போட்டிருக்கிறீர்கள். நிச்சயமாக, நீங்கள் ஒரு பயங்கரமான காரியத்தைச் செய்துள்ளீர்கள்’ என்றார்கள். அல்-களிர் அவர்கள், ‘நீங்கள் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாது என்று நான் உங்களிடம் சொல்லவில்லையா?’ என்று பதிலளித்தார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘நான் மறந்ததற்காக என்னைக் குற்றம் சாட்டாதீர்கள், என் தவறுக்காக என்னிடம் கடினமாக நடந்து கொள்ளாதீர்கள்’ என்று பதிலளித்தார்கள். ஆகவே மூஸா (அலை) அவர்களின் முதல் சாக்குப்போக்கு அவர்கள் மறந்ததுதான். அவர்கள் கடலை விட்டுச் சென்றபோது, மற்ற சிறுவர்களுடன் விளையாடிக்கொண்டிருந்த ஒரு சிறுவனைக் கடந்து சென்றார்கள். அல்-களிர் அவர்கள் அந்தச் சிறுவனின் தலையைப் பிடித்து, இவ்வாறு தன் கையால் அதைப் பறித்தார்கள். (துணை அறிவிப்பாளரான சுஃப்யான் அவர்கள், ஏதோ பழத்தைப் பறிப்பது போல தன் விரல் நுனிகளால் சுட்டிக்காட்டினார்.) மூஸா (அலை) அவர்கள் அவரிடம், "எந்தவொரு நபரையும் கொல்லாத ஒரு அப்பாவி நபரை நீங்கள் கொன்றுவிட்டீர்களா? நீங்கள் உண்மையில் ஒரு கொடூரமான காரியத்தைச் செய்துள்ளீர்கள்" என்றார்கள். அல்-களிர் அவர்கள், "நீங்கள் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாது என்று நான் உங்களுக்குச் சொல்லவில்லையா?" என்றார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள், "இதற்குப் பிறகு நான் எதைப் பற்றியாவது உங்களிடம் கேட்டால், என்னுடன் வராதீர்கள். நீங்கள் என்னிடமிருந்து ஒரு காரணத்தைப் பெற்றுவிட்டீர்கள்" என்றார்கள். பின்னர் அவர்கள் இருவரும் ஒரு கிராமத்தின் சில மக்களை அடையும் வரை சென்றார்கள், அவர்கள் அதன் குடிமக்களிடம் விறகு கேட்டார்கள், ஆனால் அவர்கள் விருந்தினர்களாக அவர்களை உபசரிக்க மறுத்துவிட்டார்கள். பின்னர் அவர்கள் அங்கே இடிந்து விழவிருந்த ஒரு சுவரைக் கண்டார்கள் (அல்-களிர் அவர்கள் அதைத் தம் கைகளால் தொட்டே சரிசெய்தார்கள்). (துணை அறிவிப்பாளரான சுஃப்யான் அவர்கள், அல்-களிர் அவர்கள் சுவரின் மீது தம் கைகளை மேல்நோக்கி எவ்வாறு செலுத்தினார்கள் என்பதை விளக்கி, தம் கைகளால் சுட்டிக்காட்டினார்.) மூஸா (அலை) அவர்கள், "இவர்கள் நாம் அழைத்த மக்கள், ஆனால் அவர்கள் நமக்கு உணவு கொடுக்கவுமில்லை, நம்மை விருந்தினர்களாக உபசரிக்கவுமில்லை, ஆயினும் நீங்கள் அவர்களுடைய சுவரைச் சரிசெய்துள்ளீர்கள். நீங்கள் விரும்பியிருந்தால், அதற்காக நீங்கள் கூலி பெற்றிருக்கலாம்" என்றார்கள். அல்-களிர் அவர்கள், "இது உங்களுக்கும் எனக்கும் இடையிலான பிரிவு, நீங்கள் பொறுமையாக இருக்க முடியாத அந்த விஷயங்களின் விளக்கத்தை நான் உங்களுக்குச் சொல்வேன்" என்றார்கள். நபி (ஸல்) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "மூஸா (அலை) அவர்கள் பொறுமையாக இருந்திருக்க வேண்டும் என்று நாங்கள் விரும்பினோம், அதன் காரணமாக அல்லாஹ் அவர்களுடைய கதையைப் பற்றி எங்களுக்கு மேலும் கூறியிருப்பான்." (துணை அறிவிப்பாளரான சுஃப்யான் அவர்கள், நபி (ஸல்) அவர்கள், "அல்லாஹ் மூஸா (அலை) அவர்கள் மீது தன் கருணையை பொழிவானாக! அவர்கள் பொறுமையாக இருந்திருந்தால், அவர்களுடைய நிலைமையைப் பற்றி எங்களுக்கு மேலும் கூறப்பட்டிருக்கும்" என்று கூறினார்கள் என கூறினார்.)

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
3700ஸஹீஹுல் புகாரி
حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ، عَنْ حُصَيْنٍ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مَيْمُونٍ، قَالَ رَأَيْتُ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ ـ رضى الله عنه ـ قَبْلَ أَنْ يُصَابَ بِأَيَّامٍ بِالْمَدِينَةِ وَقَفَ عَلَى حُذَيْفَةَ بْنِ الْيَمَانِ وَعُثْمَانَ بْنِ حُنَيْفٍ، قَالَ كَيْفَ فَعَلْتُمَا أَتَخَافَانِ أَنْ تَكُونَا قَدْ حَمَّلْتُمَا الأَرْضَ مَا لاَ تُطِيقُ قَالاَ حَمَّلْنَاهَا أَمْرًا هِيَ لَهُ مُطِيقَةٌ، مَا فِيهَا كَبِيرُ فَضْلٍ‏.‏ قَالَ انْظُرَا أَنْ تَكُونَا حَمَّلْتُمَا الأَرْضَ مَا لاَ تُطِيقُ، قَالَ قَالاَ لاَ‏.‏ فَقَالَ عُمَرُ لَئِنْ سَلَّمَنِي اللَّهُ لأَدَعَنَّ أَرَامِلَ أَهْلِ الْعِرَاقِ لاَ يَحْتَجْنَ إِلَى رَجُلٍ بَعْدِي أَبَدًا‏.‏ قَالَ فَمَا أَتَتْ عَلَيْهِ إِلاَّ رَابِعَةٌ حَتَّى أُصِيبَ‏.‏ قَالَ إِنِّي لَقَائِمٌ مَا بَيْنِي وَبَيْنَهُ إِلاَّ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ غَدَاةَ أُصِيبَ، وَكَانَ إِذَا مَرَّ بَيْنَ الصَّفَّيْنِ قَالَ اسْتَوُوا‏.‏ حَتَّى إِذَا لَمْ يَرَ فِيهِنَّ خَلَلاً تَقَدَّمَ فَكَبَّرَ، وَرُبَّمَا قَرَأَ سُورَةَ يُوسُفَ، أَوِ النَّحْلَ، أَوْ نَحْوَ ذَلِكَ، فِي الرَّكْعَةِ الأُولَى حَتَّى يَجْتَمِعَ النَّاسُ، فَمَا هُوَ إِلاَّ أَنْ كَبَّرَ فَسَمِعْتُهُ يَقُولُ قَتَلَنِي ـ أَوْ أَكَلَنِي ـ الْكَلْبُ‏.‏ حِينَ طَعَنَهُ، فَطَارَ الْعِلْجُ بِسِكِّينٍ ذَاتِ طَرَفَيْنِ لاَ يَمُرُّ عَلَى أَحَدٍ يَمِينًا وَلاَ شِمَالاً إِلاَّ طَعَنَهُ حَتَّى طَعَنَ ثَلاَثَةَ عَشَرَ رَجُلاً، مَاتَ مِنْهُمْ سَبْعَةٌ، فَلَمَّا رَأَى ذَلِكَ رَجُلٌ مِنَ الْمُسْلِمِينَ، طَرَحَ عَلَيْهِ بُرْنُسًا، فَلَمَّا ظَنَّ الْعِلْجُ أَنَّهُ مَأْخُوذٌ نَحَرَ نَفْسَهُ، وَتَنَاوَلَ عُمَرُ يَدَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ فَقَدَّمَهُ، فَمَنْ يَلِي عُمَرَ فَقَدْ رَأَى الَّذِي أَرَى، وَأَمَّا نَوَاحِي الْمَسْجِدِ فَإِنَّهُمْ لاَ يَدْرُونَ غَيْرَ أَنَّهُمْ قَدْ فَقَدُوا صَوْتَ عُمَرَ وَهُمْ يَقُولُونَ سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ‏.‏ فَصَلَّى بِهِمْ عَبْدُ الرَّحْمَنِ صَلاَةً خَفِيفَةً، فَلَمَّا انْصَرَفُوا‏.‏ قَالَ يَا ابْنَ عَبَّاسٍ، انْظُرْ مَنْ قَتَلَنِي‏.‏ فَجَالَ سَاعَةً، ثُمَّ جَاءَ، فَقَالَ غُلاَمُ الْمُغِيرَةِ‏.‏ قَالَ الصَّنَعُ قَالَ نَعَمْ‏.‏ قَالَ قَاتَلَهُ اللَّهُ لَقَدْ أَمَرْتُ بِهِ مَعْرُوفًا، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَجْعَلْ مَنِيَّتِي بِيَدِ رَجُلٍ يَدَّعِي الإِسْلاَمَ، قَدْ كُنْتَ أَنْتَ وَأَبُوكَ تُحِبَّانِ أَنْ تَكْثُرَ الْعُلُوجُ بِالْمَدِينَةِ وَكَانَ ‏{‏الْعَبَّاسُ‏}‏ أَكْثَرَهُمْ رَقِيقًا‏.‏ فَقَالَ إِنْ شِئْتَ فَعَلْتُ‏.‏ أَىْ إِنْ شِئْتَ قَتَلْنَا‏.‏ قَالَ كَذَبْتَ، بَعْدَ مَا تَكَلَّمُوا بِلِسَانِكُمْ، وَصَلَّوْا قِبْلَتَكُمْ وَحَجُّوا حَجَّكُمْ فَاحْتُمِلَ إِلَى بَيْتِهِ فَانْطَلَقْنَا مَعَهُ، وَكَأَنَّ النَّاسَ لَمْ تُصِبْهُمْ مُصِيبَةٌ قَبْلَ يَوْمَئِذٍ، فَقَائِلٌ يَقُولُ لاَ بَأْسَ‏.‏ وَقَائِلٌ يَقُولُ أَخَافُ عَلَيْهِ، فَأُتِيَ بِنَبِيذٍ فَشَرِبَهُ فَخَرَجَ مِنْ جَوْفِهِ، ثُمَّ أُتِيَ بِلَبَنٍ فَشَرِبَهُ فَخَرَجَ مِنْ جُرْحِهِ، فَعَلِمُوا أَنَّهُ مَيِّتٌ، فَدَخَلْنَا عَلَيْهِ، وَجَاءَ النَّاسُ يُثْنُونَ عَلَيْهِ، وَجَاءَ رَجُلٌ شَابٌّ، فَقَالَ أَبْشِرْ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ بِبُشْرَى اللَّهِ لَكَ مِنْ صُحْبَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَقَدَمٍ فِي الإِسْلاَمِ مَا قَدْ عَلِمْتَ، ثُمَّ وَلِيتَ فَعَدَلْتَ، ثُمَّ شَهَادَةٌ‏.‏ قَالَ وَدِدْتُ أَنَّ ذَلِكَ كَفَافٌ لاَ عَلَىَّ وَلاَ لِي‏.‏ فَلَمَّا أَدْبَرَ، إِذَا إِزَارُهُ يَمَسُّ الأَرْضَ‏.‏ قَالَ رُدُّوا عَلَىَّ الْغُلاَمَ قَالَ ابْنَ أَخِي ارْفَعْ ثَوْبَكَ، فَإِنَّهُ أَبْقَى لِثَوْبِكَ وَأَتْقَى لِرَبِّكَ، يَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ انْظُرْ مَا عَلَىَّ مِنَ الدَّيْنِ‏.‏ فَحَسَبُوهُ فَوَجَدُوهُ سِتَّةً وَثَمَانِينَ أَلْفًا أَوْ نَحْوَهُ، قَالَ إِنْ وَفَى لَهُ مَالُ آلِ عُمَرَ، فَأَدِّهِ مِنْ أَمْوَالِهِمْ، وَإِلاَّ فَسَلْ فِي بَنِي عَدِيِّ بْنِ كَعْبٍ، فَإِنْ لَمْ تَفِ أَمْوَالُهُمْ فَسَلْ فِي قُرَيْشٍ، وَلاَ تَعْدُهُمْ إِلَى غَيْرِهِمْ، فَأَدِّ عَنِّي هَذَا الْمَالَ، انْطَلِقْ إِلَى عَائِشَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِينَ فَقُلْ يَقْرَأُ عَلَيْكِ عُمَرُ السَّلاَمَ‏.‏ وَلاَ تَقُلْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ‏.‏ فَإِنِّي لَسْتُ الْيَوْمَ لِلْمُؤْمِنِينَ أَمِيرًا، وَقُلْ يَسْتَأْذِنُ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ أَنْ يُدْفَنَ مَعَ صَاحِبَيْهِ‏.‏ فَسَلَّمَ وَاسْتَأْذَنَ، ثُمَّ دَخَلَ عَلَيْهَا، فَوَجَدَهَا قَاعِدَةً تَبْكِي فَقَالَ يَقْرَأُ عَلَيْكِ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ السَّلاَمَ وَيَسْتَأْذِنُ أَنْ يُدْفَنَ مَعَ صَاحِبَيْهِ‏.‏ فَقَالَتْ كُنْتُ أُرِيدُهُ لِنَفْسِي، وَلأُوثِرَنَّ بِهِ الْيَوْمَ عَلَى نَفْسِي‏.‏ فَلَمَّا أَقْبَلَ قِيلَ هَذَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ قَدْ جَاءَ‏.‏ قَالَ ارْفَعُونِي، فَأَسْنَدَهُ رَجُلٌ إِلَيْهِ، فَقَالَ مَا لَدَيْكَ قَالَ الَّذِي تُحِبُّ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَذِنَتْ‏.‏ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ، مَا كَانَ مِنْ شَىْءٍ أَهَمُّ إِلَىَّ مِنْ ذَلِكَ، فَإِذَا أَنَا قَضَيْتُ فَاحْمِلُونِي ثُمَّ سَلِّمْ فَقُلْ يَسْتَأْذِنُ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ، فَإِنْ أَذِنَتْ لِي فَأَدْخِلُونِي، وَإِنْ رَدَّتْنِي رُدُّونِي إِلَى مَقَابِرِ الْمُسْلِمِينَ‏.‏ وَجَاءَتْ أُمُّ الْمُؤْمِنِينَ حَفْصَةُ وَالنِّسَاءُ تَسِيرُ مَعَهَا، فَلَمَّا رَأَيْنَاهَا قُمْنَا، فَوَلَجَتْ عَلَيْهِ فَبَكَتْ عِنْدَهُ سَاعَةً، وَاسْتَأْذَنَ الرِّجَالُ، فَوَلَجَتْ دَاخِلاً لَهُمْ، فَسَمِعْنَا بُكَاءَهَا مِنَ الدَّاخِلِ‏.‏ فَقَالُوا أَوْصِ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ اسْتَخْلِفْ‏.‏ قَالَ مَا أَجِدُ أَحَقَّ بِهَذَا الأَمْرِ مِنْ هَؤُلاَءِ النَّفَرِ أَوِ الرَّهْطِ الَّذِينَ تُوُفِّيَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهْوَ عَنْهُمْ رَاضٍ‏.‏ فَسَمَّى عَلِيًّا وَعُثْمَانَ وَالزُّبَيْرَ وَطَلْحَةَ وَسَعْدًا وَعَبْدَ الرَّحْمَنِ وَقَالَ يَشْهَدُكُمْ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ وَلَيْسَ لَهُ مِنَ الأَمْرِ شَىْءٌ ـ كَهَيْئَةِ التَّعْزِيَةِ لَهُ ـ فَإِنْ أَصَابَتِ الإِمْرَةُ سَعْدًا فَهْوَ ذَاكَ، وَإِلاَّ فَلْيَسْتَعِنْ بِهِ أَيُّكُمْ مَا أُمِّرَ، فَإِنِّي لَمْ أَعْزِلْهُ عَنْ عَجْزٍ وَلاَ خِيَانَةٍ وَقَالَ أُوصِي الْخَلِيفَةَ مِنْ بَعْدِي بِالْمُهَاجِرِينَ الأَوَّلِينَ أَنْ يَعْرِفَ لَهُمْ حَقَّهُمْ، وَيَحْفَظَ لَهُمْ حُرْمَتَهُمْ، وَأُوصِيهِ بِالأَنْصَارِ خَيْرًا، الَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ، أَنْ يُقْبَلَ مِنْ مُحْسِنِهِمْ، وَأَنْ يُعْفَى عَنْ مُسِيئِهِمْ، وَأُوصِيهِ بِأَهْلِ الأَمْصَارِ خَيْرًا فَإِنَّهُمْ رِدْءُ الإِسْلاَمِ، وَجُبَاةُ الْمَالِ، وَغَيْظُ الْعَدُوِّ، وَأَنْ لاَ يُؤْخَذَ مِنْهُمْ إِلاَّ فَضْلُهُمْ عَنْ رِضَاهُمْ، وَأُوصِيهِ بِالأَعْرَابِ خَيْرًا، فَإِنَّهُمْ أَصْلُ الْعَرَبِ وَمَادَّةُ الإِسْلاَمِ أَنْ يُؤْخَذَ مِنْ حَوَاشِي أَمْوَالِهِمْ وَتُرَدَّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ، وَأُوصِيهِ بِذِمَّةِ اللَّهِ وَذِمَّةِ رَسُولِهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ يُوفَى لَهُمْ بِعَهْدِهِمْ، وَأَنْ يُقَاتَلَ مِنْ وَرَائِهِمْ، وَلاَ يُكَلَّفُوا إِلاَّ طَاقَتَهُمْ‏.‏ فَلَمَّا قُبِضَ خَرَجْنَا بِهِ فَانْطَلَقْنَا نَمْشِي فَسَلَّمَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ قَالَ يَسْتَأْذِنُ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ‏.‏ قَالَتْ أَدْخِلُوهُ‏.‏ فَأُدْخِلَ، فَوُضِعَ هُنَالِكَ مَعَ صَاحِبَيْهِ، فَلَمَّا فُرِغَ مِنْ دَفْنِهِ اجْتَمَعَ هَؤُلاَءِ الرَّهْطُ، فَقَالَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ اجْعَلُوا أَمْرَكُمْ إِلَى ثَلاَثَةٍ مِنْكُمْ‏.‏ فَقَالَ الزُّبَيْرُ قَدْ جَعَلْتُ أَمْرِي إِلَى عَلِيٍّ‏.‏ فَقَالَ طَلْحَةُ قَدْ جَعَلْتُ أَمْرِي إِلَى عُثْمَانَ‏.‏ وَقَالَ سَعْدٌ قَدْ جَعَلْتُ أَمْرِي إِلَى عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ‏.‏ فَقَالَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ أَيُّكُمَا تَبَرَّأَ مِنْ هَذَا الأَمْرِ فَنَجْعَلُهُ إِلَيْهِ، وَاللَّهُ عَلَيْهِ وَالإِسْلاَمُ لَيَنْظُرَنَّ أَفْضَلَهُمْ فِي نَفْسِهِ‏.‏ فَأُسْكِتَ الشَّيْخَانِ، فَقَالَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ أَفَتَجْعَلُونَهُ إِلَىَّ، وَاللَّهُ عَلَىَّ أَنْ لاَ آلُوَ عَنْ أَفْضَلِكُمْ قَالاَ نَعَمْ، فَأَخَذَ بِيَدِ أَحَدِهِمَا فَقَالَ لَكَ قَرَابَةٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَالْقَدَمُ فِي الإِسْلاَمِ مَا قَدْ عَلِمْتَ، فَاللَّهُ عَلَيْكَ لَئِنْ أَمَّرْتُكَ لَتَعْدِلَنَّ، وَلَئِنْ أَمَّرْتُ عُثْمَانَ لَتَسْمَعَنَّ وَلَتُطِيعَنَّ‏.‏ ثُمَّ خَلاَ بِالآخَرِ فَقَالَ لَهُ مِثْلَ ذَلِكَ، فَلَمَّا أَخَذَ الْمِيثَاقَ قَالَ ارْفَعْ يَدَكَ يَا عُثْمَانُ‏.‏ فَبَايَعَهُ، فَبَايَعَ لَهُ عَلِيٌّ، وَوَلَجَ أَهْلُ الدَّارِ فَبَايَعُوهُ‏.‏
`அம்ர் பின் மைமூன் (ரழி) அவர்கள் அறிவித்தார்கள்:

உமர் பின் அல்-கத்தாப் (ரழி) அவர்கள் மதீனாவில் குத்தப்படுவதற்கு சில நாட்களுக்கு முன்பு நான் அவர்களைப் பார்த்தேன். அவர்கள் ஹுதைஃபா பின் அல்-யமான் (ரழி) மற்றும் உஸ்மான் பின் ஹுனைஃப் (ரழி) ஆகியோருடன் நின்றுகொண்டிருந்தார்கள், அவர்களிடம் அவர்கள், "நீங்கள் என்ன செய்திருக்கிறீர்கள்? நீங்கள் (அஸ்-ஸவாத் அதாவது ஈராக்கின்) நிலத்தின் மீது அது தாங்கக்கூடியதை விட அதிகமான வரியை விதித்திருக்கிறீர்கள் என்று நினைக்கிறீர்களா?" என்று கேட்டார்கள். அதற்கு அவர்கள், "அதன் பெரும் விளைச்சல் காரணமாக அது தாங்கக்கூடியதை நாங்கள் அதன் மீது விதித்திருக்கிறோம்" என்று பதிலளித்தார்கள். உமர் (ரழி) அவர்கள் மீண்டும், "நிலத்தின் மீது அது தாங்க முடியாததை நீங்கள் விதித்திருக்கிறீர்களா என்று சரிபாருங்கள்" என்று கூறினார்கள். அவர்கள், "இல்லை, (நாங்கள் அப்படிச் செய்யவில்லை)" என்றார்கள். உமர் (ரழி) அவர்கள் மேலும், "அல்லாஹ் என்னை உயிருடன் வைத்திருந்தால், எனக்குப் பிறகு ஈராக்கின் விதவைகள் தங்களை ஆதரிக்க எந்த ஆண்களும் தேவையில்லாமல் நான் செய்வேன்" என்று கூறினார்கள்.

ஆனால் அவர்கள் குத்தப்பட்டு (மரணிப்பதற்கு) நான்கு நாட்களே ஆகியிருந்தன. அவர்கள் குத்தப்பட்ட நாளில், நான் நின்றுகொண்டிருந்தேன், எனக்கும் அவர்களுக்கும் (அதாவது உமர் (ரழி) அவர்களுக்கும்) இடையில் அப்துல்லாஹ் பின் அப்பாஸ் (ரழி) அவர்களைத் தவிர வேறு யாரும் இல்லை. உமர் (ரழி) அவர்கள் இரண்டு வரிசைகளுக்கு இடையில் கடந்து செல்லும்போதெல்லாம், "நேராக வரிசையில் நில்லுங்கள்" என்று கூறுவார்கள். வரிசைகளில் எந்தக் குறைபாட்டையும் அவர்கள் காணாதபோது, அவர்கள் முன்னோக்கிச் சென்று தக்பீருடன் தொழுகையைத் தொடங்குவார்கள். மக்கள் தொழுகையில் சேர்வதற்கு நேரம் கிடைக்கும் வகையில் அவர்கள் முதல் ரக்அத்தில் சூரத்து யூசுஃப் அல்லது அன்-நஹ்ல் அல்லது அது போன்றவற்ற ஓதுவார்கள். அவர்கள் தக்பீர் சொன்ன உடனேயே, அவர் (அதாவது கொலையாளி) அவரைக் குத்திய நேரத்தில், "நாய் என்னைக் கொன்றுவிட்டது அல்லது தின்றுவிட்டது" என்று அவர்கள் கூறுவதை நான் கேட்டேன். ஒரு அரபி அல்லாத காஃபிர் இருமுனைக் கத்தியை ஏந்தியபடி முன்னேறி, வலதுபுறமும் இடதுபுறமும் கடந்து சென்ற அனைவரையும் குத்தினார், (இறுதியில்) அவர் பதின்மூன்று பேரைக் குத்தினார், அவர்களில் ஏழு பேர் இறந்தனர். முஸ்லிம்களில் ஒருவர் அதைப் பார்த்ததும், அவர் மீது ஒரு மேலங்கியை வீசினார். தான் பிடிபட்டுவிட்டதை உணர்ந்த அந்த அரபி அல்லாத காஃபிர் தற்கொலை செய்துகொண்டார். உமர் (ரழி) அவர்கள் அப்துர்-ரஹ்மான் பின் அவ்ஃப் (ரழி) அவர்களின் கையைப் பிடித்து தொழுகையை வழிநடத்த அனுமதித்தார்கள். உமர் (ரழி) அவர்களின் அருகில் நின்றவர்கள் நான் பார்த்ததைப் பார்த்தார்கள், ஆனால் பள்ளிவாசலின் மற்ற பகுதிகளில் இருந்தவர்கள் எதையும் பார்க்கவில்லை, ஆனால் அவர்கள் உமர் (ரழி) அவர்களின் குரலை இழந்தார்கள், மேலும் அவர்கள், "சுப்ஹானல்லாஹ்! சுப்ஹானல்லாஹ்! (அதாவது அல்லாஹ் தூயவன்)" என்று சொல்லிக்கொண்டிருந்தார்கள். அப்துர்-ரஹ்மான் பின் அவ்ஃப் (ரழி) அவர்கள் மக்களுக்கு ஒரு சுருக்கமான தொழுகையை வழிநடத்தினார்கள். அவர்கள் தொழுகையை முடித்ததும், உமர் (ரழி) அவர்கள், "ஓ இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்களே! என்னைத் தாக்கியவர் யார் என்று கண்டுபிடியுங்கள்" என்று கூறினார்கள். இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்கள் சிறிது நேரம் அங்கேயும் இங்கேயும் தேடிவிட்டு வந்து, "அல் முஃகீரா (ரழி) அவர்களின் அடிமை" என்று கூறினார்கள். அதற்கு உமர் (ரழி) அவர்கள், "கைவினைஞரா?" என்று கேட்டார்கள். இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்கள், "ஆம்" என்றார்கள். உமர் (ரழி) அவர்கள், "அல்லாஹ் அவனை சபிப்பானாக. நான் அவனிடம் அநியாயமாக நடக்கவில்லை. தன்னை ஒரு முஸ்லிம் என்று கூறிக்கொள்ளும் ஒரு மனிதனின் கையால் என்னை மரணிக்கச் செய்யாத அல்லாஹ்வுக்கே எல்லாப் புகழும். சந்தேகமின்றி, நீங்களும் உங்கள் தந்தையும் (அப்பாஸ் (ரழி) அவர்களும்) மதீனாவில் அதிக அரபி அல்லாத காஃபிர்களை வைத்திருக்க விரும்பினீர்கள்" என்று கூறினார்கள். அல்-அப்பாஸ் (ரழி) அவர்கள் அதிக எண்ணிக்கையிலான அடிமைகளைக் கொண்டிருந்தார்கள். இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்கள் உமர் (ரழி) அவர்களிடம், "நீங்கள் விரும்பினால், நாங்கள் செய்வோம்" என்றார்கள். "நீங்கள் விரும்பினால் நாங்கள் அவர்களைக் கொன்றுவிடுவோம்" என்று அவர் குறிப்பிட்டார். உமர் (ரழி) அவர்கள், "அவர்கள் உங்கள் மொழியைப் பேசிய பிறகும், உங்கள் கிப்லாவை நோக்கி தொழுத பிறகும், உங்களைப் போலவே ஹஜ் செய்த பிறகும் (நீங்கள் அவர்களைக் கொல்ல முடியாது என்பதால்) நீங்கள் தவறாக நினைக்கிறீர்கள்" என்று கூறினார்கள்.

பின்னர் உமர் (ரழி) அவர்கள் தங்கள் வீட்டிற்கு எடுத்துச் செல்லப்பட்டார்கள், நாங்கள் அவர்களுடன் சென்றோம், மக்கள் இதற்கு முன்பு ஒருபோதும் ஒரு பேரழிவை சந்திக்காதது போல் இருந்தார்கள். சிலர், "கவலைப்பட வேண்டாம் (அவர்கள் விரைவில் குணமடைவார்கள்)" என்றார்கள். சிலர், "நாங்கள் அஞ்சுகிறோம் (அவர்கள் இறந்துவிடுவார்கள் என்று)" என்றார்கள். பின்னர் பேரீச்சம்பழ ஊறல் அவர்களுக்குக் கொண்டுவரப்பட்டது, அவர்கள் அதைக் குடித்தார்கள், ஆனால் அது அவர்களின் வயிற்றின் (காயத்திலிருந்து) வெளியே வந்தது. பின்னர் பால் அவர்களுக்குக் கொண்டுவரப்பட்டது, அவர்கள் அதைக் குடித்தார்கள், அதுவும் அவர்களின் வயிற்றிலிருந்து வெளியே வந்தது. அவர்கள் இறந்துவிடுவார்கள் என்பதை மக்கள் உணர்ந்தார்கள். நாங்கள் அவர்களிடம் சென்றோம், மக்கள் வந்து, அவர்களைப் புகழ்ந்தார்கள். ஒரு இளைஞர் வந்து, "ஓ நம்பிக்கையாளர்களின் தலைவரே! அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுடனான உங்கள் தோழமைக்காகவும், நீங்கள் அறிந்த இஸ்லாத்தில் உங்கள் மேன்மைக்காகவும் அல்லாஹ்விடமிருந்து உங்களுக்கு நற்செய்தியைப் பெறுங்கள். பின்னர் நீங்கள் ஆட்சியாளராக (அதாவது கலீஃபாவாக) ஆனீர்கள், நீங்கள் நீதியுடன் ஆட்சி செய்தீர்கள், இறுதியாக நீங்கள் தியாகியாகிவிட்டீர்கள்" என்று கூறினார். உமர் (ரழி) அவர்கள், "இந்த சலுகைகள் அனைத்தும் (என் குறைகளை) ஈடுசெய்யும் என்று நான் விரும்புகிறேன், அதனால் நான் எதையும் இழக்கவோ பெறவோ மாட்டேன்" என்று கூறினார்கள். அந்த இளைஞர் திரும்பிச் செல்லும்போது, அவரது ஆடைகள் தரையைத் தொடுவது போல் தோன்றியது. உமர் (ரழி) அவர்கள், "அந்த இளைஞனை என்னிடம் திரும்ப அழையுங்கள்" என்று கூறினார்கள். (அவர் திரும்பி வந்தபோது) உமர் (ரழி) அவர்கள், "ஓ என் சகோதரனின் மகனே! உன் ஆடைகளை உயர்த்திக்கொள், இது உன் ஆடைகளை சுத்தமாக வைத்திருக்கும், உன் இறைவனின் தண்டனையிலிருந்து உன்னைக் காப்பாற்றும்" என்று கூறினார்கள். உமர் (ரழி) அவர்கள் மேலும், "ஓ அப்துல்லாஹ் பின் உமர் (ரழி) அவர்களே! நான் மற்றவர்களுக்கு எவ்வளவு கடன்பட்டிருக்கிறேன் என்று பாருங்கள்" என்று கூறினார்கள். கடன் சரிபார்க்கப்பட்டபோது, அது சுமார் எண்பத்தாறாயிரம் என்று கணக்கிடப்பட்டது. உமர் (ரழி) அவர்கள், "உமரின் குடும்பத்தின் சொத்து கடனை ஈடுகட்டினால், அந்தக் கடனை அதிலிருந்து செலுத்துங்கள்; இல்லையெனில் அதை பனீ அதீ பின் கஃப் என்பவர்களிடமிருந்து கேளுங்கள், அதுவும் போதவில்லை என்றால், குறைஷி கோத்திரத்திடம் அதைக் கேளுங்கள், வேறு யாரிடமிருந்தும் அதைக் கேட்காதீர்கள், இந்தக் கடனை என் சார்பாக செலுத்துங்கள்" என்று கூறினார்கள்.

பின்னர் உமர் (ரழி) அவர்கள் (அப்துல்லாஹ் (ரழி) அவர்களிடம்), "ஆயிஷா (நம்பிக்கையாளர்களின் அன்னை) (ரழி) அவர்களிடம் சென்று சொல்லுங்கள்: 'உமர் உங்களுக்கு சலாம் கூறுகிறார். ஆனால், 'நம்பிக்கையாளர்களின் தலைவர்' என்று சொல்லாதீர்கள், ஏனென்றால் இன்று நான் நம்பிக்கையாளர்களின் தலைவர் அல்ல. மேலும் சொல்லுங்கள்: 'உமர் பின் அல்-கத்தாப் (ரழி) அவர்கள் தனது இரண்டு தோழர்களுடன் (அதாவது நபி (ஸல்) அவர்கள், மற்றும் அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள்) அடக்கம் செய்யப்பட அனுமதி கேட்கிறார்' " என்று கூறினார்கள். அப்துல்லாஹ் (ரழி) அவர்கள் ஆயிஷா (ரழி) அவர்களுக்கு சலாம் கூறி, உள்ளே நுழைய அனுமதி கேட்டார்கள், பின்னர் அவர்களிடம் நுழைந்து அவர்கள் உட்கார்ந்து அழுதுகொண்டிருப்பதைக் கண்டார்கள். அவர் அவர்களிடம், "உமர் பின் அல்-கத்தாப் (ரழி) அவர்கள் உங்களுக்கு சலாம் கூறுகிறார்கள், மேலும் தனது இரண்டு தோழர்களுடன் அடக்கம் செய்யப்பட அனுமதி கேட்கிறார்கள்" என்று கூறினார். அவர்கள், "இந்த இடத்தை எனக்காக வைத்திருக்க நான் எண்ணியிருந்தேன், ஆனால் இன்று என்னை விட உமர் (ரழி) அவர்களையே நான் விரும்புகிறேன்" என்று கூறினார்கள். அவர் திரும்பியபோது (உமர் (ரழி) அவர்களிடம்), "அப்துல்லாஹ் பின் உமர் (ரழி) அவர்கள் வந்துவிட்டார்கள்" என்று கூறப்பட்டது. உமர் (ரழி) அவர்கள், "என்னை உட்கார வையுங்கள்" என்று கூறினார்கள். யாரோ ஒருவர் அவர்களை அவர்கள் உடலுக்கு எதிராக ஆதரித்தார், உமர் (ரழி) அவர்கள் (அப்துல்லாஹ் (ரழி) அவர்களிடம்), "உன்னிடம் என்ன செய்தி இருக்கிறது?" என்று கேட்டார்கள். அவர், "ஓ நம்பிக்கையாளர்களின் தலைவரே! நீங்கள் விரும்பியபடியே. அவர்கள் அனுமதி அளித்துவிட்டார்கள்" என்று கூறினார். உமர் (ரழி) அவர்கள், "அல்லாஹ்வுக்கே எல்லாப் புகழும், இதைவிட எனக்கு முக்கியமான எதுவும் இல்லை. எனவே நான் இறந்தவுடன், என்னை எடுத்துச் சென்று, ஆயிஷா (ரழி) அவர்களுக்கு சலாம் கூறி சொல்லுங்கள்: 'உமர் பின் அல்-கத்தாப் (ரழி) அவர்கள் (நபி (ஸல்) அவர்களுடன் அடக்கம் செய்யப்பட) அனுமதி கேட்கிறார்கள்', அவர்கள் அனுமதி அளித்தால், என்னை அங்கே அடக்கம் செய்யுங்கள், அவர்கள் மறுத்தால், என்னை முஸ்லிம்களின் கல்லறைக்கு எடுத்துச் செல்லுங்கள்" என்று கூறினார்கள்.

பின்னர் ஹஃப்ஸா (நம்பிக்கையாளர்களின் அன்னை) (ரழி) அவர்கள் பல பெண்களுடன் நடந்து வந்தார்கள். நாங்கள் அவர்களைப் பார்த்ததும், நாங்கள் சென்றுவிட்டோம். அவர்கள் (உமர் (ரழி) அவர்களிடம்) உள்ளே சென்று சிறிது நேரம் அங்கே அழுதார்கள். ஆண்கள் உள்ளே நுழைய அனுமதி கேட்டபோது, அவர்கள் வேறு இடத்திற்குச் சென்றார்கள், அவர்கள் உள்ளே அழுவதை நாங்கள் கேட்டோம். மக்கள் (உமர் (ரழி) அவர்களிடம்), "ஓ நம்பிக்கையாளர்களின் தலைவரே! ஒரு வாரிசை நியமியுங்கள்" என்றார்கள். உமர் (ரழி) அவர்கள், "அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் இறப்பதற்கு முன்பு திருப்தி அடைந்திருந்த பின்வரும் நபர்கள் அல்லது குழுவை விட இந்த வேலைக்கு மிகவும் பொருத்தமான யாரையும் நான் காணவில்லை" என்று கூறினார்கள். பின்னர் உமர் (ரழி) அவர்கள் அலீ (ரழி), உஸ்மான் (ரழி), அஸ்ஸுபைர் (ரழி), தல்ஹா (ரழி), ஸஃத் (ரழி) மற்றும் அப்துர்-ரஹ்மான் (பின் அவ்ஃப்) (ரழி) ஆகியோரைக் குறிப்பிட்டு, "அப்துல்லாஹ் பின் உமர் (ரழி) அவர்கள் உங்களுக்கு சாட்சியாக இருப்பார்கள், ஆனால் ஆட்சியில் அவருக்கு எந்தப் பங்கும் இருக்காது" என்று கூறினார்கள். அவர் சாட்சியாக இருப்பது, ஆட்சி உரிமையைப் பகிர்ந்து கொள்ளாததற்கு அவருக்கு ஈடுசெய்யும். ஸஃத் (ரழி) அவர்கள் ஆட்சியாளரானால், அது சரியாக இருக்கும்: இல்லையெனில், யார் ஆட்சியாளராக ஆனாலும், அவரது உதவியை நாட வேண்டும், ஏனென்றால் நான் அவரை இயலாமை அல்லது நேர்மையின்மை காரணமாக பதவி நீக்கம் செய்யவில்லை." உமர் (ரழி) அவர்கள் மேலும், "என் வாரிசு ஆரம்பகால ஹிஜ்ரத் செய்தவர்களைக் கவனித்துக்கொள்ள வேண்டும் என்று நான் பரிந்துரைக்கிறேன்; அவர்களின் உரிமைகளை அறிந்து, அவர்களின் கண்ணியத்தையும் புனிதமான விஷயங்களையும் பாதுகாக்க வேண்டும். ஹிஜ்ரத் செய்தவர்களுக்கு முன்பே மதீனாவில் வாழ்ந்த அன்ஸார்களிடமும், அவர்களுக்கு முன்பே நம்பிக்கை அவர்களின் இதயங்களில் நுழைந்தவர்களிடமும் அவர் அன்பாக இருக்க வேண்டும் என்றும் நான் பரிந்துரைக்கிறேன். (ஆட்சியாளர்) அவர்களில் உள்ள நல்லவர்களின் நன்மையை ஏற்றுக்கொண்டு, அவர்களின் தவறு செய்பவர்களை மன்னிக்க வேண்டும் என்றும், நகரங்களின் (அல்-அன்ஸார்) அனைத்து மக்களுக்கும் அவர் நன்மை செய்ய வேண்டும் என்றும் நான் பரிந்துரைக்கிறேன், ஏனென்றால் அவர்கள் இஸ்லாத்தின் பாதுகாவலர்கள், செல்வத்தின் ஆதாரம் மற்றும் எதிரிக்கு எரிச்சலூட்டும் ஆதாரம். அவர்களின் சம்மதத்துடன் அவர்களின் உபரியிலிருந்து தவிர வேறு எதுவும் அவர்களிடமிருந்து எடுக்கப்படக்கூடாது என்றும் நான் பரிந்துரைக்கிறேன். அவர் அரபு நாட்டுப்புற மக்களுக்கும் நன்மை செய்ய வேண்டும் என்றும் நான் பரிந்துரைக்கிறேன், ஏனென்றால் அவர்கள் அரேபியர்களின் தோற்றம் மற்றும் இஸ்லாத்தின் பொருள். அவர்களின் சொத்துக்களில் தாழ்வானவற்றிலிருந்து எடுத்து, அதை அவர்களில் உள்ள ஏழைகளுக்கு விநியோகிக்க வேண்டும். அல்லாஹ் மற்றும் அவனது தூதரின் பாதுகாப்பில் உள்ளவர்களைப் (அதாவது திம்மிகள்) பொறுத்தவரை, அவர்களின் ஒப்பந்தங்களை நிறைவேற்றவும், அவர்களுக்காகப் போராடவும், அவர்களின் திறனுக்கு அப்பாற்பட்டதை அவர்கள் மீது சுமத்த வேண்டாம் என்றும் நான் அவருக்குப் பரிந்துரைக்கிறேன்."

எனவே உமர் (ரழி) அவர்கள் இறந்ததும், நாங்கள் அவர்களை வெளியே எடுத்துச் சென்று நடக்க ஆரம்பித்தோம். அப்துல்லாஹ் பின் உமர் (ரழி) அவர்கள் (ஆயிஷா (ரழி) அவர்களுக்கு) சலாம் கூறி, "உமர் பின் அல்-கத்தாப் (ரழி) அவர்கள் அனுமதி கேட்கிறார்கள்" என்றார்கள். ஆயிஷா (ரழி) அவர்கள், "அவர்களை உள்ளே கொண்டு வாருங்கள்" என்றார்கள். அவர்கள் உள்ளே கொண்டுவரப்பட்டு, அவர்களின் இரண்டு தோழர்களுக்கு அருகில் அடக்கம் செய்யப்பட்டார்கள். அவர்கள் அடக்கம் செய்யப்பட்டதும், (உமர் (ரழி) அவர்களால் பரிந்துரைக்கப்பட்ட) குழு ஒரு கூட்டத்தை நடத்தியது. பின்னர் அப்துர்-ரஹ்மான் (ரழி) அவர்கள், "ஆட்சியுரிமைக்கான வேட்பாளர்களை உங்களில் மூவராகக் குறைத்துக் கொள்ளுங்கள்" என்றார்கள். அஸ்-ஸுபைர் (ரழி) அவர்கள், "என் உரிமையை அலீ (ரழி) அவர்களுக்கு விட்டுக்கொடுக்கிறேன்" என்றார்கள். தல்ஹா (ரழி) அவர்கள், "என் உரிமையை உஸ்மான் (ரழி) அவர்களுக்கு விட்டுக்கொடுக்கிறேன்," ஸஃத் (ரழி) அவர்கள், "என் உரிமையை அப்துர்-ரஹ்மான் பின் அவ்ஃப் (ரழி) அவர்களுக்கு விட்டுக்கொடுக்கிறேன்" என்றார்கள். பின்னர் அப்துர்-ரஹ்மான் (ரழி) அவர்கள் (உஸ்மான் (ரழி) மற்றும் அலீ (ரழி) அவர்களிடம்), "இப்போது உங்களில் யார் தனது வேட்புரிமையை விட்டுக்கொடுக்கத் தயாராக இருக்கிறீர்கள், அதனால் அவர் (மீதமுள்ள) இருவரில் சிறந்தவரைத் தேர்ந்தெடுக்க முடியும், அல்லாஹ்வும் இஸ்லாமும் அவருக்கு சாட்சிகளாக இருப்பார்கள் என்பதை மனதில் கொண்டு" என்று கூறினார்கள். எனவே இரண்டு ஷேக்குகளும் (அதாவது உஸ்மான் (ரழி) மற்றும் அலீ (ரழி) அவர்களும்) அமைதியாக இருந்தார்கள். அப்துர்-ரஹ்மான் (ரழி) அவர்கள், "இந்த விஷயத்தை நீங்கள் இருவரும் என்னிடம் விட்டுவிடுவீர்களா, உங்களில் சிறந்தவரைத் தவிர வேறு யாரையும் நான் தேர்ந்தெடுக்க மாட்டேன் என்பதற்கு அல்லாஹ்வை நான் சாட்சியாக எடுத்துக்கொள்கிறேன்?" என்று கேட்டார்கள். அவர்கள், "ஆம்" என்றார்கள். எனவே அப்துர்-ரஹ்மான் (ரழி) அவர்கள் அவர்களில் ஒருவரின் (அதாவது அலீ (ரழி) அவர்களின்) கையைப் பிடித்து, "நீங்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுடன் தொடர்புடையவர், மேலும் நீங்கள் நன்கு அறிந்தபடி ஆரம்பகால முஸ்லிம்களில் ஒருவர். எனவே நான் உங்களை ஆட்சியாளராகத் தேர்ந்தெடுத்தால் நீங்கள் நீதி செய்வீர்கள் என்றும், நான் உஸ்மான் (ரழி) அவர்களை ஆட்சியாளராகத் தேர்ந்தெடுத்தால் நீங்கள் அவருக்குச் செவிசாய்த்து அவருக்குக் கீழ்ப்படிவீர்கள் என்றும் அல்லாஹ்வைக் கொண்டு சத்தியம் செய்யுமாறு நான் உங்களைக் கேட்கிறேன்" என்று கூறினார்கள். பின்னர் அவர் மற்றவரை (அதாவது உஸ்மான் (ரழி) அவர்களை) தனியாக அழைத்து அவரிடமும் அதையே கூறினார். அப்துர்-ரஹ்மான் (ரழி) அவர்கள் இந்த உடன்படிக்கைக்கு (அவர்களின் சம்மதத்தைப்) பெற்றதும், அவர், "ஓ உஸ்மான் (ரழி) அவர்களே! உங்கள் கையை உயர்த்துங்கள்" என்றார். எனவே அவர் (அதாவது அப்துர்-ரஹ்மான் (ரழி) அவர்கள்) அவருக்கு (அதாவது உஸ்மான் (ரழி) அவர்களுக்கு) புனிதமான உறுதிமொழியைக் கொடுத்தார்கள், பின்னர் அலீ (ரழி) அவர்கள் அவருக்கு விசுவாசப் பிரமாணம் செய்தார்கள், பின்னர் (மதீனா) மக்கள் அனைவரும் அவருக்கு விசுவாசப் பிரமாணம் செய்தார்கள்.

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
3905ஸஹீஹுல் புகாரி
حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، قَالَ ابْنُ شِهَابٍ فَأَخْبَرَنِي عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ، أَنَّ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ زَوْجَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَتْ لَمْ أَعْقِلْ أَبَوَىَّ قَطُّ إِلاَّ وَهُمَا يَدِينَانِ الدِّينَ، وَلَمْ يَمُرَّ عَلَيْنَا يَوْمٌ إِلاَّ يَأْتِينَا فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم طَرَفَىِ النَّهَارِ بُكْرَةً وَعَشِيَّةً، فَلَمَّا ابْتُلِيَ الْمُسْلِمُونُ خَرَجَ أَبُو بَكْرٍ مُهَاجِرًا نَحْوَ أَرْضِ الْحَبَشَةِ، حَتَّى بَلَغَ بَرْكَ الْغِمَادِ لَقِيَهُ ابْنُ الدَّغِنَةِ وَهْوَ سَيِّدُ الْقَارَةِ‏.‏ فَقَالَ أَيْنَ تُرِيدُ يَا أَبَا بَكْرٍ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ أَخْرَجَنِي قَوْمِي، فَأُرِيدُ أَنْ أَسِيحَ فِي الأَرْضِ وَأَعْبُدَ رَبِّي‏.‏ قَالَ ابْنُ الدَّغِنَةِ فَإِنَّ مِثْلَكَ يَا أَبَا بَكْرٍ لاَ يَخْرُجُ وَلاَ يُخْرَجُ، إِنَّكَ تَكْسِبُ الْمَعْدُومَ، وَتَصِلُ الرَّحِمَ وَتَحْمِلُ الْكَلَّ، وَتَقْرِي الضَّيْفَ، وَتُعِينُ عَلَى نَوَائِبِ الْحَقِّ، فَأَنَا لَكَ جَارٌ، ارْجِعْ وَاعْبُدْ رَبَّكَ بِبَلَدِكَ‏.‏ فَرَجَعَ وَارْتَحَلَ مَعَهُ ابْنُ الدَّغِنَةِ، فَطَافَ ابْنُ الدَّغِنَةِ عَشِيَّةً فِي أَشْرَافِ قُرَيْشٍ، فَقَالَ لَهُمْ إِنَّ أَبَا بَكْرٍ لاَ يَخْرُجُ مِثْلُهُ وَلاَ يُخْرَجُ، أَتُخْرِجُونَ رَجُلاً يَكْسِبُ الْمَعْدُومَ، وَيَصِلُ الرَّحِمَ، وَيَحْمِلُ الْكَلَّ، وَيَقْرِي الضَّيْفَ، وَيُعِينُ عَلَى نَوَائِبِ الْحَقِّ فَلَمْ تُكَذِّبْ قُرَيْشٌ بِجِوَارِ ابْنِ الدَّغِنَةِ، وَقَالُوا لاِبْنِ الدَّغِنَةِ مُرْ أَبَا بَكْرٍ فَلْيَعْبُدْ رَبَّهُ فِي دَارِهِ، فَلْيُصَلِّ فِيهَا وَلْيَقْرَأْ مَا شَاءَ، وَلاَ يُؤْذِينَا بِذَلِكَ، وَلاَ يَسْتَعْلِنْ بِهِ، فَإِنَّا نَخْشَى أَنْ يَفْتِنَ نِسَاءَنَا وَأَبْنَاءَنَا‏.‏ فَقَالَ ذَلِكَ ابْنُ الدَّغِنَةِ لأَبِي بَكْرٍ، فَلَبِثَ أَبُو بَكْرٍ بِذَلِكَ يَعْبُدُ رَبَّهُ فِي دَارِهِ، وَلاَ يَسْتَعْلِنُ بِصَلاَتِهِ، وَلاَ يَقْرَأُ فِي غَيْرِ دَارِهِ، ثُمَّ بَدَا لأَبِي بَكْرٍ فَابْتَنَى مَسْجِدًا بِفِنَاءِ دَارِهِ وَكَانَ يُصَلِّي فِيهِ وَيَقْرَأُ الْقُرْآنَ، فَيَنْقَذِفُ عَلَيْهِ نِسَاءُ الْمُشْرِكِينَ وَأَبْنَاؤُهُمْ، وَهُمْ يَعْجَبُونَ مِنْهُ، وَيَنْظُرُونَ إِلَيْهِ، وَكَانَ أَبُو بَكْرٍ رَجُلاً بَكَّاءً، لاَ يَمْلِكُ عَيْنَيْهِ إِذَا قَرَأَ الْقُرْآنَ، وَأَفْزَعَ ذَلِكَ أَشْرَافَ قُرَيْشٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ، فَأَرْسَلُوا إِلَى ابْنِ الدَّغِنَةِ، فَقَدِمَ عَلَيْهِمْ‏.‏ فَقَالُوا إِنَّا كُنَّا أَجَرْنَا أَبَا بَكْرٍ بِجِوَارِكَ، عَلَى أَنْ يَعْبُدَ رَبَّهُ فِي دَارِهِ، فَقَدْ جَاوَزَ ذَلِكَ، فَابْتَنَى مَسْجِدًا بِفِنَاءِ دَارِهِ، فَأَعْلَنَ بِالصَّلاَةِ وَالْقِرَاءَةِ فِيهِ، وَإِنَّا قَدْ خَشِينَا أَنْ يَفْتِنَ نِسَاءَنَا وَأَبْنَاءَنَا فَانْهَهُ، فَإِنْ أَحَبَّ أَنْ يَقْتَصِرَ عَلَى أَنْ يَعْبُدَ رَبَّهُ فِي دَارِهِ فَعَلَ، وَإِنْ أَبَى إِلاَّ أَنْ يُعْلِنَ بِذَلِكَ فَسَلْهُ أَنْ يَرُدَّ إِلَيْكَ ذِمَّتَكَ، فَإِنَّا قَدْ كَرِهْنَا أَنْ نُخْفِرَكَ، وَلَسْنَا مُقِرِّينَ لأَبِي بَكْرٍ الاِسْتِعْلاَنَ‏.‏ قَالَتْ عَائِشَةُ فَأَتَى ابْنُ الدَّغِنَةِ إِلَى أَبِي بَكْرٍ فَقَالَ قَدْ عَلِمْتَ الَّذِي عَاقَدْتُ لَكَ عَلَيْهِ، فَإِمَّا أَنْ تَقْتَصِرَ عَلَى ذَلِكَ، وَإِمَّا أَنْ تَرْجِعَ إِلَىَّ ذِمَّتِي، فَإِنِّي لاَ أُحِبُّ أَنْ تَسْمَعَ الْعَرَبُ أَنِّي أُخْفِرْتُ فِي رَجُلٍ عَقَدْتُ لَهُ‏.‏ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ فَإِنِّي أَرُدُّ إِلَيْكَ جِوَارَكَ وَأَرْضَى بِجِوَارِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ‏.‏ وَالنَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَوْمَئِذٍ بِمَكَّةَ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم لِلْمُسْلِمِينَ ‏"‏ إِنِّي أُرِيتُ دَارَ هِجْرَتِكُمْ ذَاتَ نَخْلٍ بَيْنَ لاَبَتَيْنِ ‏"‏‏.‏ وَهُمَا الْحَرَّتَانِ، فَهَاجَرَ مَنْ هَاجَرَ قِبَلَ الْمَدِينَةِ، وَرَجَعَ عَامَّةُ مَنْ كَانَ هَاجَرَ بِأَرْضِ الْحَبَشَةِ إِلَى الْمَدِينَةِ، وَتَجَهَّزَ أَبُو بَكْرٍ قِبَلَ الْمَدِينَةِ، فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ عَلَى رِسْلِكَ، فَإِنِّي أَرْجُو أَنْ يُؤْذَنَ لِي ‏"‏‏.‏ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ وَهَلْ تَرْجُو ذَلِكَ بِأَبِي أَنْتَ قَالَ ‏"‏ نَعَمْ ‏"‏‏.‏ فَحَبَسَ أَبُو بَكْرٍ نَفْسَهُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِيَصْحَبَهُ، وَعَلَفَ رَاحِلَتَيْنِ كَانَتَا عِنْدَهُ وَرَقَ السَّمُرِ وَهْوَ الْخَبَطُ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ‏.‏ قَالَ ابْنُ شِهَابٍ قَالَ عُرْوَةُ قَالَتْ عَائِشَةُ فَبَيْنَمَا نَحْنُ يَوْمًا جُلُوسٌ فِي بَيْتِ أَبِي بَكْرٍ فِي نَحْرِ الظَّهِيرَةِ قَالَ قَائِلٌ لأَبِي بَكْرٍ هَذَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مُتَقَنِّعًا ـ فِي سَاعَةٍ لَمْ يَكُنْ يَأْتِينَا فِيهَا ـ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ فِدَاءٌ لَهُ أَبِي وَأُمِّي، وَاللَّهِ مَا جَاءَ بِهِ فِي هَذِهِ السَّاعَةِ إِلاَّ أَمْرٌ‏.‏ قَالَتْ فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَاسْتَأْذَنَ، فَأُذِنَ لَهُ فَدَخَلَ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم لأَبِي بَكْرٍ ‏"‏ أَخْرِجْ مَنْ عِنْدَكَ ‏"‏‏.‏ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ إِنَّمَا هُمْ أَهْلُكَ بِأَبِي أَنْتَ يَا رَسُولَ اللَّهِ‏.‏ قَالَ ‏"‏ فَإِنِّي قَدْ أُذِنَ لِي فِي الْخُرُوجِ ‏"‏‏.‏ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ الصَّحَابَةُ بِأَبِي أَنْتَ يَا رَسُولَ اللَّهِ‏.‏ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ نَعَمْ ‏"‏‏.‏ قَالَ أَبُو بَكْرٍ فَخُذْ بِأَبِي أَنْتَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِحْدَى رَاحِلَتَىَّ هَاتَيْنِ‏.‏ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ بِالثَّمَنِ ‏"‏‏.‏ قَالَتْ عَائِشَةُ فَجَهَّزْنَاهُمَا أَحَثَّ الْجَهَازِ، وَصَنَعْنَا لَهُمَا سُفْرَةً فِي جِرَابٍ، فَقَطَعَتْ أَسْمَاءُ بِنْتُ أَبِي بَكْرٍ قِطْعَةً مَنْ نِطَاقِهَا فَرَبَطَتْ بِهِ عَلَى فَمِ الْجِرَابِ، فَبِذَلِكَ سُمِّيَتْ ذَاتَ النِّطَاقِ ـ قَالَتْ ـ ثُمَّ لَحِقَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَبُو بَكْرٍ بِغَارٍ فِي جَبَلِ ثَوْرٍ فَكَمَنَا فِيهِ ثَلاَثَ لَيَالٍ، يَبِيتُ عِنْدَهُمَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِي بَكْرٍ وَهْوَ غُلاَمٌ شَابٌّ ثَقِفٌ لَقِنٌ، فَيُدْلِجُ مِنْ عِنْدِهِمَا بِسَحَرٍ، فَيُصْبِحُ مَعَ قُرَيْشٍ بِمَكَّةَ كَبَائِتٍ، فَلاَ يَسْمَعُ أَمْرًا يُكْتَادَانِ بِهِ إِلاَّ وَعَاهُ، حَتَّى يَأْتِيَهُمَا بِخَبَرِ ذَلِكَ حِينَ يَخْتَلِطُ الظَّلاَمُ، وَيَرْعَى عَلَيْهِمَا عَامِرُ بْنُ فُهَيْرَةَ مَوْلَى أَبِي بَكْرٍ مِنْحَةً مِنْ غَنَمٍ، فَيُرِيحُهَا عَلَيْهِمَا حِينَ يَذْهَبُ سَاعَةٌ مِنَ الْعِشَاءِ، فَيَبِيتَانِ فِي رِسْلٍ وَهْوَ لَبَنُ مِنْحَتِهِمَا وَرَضِيفِهِمَا، حَتَّى يَنْعِقَ بِهَا عَامِرُ بْنُ فُهَيْرَةَ بِغَلَسٍ، يَفْعَلُ ذَلِكَ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ مِنْ تِلْكَ اللَّيَالِي الثَّلاَثِ، وَاسْتَأْجَرَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَبُو بَكْرٍ رَجُلاً مِنْ بَنِي الدِّيلِ، وَهْوَ مِنْ بَنِي عَبْدِ بْنِ عَدِيٍّ هَادِيًا خِرِّيتًا ـ وَالْخِرِّيتُ الْمَاهِرُ بِالْهِدَايَةِ ـ قَدْ غَمَسَ حِلْفًا فِي آلِ الْعَاصِ بْنِ وَائِلٍ السَّهْمِيِّ، وَهْوَ عَلَى دِينِ كُفَّارِ قُرَيْشٍ فَأَمِنَاهُ، فَدَفَعَا إِلَيْهِ رَاحِلَتَيْهِمَا، وَوَاعَدَاهُ غَارَ ثَوْرٍ بَعْدَ ثَلاَثِ لَيَالٍ بِرَاحِلَتَيْهِمَا صُبْحَ ثَلاَثٍ، وَانْطَلَقَ مَعَهُمَا عَامِرُ بْنُ فُهَيْرَةَ وَالدَّلِيلُ فَأَخَذَ بِهِمْ طَرِيقَ السَّوَاحِلِ‏.‏
ஆயிஷா (ரழி) (நபிகள் நாயகம் (ஸல்) அவர்களின் மனைவி) அவர்கள் அறிவித்தார்கள்:
என் பெற்றோர் உண்மையான மார்க்கத்தை (அதாவது இஸ்லாத்தை)த் தவிர வேறு எந்த மதத்தையும் நம்புவதை நான் ஒருபோதும் நினைவில் கொள்ளவில்லை, மேலும், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் காலையிலும் மாலையிலும் எங்களைச் சந்திக்காமல் ஒரு நாள் கூட கடந்ததாக (எனக்கு நினைவில்லை). முஸ்லிம்கள் சோதனைக்கு உள்ளாக்கப்பட்டபோது (அதாவது இறைமறுப்பாளர்களால் துன்புறுத்தப்பட்டபோது), அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் எத்தியோப்பியா நாட்டிற்கு ஹிஜ்ரத் செய்யப் புறப்பட்டார்கள், அவர்கள் பர்க்-அல்-ஃகிமாத் என்ற இடத்தை அடைந்தபோது, காரா கோத்திரத்தின் தலைவரான இப்னு அத்-தகினா என்பவர் அவர்களைச் சந்தித்து, “ஓ அபூபக்கர் அவர்களே! நீங்கள் எங்கே போகிறீர்கள்?” என்று கேட்டார்கள். அதற்கு அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள், “என் மக்கள் என்னை (என் நாட்டிலிருந்து) வெளியேற்றிவிட்டார்கள், அதனால் நான் பூமியில் சுற்றித் திரிந்து என் இறைவனை வணங்க விரும்புகிறேன்” என்று பதிலளித்தார்கள். இப்னு அத்-தகினா அவர்கள், “ஓ அபூபக்கர் அவர்களே! உங்களைப் போன்ற ஒருவர் தன் தாய்நாட்டை விட்டு வெளியேறக்கூடாது, வெளியேற்றப்படவும் கூடாது. ஏனென்றால், நீங்கள் ஏழைகளுக்கு உதவுகிறீர்கள், அவர்களின் வாழ்வாதாரத்தை ஈட்டித் தருகிறீர்கள், உங்கள் உறவினர்களுடன் நல்லுறவைப் பேணுகிறீர்கள், பலவீனமானவர்களுக்கும் ஏழைகளுக்கும் உதவுகிறீர்கள், விருந்தினர்களை தாராளமாக உபசரிக்கிறீர்கள், துன்பத்தில் பாதிக்கப்பட்டவர்களுக்கு உதவுகிறீர்கள். எனவே, நான் உங்களுக்குப் பாதுகாப்பளிக்கிறேன். திரும்பிச் சென்று உங்கள் ஊரில் உங்கள் இறைவனை வணங்குங்கள்” என்று கூறினார்கள்.

எனவே, அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் திரும்பி வந்தார்கள், இப்னு அத்-தகினா அவர்களும் அவர்களுடன் சென்றார்கள். மாலையில், இப்னு அத்-தகினா அவர்கள் குறைஷிகளின் பிரமுகர்களைச் சந்தித்து அவர்களிடம் கூறினார்கள். “அபூபக்கர் (ரழி) அவர்களைப் போன்ற ஒருவர் தன் தாய்நாட்டை விட்டு வெளியேறக்கூடாது, வெளியேற்றப்படவும் கூடாது. ஏழைகளுக்கு உதவுகிற, அவர்களின் வாழ்வாதாரத்தை ஈட்டித் தருகிற, தன் உறவினர்களுடன் நல்லுறவைப் பேணுகிற, பலவீனமானவர்களுக்கும் ஏழைகளுக்கும் உதவுகிற, விருந்தினர்களை தாராளமாக உபசரிக்கிற, துன்பத்தில் பாதிக்கப்பட்டவர்களுக்கு உதவுகிற ஒரு மனிதரையா நீங்கள் (அதாவது குறைஷிகளே) வெளியேற்றுகிறீர்கள்?” எனவே, குறைஷி மக்கள் இப்னு அத்-தகினா அவர்களின் பாதுகாப்பை மறுக்க முடியவில்லை. அவர்கள் இப்னு அத்-தகினா அவர்களிடம், “அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் தன் வீட்டில் தன் இறைவனை வணங்கட்டும். அவர் விரும்பியதை அங்கே தொழுது ஓதலாம், ஆனால் அதனால் எங்களுக்குத் தீங்கு செய்யக்கூடாது, அதை பகிரங்கமாகவும் செய்யக்கூடாது. ஏனென்றால், அவர் எங்கள் பெண்களையும் பிள்ளைகளையும் பாதிக்கக்கூடும் என்று நாங்கள் அஞ்சுகிறோம்” என்று கூறினார்கள். இப்னு அத்-தகினா அவர்கள் அபூபக்கர் (ரழி) அவர்களிடம் இதையெல்லாம் கூறினார்கள். அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் அந்த நிலையிலேயே தன் வீட்டில் தன் இறைவனை வணங்கி வந்தார்கள். அவர்கள் பகிரங்கமாகத் தொழவில்லை, தன் வீட்டிற்கு வெளியே குர்ஆனையும் ஓதவில்லை.

பின்னர், அபூபக்கர் (ரழி) அவர்களுக்குத் தன் வீட்டின் முன் ஒரு மஸ்ஜிதைக் கட்ட வேண்டும் என்ற எண்ணம் ஏற்பட்டது, அங்கே அவர்கள் தொழுது குர்ஆன் ஓதி வந்தார்கள். இறைமறுப்பாளர்களின் பெண்களும் பிள்ளைகளும் பெருமளவில் அவர்களைச் சுற்றி கூட ஆரம்பித்தனர். அவர்கள் இவர்களை ஆச்சரியத்துடன் பார்த்துக்கொண்டிருந்தனர். அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் அதிகமாக அழக்கூடிய மனிதராக இருந்தார்கள், குர்ஆன் ஓதும்போது அவர்களால் அழுகையை அடக்க முடியவில்லை. அந்த நிலைமை குறைஷி இறைமறுப்பாளர்களின் பிரமுகர்களைப் பயமுறுத்தியது, அதனால் அவர்கள் இப்னு அத்-தகினா அவர்களை அழைத்துவர ஆளனுப்பினார்கள். அவர்கள் இவர்களிடம் வந்தபோது, இவர்கள், “அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் தன் வீட்டில் தன் இறைவனை வணங்க வேண்டும் என்ற நிபந்தனையின் பேரில் நாங்கள் உங்கள் பாதுகாப்பை ஏற்றுக்கொண்டோம். ஆனால் அவர் நிபந்தனைகளை மீறி, தன் வீட்டின் முன் ஒரு மஸ்ஜிதைக் கட்டியுள்ளார், அங்கே அவர் பகிரங்கமாகத் தொழுது குர்ஆன் ஓதுகிறார். அவர் எங்கள் பெண்களையும் பிள்ளைகளையும் பாதகமாகப் பாதிக்கக்கூடும் என்று நாங்கள் இப்போது அஞ்சுகிறோம். எனவே, அவரை அதிலிருந்து தடுங்கள். அவர் தன் இறை வழிபாட்டைத் தன் வீட்டிற்குள் மட்டுப்படுத்த விரும்பினால், அவ்வாறு செய்யலாம். ஆனால், அவர் அதை வெளிப்படையாகச் செய்ய வற்புறுத்தினால், உங்களைப் பாதுகாக்கும் கடமையிலிருந்து விடுவிக்குமாறு அவரிடம் கேளுங்கள். ஏனென்றால், உங்களுடனான எங்கள் உடன்படிக்கையை முறித்துக்கொள்ள நாங்கள் விரும்பவில்லை, ஆனால் அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் தன் செயலை பகிரங்கமாக அறிவிக்கும் உரிமையை நாங்கள் மறுக்கிறோம்” என்று கூறினார்கள். இப்னு அத்-தகினா அவர்கள் அபூபக்கர் (ரழி) அவர்களிடம் சென்று, (“ஓ அபூபக்கர் அவர்களே!) உங்கள் சார்பாக நான் என்ன ஒப்பந்தம் செய்துள்ளேன் என்பது உங்களுக்கு நன்றாகத் தெரியும்; இப்போது, நீங்கள் ஒன்று அதைக் கடைப்பிடிக்க வேண்டும், அல்லது உங்களைப் பாதுகாக்கும் என் கடமையிலிருந்து என்னை விடுவிக்க வேண்டும். ஏனென்றால், என் மக்கள் வேறொரு மனிதர் சார்பாக நான் செய்த ஒப்பந்தத்தை மீறிவிட்டார்கள் என்று அரேபியர்கள் கேட்பதை நான் விரும்பவில்லை” என்று கூறினார்கள். அதற்கு அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள், “என்னைப் பாதுகாக்கும் உங்கள் உடன்படிக்கையிலிருந்து நான் உங்களை விடுவிக்கிறேன், அல்லாஹ்வின் பாதுகாப்பில் நான் திருப்தியடைகிறேன்” என்று பதிலளித்தார்கள்.

அந்த நேரத்தில் நபி (ஸல்) அவர்கள் மக்காவில் இருந்தார்கள், மேலும் அவர்கள் முஸ்லிம்களிடம், “ஒரு கனவில் உங்கள் ஹிஜ்ரத் செய்யும் இடம் எனக்குக் காட்டப்பட்டது; அது பேரீச்சை மரங்கள் நிறைந்த பூமி, இரண்டு மலைகளுக்கு இடையில், இரண்டு பாறைகள் நிறைந்த நிலப்பகுதிகள்” என்று கூறினார்கள். எனவே, சிலர் மதீனாவிற்கு ஹிஜ்ரத் செய்தார்கள், மேலும் முன்பு எத்தியோப்பியா நாட்டிற்கு ஹிஜ்ரத் செய்திருந்தவர்களில் பெரும்பாலானவர்கள் மதீனாவிற்குத் திரும்பினார்கள். அபூபக்கர் (ரழி) அவர்களும் மதீனாவிற்குப் புறப்படத் தயாரானார்கள், ஆனால் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் அவரிடம், “சிறிது காலம் காத்திருங்கள், ஏனென்றால் நானும் ஹிஜ்ரத் செய்ய அனுமதிக்கப்படுவேன் என்று நம்புகிறேன்” என்று கூறினார்கள். அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள், “நீங்கள் உண்மையிலேயே இதை எதிர்பார்க்கிறீர்களா? என் தந்தை உங்களுக்கு அர்ப்பணமாகட்டும்!” என்று கூறினார்கள். நபி (ஸல்) அவர்கள், “ஆம்” என்று கூறினார்கள். எனவே, அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுடன் செல்வதற்காக ஹிஜ்ரத் செய்யவில்லை. அவர்கள் தன்னிடம் இருந்த இரண்டு பெண் ஒட்டகங்களுக்கு நான்கு மாதங்களாக அஸ்-ஸமூர் மரத்தின் இலைகளை, குச்சியால் அடித்து விழச்செய்து உணவளித்தார்கள்.

ஒரு நாள், நாங்கள் அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களின் வீட்டில் நண்பகலில் அமர்ந்திருந்தபோது, ஒருவர் அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களிடம், "இதோ அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தலையை மூடியவர்களாக, இதற்கு முன் ஒருபோதும் அவர்கள் எங்களைச் சந்திக்க வராத நேரத்தில் வருகிறார்கள்" என்று கூறினார்கள். அபூபக்ர் (ரழி) அவர்கள், "என் பெற்றோர்கள் அவர்களுக்காக அர்ப்பணிக்கப்படுவார்களாக. அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, ஒரு பெரும் அவசியத்திற்காகவே தவிர இந்த நேரத்தில் அவர்கள் வந்திருக்க மாட்டார்கள்" என்று கூறினார்கள். ஆகவே, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் வந்து, உள்ளே நுழைய அனுமதி கேட்டார்கள், அவர்களும் அனுமதிக்கப்பட்டார்கள். அவர்கள் உள்ளே நுழைந்ததும், அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களிடம், "உங்களுடன் இருக்கும் அனைவரையும் வெளியேறச் சொல்லுங்கள்" என்று கூறினார்கள். அபூபக்ர் (ரழி) அவர்கள், "உங்கள் குடும்பத்தினரைத் தவிர வேறு யாரும் இல்லை. என் தந்தை உங்களுக்காக அர்ப்பணிக்கப்படுவாராக, அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)!" என்று பதிலளித்தார்கள். நபி (ஸல்) அவர்கள், "நான் ஹிஜ்ரத் செய்ய அனுமதிக்கப்பட்டுள்ளேன்" என்று கூறினார்கள். அபூபக்ர் (ரழி) அவர்கள், "நான் உங்களுடன் வரலாமா? என் தந்தை உங்களுக்காக அர்ப்பணிக்கப்படுவாராக, அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)!" என்று கேட்டார்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள், "ஆம்" என்று கூறினார்கள். அபூபக்ர் (ரழி) அவர்கள், "அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! என் தந்தை உங்களுக்காக அர்ப்பணிக்கப்படுவாராக, என்னுடைய இந்த இரண்டு பெண் ஒட்டகங்களில் ஒன்றை எடுத்துக் கொள்ளுங்கள்" என்று கூறினார்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள், "(நான் அதை) கிரயம் செலுத்தி ஏற்றுக்கொள்வேன்" என்று பதிலளித்தார்கள். எனவே, நாங்கள் விரைவாக பயணப் பொதிகளைத் தயார் செய்து, அவர்களுக்காக ஒரு தோல் பையில் சிறிதளவு பயண உணவை வைத்தோம். அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களின் மகள் அஸ்மா (ரழி) அவர்கள், தங்கள் இடுப்புப் பட்டையிலிருந்து ஒரு துண்டைக் கிழித்து, அதைக் கொண்டு தோல் பையின் வாயைக் கட்டினார்கள், அந்தக் காரணத்திற்காகவே அவர்கள் தாதுன்-நிதாகைன் (அதாவது இரண்டு கச்சைகளின் உரிமையாளர்) என்று பெயரிடப்பட்டார்கள்.

பின்னர் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களும் அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களும் தவ்ர் மலையில் உள்ள ஒரு குகையை அடைந்து, அங்கு மூன்று இரவுகள் தங்கினார்கள். புத்திசாலியும் விவேகமுமுள்ள இளைஞரான அப்துல்லாஹ் பின் அபீ பக்ர் (ரழி) அவர்கள், ஒவ்வொரு இரவும் (அவர்களுடன்) தங்குபவராக இருந்தார்கள். அவர்கள் விடியலுக்கு முன் அவர்களை விட்டுப் பிரிந்து செல்வார்கள், அதனால் காலையில் அவர்கள் மக்காவில் இரவைக் கழித்தது போல் குறைஷிகளுடன் இருப்பார்கள். அவர்களுக்கு எதிராகச் செய்யப்படும் எந்தவொரு சதியையும் அவர்கள் நினைவில் வைத்திருப்பார்கள், இருட்டியதும் அவர்கள் (சென்று) அதை அவர்களுக்குத் தெரிவிப்பார்கள். அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களின் விடுதலை செய்யப்பட்ட அடிமையான ஆமிர் பின் ஃபுஹைரா (ரழி) அவர்கள், இரவு சற்றுக் கடந்த பின்னர் பால் தரும் ஆடுகளை (தம் எஜமானர் அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களின் ஆடுகளை) அங்கு ஓய்வெடுக்கச் செய்வதற்காக அவர்களிடம் கொண்டு வருபவராக இருந்தார்கள். அதனால் அவர்கள் எப்போதும் இரவில் புத்தம் புதிய பாலை, தங்கள் ஆடுகளின் பாலை, சூடேற்றப்பட்ட கற்களை அதில் போடுவதன் மூலம் அவர்கள் வெதுவெதுப்பாக்கிய பாலை அருந்தினார்கள். பின்னர் ஆமிர் பின் ஃபுஹைரா (ரழி) அவர்கள், (விடியலுக்கு முன்) இன்னும் இருட்டாக இருக்கும்போதே மந்தையை ஓட்டிச் செல்வார்கள். அந்த மூன்று இரவுகளிலும் அவர்கள் அவ்வாறே செய்தார்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களும் அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களும் பனீ அத்-தய்ல் கோத்திரத்தைச் சேர்ந்த, பனீ அப்த் பின் அதீ குடும்பத்தைச் சார்ந்த ஒரு மனிதரை தேர்ந்த வழிகாட்டியாக நியமித்திருந்தார்கள். மேலும் அவன் அல்-ஆஸ் பின் வாயில் அஸ்-ஸஹ்மீ குடும்பத்துடன் கூட்டணியில் இருந்தான், மேலும் அவன் குறைஷி காஃபிர்களின் மார்க்கத்தில் இருந்தான். நபி (ஸல்) அவர்களும் அபூபக்ர் (ரழி) அவர்களும் அவனை நம்பி, அவனுக்குத் தங்கள் இரண்டு பெண் ஒட்டகங்களையும் கொடுத்து, மூன்று இரவுகளுக்குப் பிறகு காலையில் தங்கள் இரண்டு பெண் ஒட்டகங்களையும் தவ்ர் மலைக் குகைக்குக் கொண்டு வருவதாக அவனிடமிருந்து வாக்குறுதியையும் பெற்றார்கள். மேலும் (அவர்கள் புறப்பட்டபோது), ஆமிர் பின் ஃபுஹைரா (ரழி) அவர்களும் அந்த வழிகாட்டியும் அவர்களுடன் சென்றார்கள், அந்த வழிகாட்டி அவர்களைக் கடற்கரையோரமாக அழைத்துச் சென்றான்.

அஸ்ஸலாமு அலைக்கும். ஒரு ஹதீஸில், அபூ ஹுரைரா (ரழி) அவர்கள் அறிவித்தார்கள்: அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள், "கோபம் கொள்ளாதே" என்று கூறினார்கள். அல்ஹம்துலில்லாஹ். அந்த மனிதர் தனது கோரிக்கையை பலமுறை மீண்டும் மீண்டும் கூறினார், ஆனால் நபி (ஸல்) அவர்கள், "கோபம் கொள்ளாதே" என்று பதிலளித்தார்கள். இது இஸ்லாத்தில் கோபத்தைக் கட்டுப்படுத்துவதன் முக்கியத்துவத்தைக் காட்டுகிறது. மூஸா நபி (அலை) அவர்களும் மிகுந்த பொறுமையைக் காட்டினார்கள். அல்லாஹ் குர்ஆனில், "பொறுமை மற்றும் தொழுகையின் மூலம் உதவி தேடுங்கள்" என்று கூறுகிறான்.

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
4418ஸஹீஹுல் புகாரி
حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ، أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ ـ وَكَانَ قَائِدَ كَعْبٍ مِنْ بَنِيهِ حِينَ عَمِيَ ـ قَالَ سَمِعْتُ كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ، يُحَدِّثُ حِينَ تَخَلَّفَ عَنْ قِصَّةِ، تَبُوكَ قَالَ كَعْبٌ لَمْ أَتَخَلَّفْ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي غَزْوَةٍ غَزَاهَا إِلاَّ فِي غَزْوَةِ تَبُوكَ، غَيْرَ أَنِّي كُنْتُ تَخَلَّفْتُ فِي غَزْوَةِ بَدْرٍ، وَلَمْ يُعَاتِبْ أَحَدًا تَخَلَّفَ، عَنْهَا إِنَّمَا خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُرِيدُ عِيرَ قُرَيْشٍ، حَتَّى جَمَعَ اللَّهُ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ عَدُوِّهِمْ عَلَى غَيْرِ مِيعَادٍ وَلَقَدْ شَهِدْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَيْلَةَ الْعَقَبَةِ حِينَ تَوَاثَقْنَا عَلَى الإِسْلاَمِ، وَمَا أُحِبُّ أَنَّ لِي بِهَا مَشْهَدَ بَدْرٍ، وَإِنْ كَانَتْ بَدْرٌ أَذْكَرَ فِي النَّاسِ مِنْهَا، كَانَ مِنْ خَبَرِي أَنِّي لَمْ أَكُنْ قَطُّ أَقْوَى وَلاَ أَيْسَرَ حِينَ تَخَلَّفْتُ عَنْهُ فِي تِلْكَ الْغَزْوَةِ، وَاللَّهِ مَا اجْتَمَعَتْ عِنْدِي قَبْلَهُ رَاحِلَتَانِ قَطُّ حَتَّى جَمَعْتُهُمَا فِي تِلْكَ الْغَزْوَةِ، وَلَمْ يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُرِيدُ غَزْوَةً إِلاَّ وَرَّى بِغَيْرِهَا، حَتَّى كَانَتْ تِلْكَ الْغَزْوَةُ، غَزَاهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي حَرٍّ شَدِيدٍ، وَاسْتَقْبَلَ سَفَرًا بَعِيدًا وَمَفَازًا وَعَدُوًّا كَثِيرًا، فَجَلَّى لِلْمُسْلِمِينَ أَمْرَهُمْ لِيَتَأَهَّبُوا أُهْبَةَ غَزْوِهِمْ، فَأَخْبَرَهُمْ بِوَجْهِهِ الَّذِي يُرِيدُ، وَالْمُسْلِمُونَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَثِيرٌ، وَلاَ يَجْمَعُهُمْ كِتَابٌ حَافِظٌ ـ يُرِيدُ الدِّيوَانَ ـ قَالَ كَعْبٌ فَمَا رَجُلٌ يُرِيدُ أَنْ يَتَغَيَّبَ إِلاَّ ظَنَّ أَنْ سَيَخْفَى لَهُ مَا لَمْ يَنْزِلْ فِيهِ وَحْىُ اللَّهِ، وَغَزَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تِلْكَ الْغَزْوَةَ حِينَ طَابَتِ الثِّمَارُ وَالظِّلاَلُ، وَتَجَهَّزَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَالْمُسْلِمُونَ مَعَهُ، فَطَفِقْتُ أَغْدُو لِكَىْ أَتَجَهَّزَ مَعَهُمْ فَأَرْجِعُ وَلَمْ أَقْضِ شَيْئًا، فَأَقُولُ فِي نَفْسِي أَنَا قَادِرٌ عَلَيْهِ‏.‏ فَلَمْ يَزَلْ يَتَمَادَى بِي حَتَّى اشْتَدَّ بِالنَّاسِ الْجِدُّ، فَأَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَالْمُسْلِمُونَ مَعَهُ وَلَمْ أَقْضِ مِنْ جَهَازِي شَيْئًا، فَقُلْتُ أَتَجَهَّزُ بَعْدَهُ بِيَوْمٍ أَوْ يَوْمَيْنِ ثُمَّ أَلْحَقُهُمْ، فَغَدَوْتُ بَعْدَ أَنْ فَصَلُوا لأَتَجَهَّزَ، فَرَجَعْتُ وَلَمْ أَقْضِ شَيْئًا، ثُمَّ غَدَوْتُ ثُمَّ رَجَعْتُ وَلَمْ أَقْضِ شَيْئًا، فَلَمْ يَزَلْ بِي حَتَّى أَسْرَعُوا وَتَفَارَطَ الْغَزْوُ، وَهَمَمْتُ أَنْ أَرْتَحِلَ فَأُدْرِكَهُمْ، وَلَيْتَنِي فَعَلْتُ، فَلَمْ يُقَدَّرْ لِي ذَلِكَ، فَكُنْتُ إِذَا خَرَجْتُ فِي النَّاسِ بَعْدَ خُرُوجِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَطُفْتُ فِيهِمْ، أَحْزَنَنِي أَنِّي لاَ أَرَى إِلاَّ رَجُلاً مَغْمُوصًا عَلَيْهِ النِّفَاقُ أَوْ رَجُلاً مِمَّنْ عَذَرَ اللَّهُ مِنَ الضُّعَفَاءِ، وَلَمْ يَذْكُرْنِي رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى بَلَغَ تَبُوكَ، فَقَالَ وَهْوَ جَالِسٌ فِي الْقَوْمِ بِتَبُوكَ ‏"‏ مَا فَعَلَ كَعْبٌ ‏"‏‏.‏ فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ بَنِي سَلِمَةَ يَا رَسُولَ اللَّهِ، حَبَسَهُ بُرْدَاهُ وَنَظَرُهُ فِي عِطْفِهِ‏.‏ فَقَالَ مُعَاذُ بْنُ جَبَلٍ بِئْسَ مَا قُلْتَ، وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا عَلِمْنَا عَلَيْهِ إِلاَّ خَيْرًا‏.‏ فَسَكَتَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم‏.‏ قَالَ كَعْبُ بْنُ مَالِكٍ فَلَمَّا بَلَغَنِي أَنَّهُ تَوَجَّهَ قَافِلاً حَضَرَنِي هَمِّي، وَطَفِقْتُ أَتَذَكَّرُ الْكَذِبَ وَأَقُولُ بِمَاذَا أَخْرُجُ مِنْ سَخَطِهِ غَدًا وَاسْتَعَنْتُ عَلَى ذَلِكَ بِكُلِّ ذِي رَأْىٍ مِنْ أَهْلِي، فَلَمَّا قِيلَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَدْ أَظَلَّ قَادِمًا زَاحَ عَنِّي الْبَاطِلُ، وَعَرَفْتُ أَنِّي لَنْ أَخْرُجَ مِنْهُ أَبَدًا بِشَىْءٍ فِيهِ كَذِبٌ، فَأَجْمَعْتُ صِدْقَهُ، وَأَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَادِمًا، وَكَانَ إِذَا قَدِمَ مِنْ سَفَرٍ بَدَأَ بِالْمَسْجِدِ فَيَرْكَعُ فِيهِ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ جَلَسَ لِلنَّاسِ، فَلَمَّا فَعَلَ ذَلِكَ جَاءَهُ الْمُخَلَّفُونَ، فَطَفِقُوا يَعْتَذِرُونَ إِلَيْهِ، وَيَحْلِفُونَ لَهُ، وَكَانُوا بِضْعَةً وَثَمَانِينَ رَجُلاً فَقَبِلَ مِنْهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلاَنِيَتَهُمْ، وَبَايَعَهُمْ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمْ، وَوَكَلَ سَرَائِرَهُمْ إِلَى اللَّهِ، فَجِئْتُهُ فَلَمَّا سَلَّمْتُ عَلَيْهِ تَبَسَّمَ تَبَسُّمَ الْمُغْضَبِ، ثُمَّ قَالَ ‏"‏ تَعَالَ ‏"‏‏.‏ فَجِئْتُ أَمْشِي حَتَّى جَلَسْتُ بَيْنَ يَدَيْهِ، فَقَالَ لِي ‏"‏ مَا خَلَّفَكَ أَلَمْ تَكُنْ قَدِ ابْتَعْتَ ظَهْرَكَ ‏"‏‏.‏ فَقُلْتُ بَلَى، إِنِّي وَاللَّهِ لَوْ جَلَسْتُ عِنْدَ غَيْرِكَ مِنْ أَهْلِ الدُّنْيَا، لَرَأَيْتُ أَنْ سَأَخْرُجُ مِنْ سَخَطِهِ بِعُذْرٍ، وَلَقَدْ أُعْطِيتُ جَدَلاً، وَلَكِنِّي وَاللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُ لَئِنْ حَدَّثْتُكَ الْيَوْمَ حَدِيثَ كَذِبٍ تَرْضَى بِهِ عَنِّي لَيُوشِكَنَّ اللَّهُ أَنْ يُسْخِطَكَ عَلَىَّ، وَلَئِنْ حَدَّثْتُكَ حَدِيثَ صِدْقٍ تَجِدُ عَلَىَّ فِيهِ إِنِّي لأَرْجُو فِيهِ عَفْوَ اللَّهِ، لاَ وَاللَّهِ مَا كَانَ لِي مِنْ عُذْرٍ، وَاللَّهِ مَا كُنْتُ قَطُّ أَقْوَى وَلاَ أَيْسَرَ مِنِّي حِينَ تَخَلَّفْتُ عَنْكَ‏.‏ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ أَمَّا هَذَا فَقَدْ صَدَقَ، فَقُمْ حَتَّى يَقْضِيَ اللَّهُ فِيكَ ‏"‏‏.‏ فَقُمْتُ وَثَارَ رِجَالٌ مِنْ بَنِي سَلِمَةَ فَاتَّبَعُونِي، فَقَالُوا لِي وَاللَّهِ مَا عَلِمْنَاكَ كُنْتَ أَذْنَبْتَ ذَنْبًا قَبْلَ هَذَا، وَلَقَدْ عَجَزْتَ أَنْ لاَ تَكُونَ اعْتَذَرْتَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِمَا اعْتَذَرَ إِلَيْهِ الْمُتَخَلِّفُونَ، قَدْ كَانَ كَافِيَكَ ذَنْبَكَ اسْتِغْفَارُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَكَ، فَوَاللَّهِ مَا زَالُوا يُؤَنِّبُونِي حَتَّى أَرَدْتُ أَنْ أَرْجِعَ فَأُكَذِّبُ نَفْسِي، ثُمَّ قُلْتُ لَهُمْ هَلْ لَقِيَ هَذَا مَعِي أَحَدٌ قَالُوا نَعَمْ، رَجُلاَنِ قَالاَ مِثْلَ مَا قُلْتَ، فَقِيلَ لَهُمَا مِثْلُ مَا قِيلَ لَكَ‏.‏ فَقُلْتُ مَنْ هُمَا قَالُوا مُرَارَةُ بْنُ الرَّبِيعِ الْعَمْرِيُّ وَهِلاَلُ بْنُ أُمَيَّةَ الْوَاقِفِيُّ‏.‏ فَذَكَرُوا لِي رَجُلَيْنِ صَالِحَيْنِ قَدْ شَهِدَا بَدْرًا فِيهِمَا إِسْوَةٌ، فَمَضَيْتُ حِينَ ذَكَرُوهُمَا لِي، وَنَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْمُسْلِمِينَ عَنْ كَلاَمِنَا أَيُّهَا الثَّلاَثَةُ مِنْ بَيْنِ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُ، فَاجْتَنَبَنَا النَّاسُ وَتَغَيَّرُوا لَنَا حَتَّى تَنَكَّرَتْ فِي نَفْسِي الأَرْضُ، فَمَا هِيَ الَّتِي أَعْرِفُ، فَلَبِثْنَا عَلَى ذَلِكَ خَمْسِينَ لَيْلَةً، فَأَمَّا صَاحِبَاىَ فَاسْتَكَانَا وَقَعَدَا فِي بُيُوتِهِمَا يَبْكِيَانِ، وَأَمَّا أَنَا فَكُنْتُ أَشَبَّ الْقَوْمِ وَأَجْلَدَهُمْ، فَكُنْتُ أَخْرُجُ فَأَشْهَدُ الصَّلاَةَ مَعَ الْمُسْلِمِينَ وَأَطُوفُ فِي الأَسْوَاقِ، وَلاَ يُكَلِّمُنِي أَحَدٌ، وَآتِي رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأُسَلِّمُ عَلَيْهِ وَهْوَ فِي مَجْلِسِهِ بَعْدَ الصَّلاَةِ، فَأَقُولُ فِي نَفْسِي هَلْ حَرَّكَ شَفَتَيْهِ بِرَدِّ السَّلاَمِ عَلَىَّ أَمْ لاَ ثُمَّ أُصَلِّي قَرِيبًا مِنْهُ فَأُسَارِقُهُ النَّظَرَ، فَإِذَا أَقْبَلْتُ عَلَى صَلاَتِي أَقْبَلَ إِلَىَّ، وَإِذَا الْتَفَتُّ نَحْوَهُ أَعْرَضَ عَنِّي، حَتَّى إِذَا طَالَ عَلَىَّ ذَلِكَ مِنْ جَفْوَةِ النَّاسِ مَشَيْتُ حَتَّى تَسَوَّرْتُ جِدَارَ حَائِطِ أَبِي قَتَادَةَ وَهْوَ ابْنُ عَمِّي وَأَحَبُّ النَّاسِ إِلَىَّ، فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ، فَوَاللَّهِ مَا رَدَّ عَلَىَّ السَّلاَمَ، فَقُلْتُ يَا أَبَا قَتَادَةَ، أَنْشُدُكَ بِاللَّهِ هَلْ تَعْلَمُنِي أُحِبُّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَسَكَتَ، فَعُدْتُ لَهُ فَنَشَدْتُهُ فَسَكَتَ، فَعُدْتُ لَهُ فَنَشَدْتُهُ‏.‏ فَقَالَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ‏.‏ فَفَاضَتْ عَيْنَاىَ وَتَوَلَّيْتُ حَتَّى تَسَوَّرْتُ الْجِدَارَ، قَالَ فَبَيْنَا أَنَا أَمْشِي بِسُوقِ الْمَدِينَةِ إِذَا نَبَطِيٌّ مِنْ أَنْبَاطِ أَهْلِ الشَّأْمِ مِمَّنْ قَدِمَ بِالطَّعَامِ يَبِيعُهُ بِالْمَدِينَةِ يَقُولُ مَنْ يَدُلُّ عَلَى كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ فَطَفِقَ النَّاسُ يُشِيرُونَ لَهُ، حَتَّى إِذَا جَاءَنِي دَفَعَ إِلَىَّ كِتَابًا مِنْ مَلِكِ غَسَّانَ، فَإِذَا فِيهِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ قَدْ بَلَغَنِي أَنَّ صَاحِبَكَ قَدْ جَفَاكَ، وَلَمْ يَجْعَلْكَ اللَّهُ بِدَارِ هَوَانٍ وَلاَ مَضْيَعَةٍ، فَالْحَقْ بِنَا نُوَاسِكَ‏.‏ فَقُلْتُ لَمَّا قَرَأْتُهَا وَهَذَا أَيْضًا مِنَ الْبَلاَءِ‏.‏ فَتَيَمَّمْتُ بِهَا التَّنُّورَ فَسَجَرْتُهُ بِهَا، حَتَّى إِذَا مَضَتْ أَرْبَعُونَ لَيْلَةً مِنَ الْخَمْسِينَ إِذَا رَسُولُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَأْتِينِي فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَأْمُرُكَ أَنْ تَعْتَزِلَ امْرَأَتَكَ فَقُلْتُ أُطَلِّقُهَا أَمْ مَاذَا أَفْعَلُ قَالَ لاَ بَلِ اعْتَزِلْهَا وَلاَ تَقْرَبْهَا‏.‏ وَأَرْسَلَ إِلَى صَاحِبَىَّ مِثْلَ ذَلِكَ، فَقُلْتُ لاِمْرَأَتِي الْحَقِي بِأَهْلِكِ فَتَكُونِي عِنْدَهُمْ حَتَّى يَقْضِيَ اللَّهُ فِي هَذَا الأَمْرِ‏.‏ قَالَ كَعْبٌ فَجَاءَتِ امْرَأَةُ هِلاَلِ بْنِ أُمَيَّةَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ هِلاَلَ بْنَ أُمَيَّةَ شَيْخٌ ضَائِعٌ لَيْسَ لَهُ خَادِمٌ فَهَلْ تَكْرَهُ أَنْ أَخْدُمَهُ قَالَ ‏"‏ لاَ وَلَكِنْ لاَ يَقْرَبْكِ ‏"‏‏.‏ قَالَتْ إِنَّهُ وَاللَّهِ مَا بِهِ حَرَكَةٌ إِلَى شَىْءٍ، وَاللَّهِ مَا زَالَ يَبْكِي مُنْذُ كَانَ مِنْ أَمْرِهِ مَا كَانَ إِلَى يَوْمِهِ هَذَا‏.‏ فَقَالَ لِي بَعْضُ أَهْلِي لَوِ اسْتَأْذَنْتَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي امْرَأَتِكَ كَمَا أَذِنَ لاِمْرَأَةِ هِلاَلِ بْنِ أُمَيَّةَ أَنْ تَخْدُمَهُ فَقُلْتُ وَاللَّهِ لاَ أَسْتَأْذِنُ فِيهَا رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَمَا يُدْرِينِي مَا يَقُولُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا اسْتَأْذَنْتُهُ فِيهَا وَأَنَا رَجُلٌ شَابٌّ فَلَبِثْتُ بَعْدَ ذَلِكَ عَشْرَ لَيَالٍ حَتَّى كَمَلَتْ لَنَا خَمْسُونَ لَيْلَةً مِنْ حِينِ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنْ كَلاَمِنَا، فَلَمَّا صَلَّيْتُ صَلاَةَ الْفَجْرِ صُبْحَ خَمْسِينَ لَيْلَةً، وَأَنَا عَلَى ظَهْرِ بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِنَا، فَبَيْنَا أَنَا جَالِسٌ عَلَى الْحَالِ الَّتِي ذَكَرَ اللَّهُ، قَدْ ضَاقَتْ عَلَىَّ نَفْسِي، وَضَاقَتْ عَلَىَّ الأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ، سَمِعْتُ صَوْتَ صَارِخٍ أَوْفَى عَلَى جَبَلِ سَلْعٍ بِأَعْلَى صَوْتِهِ يَا كَعْبُ بْنَ مَالِكٍ، أَبْشِرْ‏.‏ قَالَ فَخَرَرْتُ سَاجِدًا، وَعَرَفْتُ أَنْ قَدْ جَاءَ فَرَجٌ، وَآذَنَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِتَوْبَةِ اللَّهِ عَلَيْنَا حِينَ صَلَّى صَلاَةَ الْفَجْرِ، فَذَهَبَ النَّاسُ يُبَشِّرُونَنَا، وَذَهَبَ قِبَلَ صَاحِبَىَّ مُبَشِّرُونَ، وَرَكَضَ إِلَىَّ رَجُلٌ فَرَسًا، وَسَعَى سَاعٍ مِنْ أَسْلَمَ فَأَوْفَى عَلَى الْجَبَلِ وَكَانَ الصَّوْتُ أَسْرَعَ مِنَ الْفَرَسِ، فَلَمَّا جَاءَنِي الَّذِي سَمِعْتُ صَوْتَهُ يُبَشِّرُنِي نَزَعْتُ لَهُ ثَوْبَىَّ، فَكَسَوْتُهُ إِيَّاهُمَا بِبُشْرَاهُ، وَاللَّهِ مَا أَمْلِكُ غَيْرَهُمَا يَوْمَئِذٍ، وَاسْتَعَرْتُ ثَوْبَيْنِ فَلَبِسْتُهُمَا، وَانْطَلَقْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَيَتَلَقَّانِي النَّاسُ فَوْجًا فَوْجًا يُهَنُّونِي بِالتَّوْبَةِ، يَقُولُونَ لِتَهْنِكَ تَوْبَةُ اللَّهِ عَلَيْكَ‏.‏ قَالَ كَعْبٌ حَتَّى دَخَلْتُ الْمَسْجِدَ، فَإِذَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم جَالِسٌ حَوْلَهُ النَّاسُ فَقَامَ إِلَىَّ طَلْحَةُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ يُهَرْوِلُ حَتَّى صَافَحَنِي وَهَنَّانِي، وَاللَّهِ مَا قَامَ إِلَىَّ رَجُلٌ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ غَيْرُهُ، وَلاَ أَنْسَاهَا لِطَلْحَةَ، قَالَ كَعْبٌ فَلَمَّا سَلَّمْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهْوَ يَبْرُقُ وَجْهُهُ مِنَ السُّرُورِ ‏"‏ أَبْشِرْ بِخَيْرِ يَوْمٍ مَرَّ عَلَيْكَ مُنْذُ وَلَدَتْكَ أُمُّكَ ‏"‏‏.‏ قَالَ قُلْتُ أَمِنْ عِنْدِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَمْ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ قَالَ ‏"‏ لاَ، بَلْ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ‏"‏‏.‏ وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا سُرَّ اسْتَنَارَ وَجْهُهُ حَتَّى كَأَنَّهُ قِطْعَةُ قَمَرٍ، وَكُنَّا نَعْرِفُ ذَلِكَ مِنْهُ، فَلَمَّا جَلَسْتُ بَيْنَ يَدَيْهِ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ مِنْ تَوْبَتِي أَنْ أَنْخَلِعَ مِنْ مَالِي صَدَقَةً إِلَى اللَّهِ وَإِلَى رَسُولِ اللَّهِ‏.‏ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ أَمْسِكْ عَلَيْكَ بَعْضَ مَالِكَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكَ ‏"‏‏.‏ قُلْتُ فَإِنِّي أُمْسِكُ سَهْمِي الَّذِي بِخَيْبَرَ، فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ إِنَّمَا نَجَّانِي بِالصِّدْقِ، وَإِنَّ مِنْ تَوْبَتِي أَنْ لاَ أُحَدِّثَ إِلاَّ صِدْقًا مَا بَقِيتُ، فَوَاللَّهِ مَا أَعْلَمُ أَحَدًا مِنَ الْمُسْلِمِينَ أَبْلاَهُ اللَّهُ فِي صِدْقِ الْحَدِيثِ مُنْذُ ذَكَرْتُ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَحْسَنَ مِمَّا أَبْلاَنِي، مَا تَعَمَّدْتُ مُنْذُ ذَكَرْتُ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِلَى يَوْمِي هَذَا كَذِبًا، وَإِنِّي لأَرْجُو أَنْ يَحْفَظَنِي اللَّهُ فِيمَا بَقِيتُ وَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ صلى الله عليه وسلم ‏{‏لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ‏}‏ إِلَى قَوْلِهِ ‏{‏وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ‏}‏ فَوَاللَّهِ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَىَّ مِنْ نِعْمَةٍ قَطُّ بَعْدَ أَنْ هَدَانِي لِلإِسْلاَمِ أَعْظَمَ فِي نَفْسِي مِنْ صِدْقِي لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ لاَ أَكُونَ كَذَبْتُهُ، فَأَهْلِكَ كَمَا هَلَكَ الَّذِينَ كَذَبُوا، فَإِنَّ اللَّهَ قَالَ لِلَّذِينَ كَذَبُوا حِينَ أَنْزَلَ الْوَحْىَ شَرَّ مَا قَالَ لأَحَدٍ، فَقَالَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى ‏{‏سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ إِذَا انْقَلَبْتُمْ‏}‏ إِلَى قَوْلِهِ ‏{‏فَإِنَّ اللَّهَ لاَ يَرْضَى عَنِ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ‏}‏‏.‏ قَالَ كَعْبٌ وَكُنَّا تَخَلَّفْنَا أَيُّهَا الثَّلاَثَةُ عَنْ أَمْرِ أُولَئِكَ الَّذِينَ قَبِلَ مِنْهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ حَلَفُوا لَهُ، فَبَايَعَهُمْ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمْ وَأَرْجَأَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَمْرَنَا حَتَّى قَضَى اللَّهُ فِيهِ، فَبِذَلِكَ قَالَ اللَّهُ ‏{‏وَعَلَى الثَّلاَثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا‏}‏ وَلَيْسَ الَّذِي ذَكَرَ اللَّهُ مِمَّا خُلِّفْنَا عَنِ الْغَزْوِ إِنَّمَا هُوَ تَخْلِيفُهُ إِيَّانَا وَإِرْجَاؤُهُ أَمْرَنَا عَمَّنْ حَلَفَ لَهُ وَاعْتَذَرَ إِلَيْهِ، فَقَبِلَ مِنْهُ‏.‏
அப்துல்லாஹ் இப்னு கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் அறிவித்தார்கள்:

கஅப் (ரழி) அவர்களின் மகன்களிலிருந்து, கஅப் (ரழி) அவர்கள் பார்வையிழந்தபோது அவருக்கு வழிகாட்டியாக இருந்தவர் (கூறியதாவது): தபூக் (போரில்) தாம் கலந்துகொள்ளத் தவறியதைப் பற்றி கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் விவரித்ததை நான் கேட்டேன். கஅப் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள், "அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தபூக் போரைத் தவிர தாங்கள் போரிட்ட எந்தப் போரிலும் நான் பின்தங்கிவிடவில்லை. பத்ருப் போரில் நான் கலந்துகொள்ளத் தவறிவிட்டேன். ஆனால், அதில் கலந்துகொள்ளாத எவரையும் அல்லாஹ் கண்டிக்கவில்லை. ஏனெனில், உண்மையில், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் குறைஷிகளின் வணிகக் கூட்டத்தைத் தேடியே புறப்பட்டுச் சென்றார்கள். அல்லாஹ் அவர்களையும் (அதாவது முஸ்லிம்களையும்) அவர்களுடைய எதிரிகளையும் எந்தவித முன்னறிவிப்பும் இன்றி சந்திக்கச் செய்தான். நாங்கள் இஸ்லாத்திற்காக உறுதிமொழி எடுத்தபோது அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுடன் அல்-அகபா (உறுதிமொழி) இரவில் நான் கலந்துகொண்டேன். பத்ருப் போர் மக்களிடையே அதைவிட (அதாவது அல்-அகபா உறுதிமொழியை விட) மிகவும் பிரபல்யமாக இருந்தாலும், நான் அதை பத்ருப் போருக்காக மாற்றிக்கொள்ள மாட்டேன். (தபூக் போரில்) என்னுடைய செய்தியைப் பொறுத்தவரை, அந்தப் போரில் நபி (ஸல்) அவர்களை விட்டும் நான் பின்தங்கியிருந்தபோது இருந்ததை விட நான் ஒருபோதும் வலிமையானவனாகவோ அல்லது செல்வந்தனாகவோ இருந்ததில்லை. அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, இதற்கு முன்பு என்னிடம் இரண்டு பெண் ஒட்டகங்கள் இருந்ததில்லை, ஆனால் இந்த போரின்போது என்னிடம் அவை இருந்தன. அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் ஒரு போர் செய்ய விரும்பினால், கடுமையான வெப்பம், நீண்ட பயணம், பாலைவனம் மற்றும் அதிக எண்ணிக்கையிலான எதிரிகளை எதிர்கொண்டு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் போரிட்ட அந்த (தபூக்) போரின் நேரம் வரும் வரை, அவர்கள் வெளிப்படையாக வேறு போரைக் குறிப்பிடுவதன் மூலம் தங்கள் நோக்கத்தை மறைப்பது வழக்கம். எனவே நபி (ஸல்) அவர்கள் முஸ்லிம்களுக்கு (தங்கள் இலக்கை) தெளிவாக அறிவித்தார்கள், அதனால் அவர்கள் தங்கள் போருக்குத் தயாராகிக் கொள்ள முடியும். எனவே அவர்கள் செல்லவிருந்த இலக்கைத் தெளிவாக அவர்களுக்குத் தெரிவித்தார்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுடன் ஒரு பதிவேட்டில், அதாவது ஒரு புத்தகத்தில் பட்டியலிட முடியாத அளவுக்கு ஏராளமான முஸ்லிம்கள் சென்றிருந்தனர்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "வராமல் இருக்க எண்ணிய எந்த மனிதனும், அல்லாஹ் வஹீ (இறைச்செய்தி) மூலம் அதை வெளிப்படுத்தாவிட்டால் அந்த விஷயம் மறைந்தே இருக்கும் என்று நினைப்பான். எனவே அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் பழங்கள் பழுத்து, நிழல் இனிமையாகத் தோன்றிய நேரத்தில் அந்தப் போரை நடத்தினார்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களும் அவர்களுடைய தோழர்களும் (ரழி) போருக்குத் தயாரானார்கள், நானும் அவர்களுடன் சேர்ந்து என்னைத் தயார்படுத்திக் கொள்வதற்காகப் புறப்பட ஆரம்பித்தேன், ஆனால் நான் ஒன்றும் செய்யாமல் திரும்பிவிட்டேன். நான் எனக்குள்ளேயே, 'என்னால் அதைச் செய்ய முடியும்' என்று சொல்லிக்கொள்வேன். எனவே நான் அவ்வப்போது அதைத் தாமதப்படுத்திக்கொண்டே இருந்தேன், மக்கள் தயாராகி, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களும் அவர்களுடன் முஸ்லிம்களும் புறப்பட்டுச் சென்றார்கள், நான் என் பயணத்திற்கு எதையும் தயார் செய்யவில்லை, நான், 'அவர்கள் புறப்பட்ட ஒரு அல்லது இரண்டு நாட்களுக்குப் பிறகு நான் என்னைத் தயார்படுத்திக் கொண்டு, பின்னர் அவர்களுடன் சேர்ந்துகொள்வேன்' என்று கூறினேன். அவர்கள் புறப்பட்ட மறுநாள் காலையில், நான் என்னைத் தயார்படுத்திக் கொள்ள வெளியே சென்றேன், ஆனால் ஒன்றும் செய்யாமல் திரும்பிவிட்டேன். பிறகு மறுநாள் காலையிலும், நான் தயாராவதற்காக வெளியே சென்றேன், ஆனால் ஒன்றும் செய்யாமல் திரும்பிவிட்டேன். அவர்கள் விரைந்து செல்லும் வரை இதுதான் என் நிலைமையாக இருந்தது, போர் (என்னால்) தவறவிடப்பட்டது. அப்போதும் நான் அவர்களைப் பின்தொடர்ந்து செல்ல எண்ணினேன். நான் அப்படிச் செய்திருக்க வேண்டும் என்று விரும்புகிறேன்! ஆனால் அது என் அதிர்ஷ்டத்தில் இல்லை. எனவே, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் புறப்பட்டுச் சென்ற பிறகு, நான் எப்போதெல்லாம் வெளியே சென்று மக்களிடையே (அதாவது, மீதமுள்ளவர்களிடையே) நடந்தாலும், நயவஞ்சகத்தனத்தில் குற்றம் சாட்டப்பட்ட ஒருவரையோ அல்லது அல்லாஹ் மன்னித்த பலவீனமான மனிதர்களில் ஒருவரையோ தவிர வேறு யாரையும் என்னால் பார்க்க முடியவில்லை என்பது எனக்கு வருத்தமளித்தது. அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தபூக்கை அடையும் வரை என்னை நினைவுகூரவில்லை. எனவே அவர்கள் தபூக்கில் மக்களிடையே அமர்ந்திருந்தபோது, 'கஅப் என்ன செய்தார்?' என்று கேட்டார்கள். பனூ ஸலமாவைச் சேர்ந்த ஒருவர் கூறினார், 'அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! அவரை அவருடைய இரண்டு புர்தாக்களும் (அதாவது ஆடைகளும்) பெருமையுடன் தனது பக்கங்களைப் பார்ப்பதும் தடுத்துவிட்டன.' பிறகு முஆத் இப்னு ஜபல் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள், 'நீர் எவ்வளவு மோசமான ஒரு விஷயத்தைக் கூறிவிட்டீர்! அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக! அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! அவரைப் பற்றி நல்லதைத் தவிர வேறு எதையும் நாங்கள் அறியவில்லை.' அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் மௌனமாக இருந்தார்கள்." கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "அவர்கள் (அதாவது நபி (ஸல்) அவர்கள்) மதீனாவிற்குத் திரும்பிக் கொண்டிருக்கிறார்கள் என்று நான் கேள்விப்பட்டபோது, நான் கவலையில் மூழ்கினேன், எனக்கு நானே, 'நாளை அவர்களுடைய கோபத்தை நான் எப்படித் தவிர்க்க முடியும்?' என்று சொல்லிக்கொண்டு, பொய்க் காரணங்களைத் தேட ஆரம்பித்தேன். மேலும் இந்த விஷயத்தில் என் குடும்பத்தைச் சேர்ந்த புத்திசாலி ஒருவரிடம் நான் ஆலோசனை கேட்டேன். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் நெருங்கி வந்துவிட்டார்கள் என்று கூறப்பட்டபோது, எல்லா தீய பொய்க் காரணங்களும் என் மனதை விட்டு அகன்றன, ஒரு பொய்க் கூற்றைச் சொல்வதன் மூலம் இந்த பிரச்சனையிலிருந்து என்னால் ஒருபோதும் வெளிவர முடியாது என்பதை நான் நன்கு அறிந்திருந்தேன். பிறகு நான் உறுதியாக உண்மையைச் சொல்ல முடிவு செய்தேன். எனவே அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் காலையில் வந்தார்கள், அவர்கள் ஒரு பயணத்திலிருந்து திரும்பும்போதெல்லாம், முதலில் பள்ளிவாசலுக்குச் சென்று அங்கு இரண்டு ரக்அத் தொழுதுவிட்டு பின்னர் மக்களுக்காக அமர்வார்கள். எனவே அவர்கள் (இந்த முறை) அதையெல்லாம் செய்து முடித்ததும், (தபூக்) போரில் சேரத் தவறியவர்கள் வந்து, அவர்கள் முன் (பொய்க்) காரணங்களைக் கூறி சத்தியம் செய்ய ஆரம்பித்தார்கள். அவர்கள் எண்பதுக்கும் மேற்பட்ட ஆண்களாக இருந்தனர்; அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் அவர்கள் கூறிய காரணங்களை ஏற்றுக்கொண்டு, அவர்களின் விசுவாசப் பிரமாணத்தை எடுத்துக்கொண்டு, அவர்களுக்காக அல்லாஹ்விடம் மன்னிப்புக் கோரினார்கள், மேலும் அவர்களின் இதயங்களின் இரகசியங்களை அல்லாஹ் தீர்மானிக்க விட்டுவிட்டார்கள். பிறகு நான் அவர்களிடம் சென்றேன், நான் அவர்களுக்கு சலாம் சொன்னபோது, அவர்கள் கோபமான ஒருவரின் புன்னகையுடன் புன்னகைத்துவிட்டு, 'வா' என்றார்கள். எனவே நான் அவர்கள் முன் அமரும் வரை நடந்து வந்தேன். அவர்கள் என்னிடம், 'எங்களுடன் சேர்வதிலிருந்து உன்னைத் தடுத்தது எது? உன்னைச் சுமந்து செல்வதற்காக நீ ஒரு பிராணியை வாங்கவில்லையா?' என்று கேட்டார்கள். நான் பதிலளித்தேன், "ஆம், அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! ஆனால் அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, உங்களைத் தவிர உலக மக்களில் வேறு யாருடைய முன்பாவது நான் அமர்ந்திருந்தால், ஒரு காரணத்தைக் கூறி அவருடைய கோபத்தைத் தவிர்த்திருப்பேன். அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, எனக்கு சரளமாகவும் красноречиயமாகவும் பேசும் சக்தி வழங்கப்பட்டுள்ளது, ஆனால் அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, இன்று நான் உங்கள் தயவைத் தேடி உங்களிடம் ஒரு பொய்யைச் சொன்னால், அல்லாஹ் நிச்சயமாக எதிர்காலத்தில் என் மீது கோபம் கொள்வான் என்பதை நான் நன்கு அறிந்திருந்தேன், ஆனால் நான் உண்மையைச் சொன்னால், அதனால் நீங்கள் கோபப்படுவீர்கள் என்றாலும், அல்லாஹ்வின் மன்னிப்பை நான் நம்புகிறேன். உண்மையில், அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, எனக்கு எந்தக் காரணமும் இல்லை. அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, நான் உங்களைப் பின்தங்கியிருந்தபோது இருந்ததை விட நான் ஒருபோதும் வலிமையானவனாகவோ அல்லது செல்வந்தனாகவோ இருந்ததில்லை.' பிறகு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், 'இந்த மனிதனைப் பொறுத்தவரை, அவன் நிச்சயமாக உண்மையைச் சொல்லியிருக்கிறான். எனவே அல்லாஹ் உன் விஷயத்தில் தீர்ப்பளிக்கும் வரை எழுந்து நில்.' நான் எழுந்தேன், பனூ ஸலமாவைச் சேர்ந்த பல ஆண்கள் என்னைப் பின்தொடர்ந்து வந்து என்னிடம் கூறினார்கள். 'அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, இதற்கு முன்பு நீர் எந்தப் பாவமும் செய்ததை நாங்கள் பார்த்ததில்லை. நிச்சயமாக, அவருடன் சேராத மற்றவர்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் காரணம் கூறியது போல் நீர் காரணம் கூறத் தவறிவிட்டீர். அல்லாஹ் உம்மை மன்னிக்க வேண்டும் என்று அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் செய்த பிரார்த்தனையே உமக்கு போதுமானதாக இருந்திருக்கும்.' அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவர்கள் என்னை மிகவும் நிந்தித்தார்கள், நான் (நபி (ஸல்) அவர்களிடம்) திரும்பிச் சென்று, நான் பொய் சொன்னதாக என் மீது குற்றம் சாட்ட எண்ணினேன், ஆனால் நான் அவர்களிடம், 'என்னைப் போலவே இதே கதியை அடைந்த வேறு யாராவது இருக்கிறார்களா?' என்று கேட்டேன். அவர்கள் பதிலளித்தார்கள், 'ஆம், நீர் சொன்ன அதே விஷயத்தைச் சொன்ன இரண்டு ஆண்கள் இருக்கிறார்கள், அவர்கள் இருவருக்கும் உமக்குக் கொடுக்கப்பட்ட அதே உத்தரவுதான் கொடுக்கப்பட்டது.' நான், 'அவர்கள் யார்?' என்று கேட்டேன். அவர்கள் பதிலளித்தார்கள், முராரா இப்னு அர்-ரபி அல்-அம்ரி மற்றும் ஹிலால் இப்னு உமையா அல்-வாகிஃபி.' அதன் மூலம் அவர்கள் பத்ருப் போரில் கலந்துகொண்ட இரண்டு பக்தியுள்ள மனிதர்களைப் பற்றி என்னிடம் குறிப்பிட்டார்கள், அவர்களில் எனக்கு ஒரு முன்மாதிரி இருந்தது. எனவே அவர்கள் அவர்களைப் பற்றி என்னிடம் குறிப்பிட்டபோது நான் என் மனதை மாற்றிக்கொள்ளவில்லை. அந்தப் போரில் பின்தங்கியிருந்த அனைவரில் மேற்கூறிய மூன்று நபர்களான எங்களுடன் பேச வேண்டாம் என்று அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் அனைத்து முஸ்லிம்களையும் தடுத்தார்கள். எனவே நாங்கள் மக்களிடமிருந்து விலகி இருந்தோம், அவர்கள் எங்களிடம் தங்கள் அணுகுமுறையை மாற்றிக்கொண்டார்கள், (நான் வாழ்ந்த) நிலமே எனக்கு அந்நியமாகத் தோன்றியது, அது எனக்குத் தெரியாதது போல. நாங்கள் ஐம்பது இரவுகள் அந்த நிலையில் இருந்தோம். என் இரு தோழர்களைப் பொறுத்தவரை, அவர்கள் தங்கள் வீடுகளில் தங்கி அழுதுகொண்டே இருந்தார்கள், ஆனால் நான் அவர்களில் இளையவனாகவும் உறுதியானவனாகவும் இருந்தேன், அதனால் நான் வெளியே சென்று முஸ்லிம்களுடன் தொழுகைகளில் கலந்துகொண்டு சந்தைகளில் திரிவது வழக்கம், ஆனால் யாரும் என்னிடம் பேசமாட்டார்கள், நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் வந்து, தொழுகைக்குப் பிறகு அவர்கள் தங்கள் சபையில் அமர்ந்திருக்கும்போது அவர்களுக்கு சலாம் சொல்வேன், நபி (ஸல்) அவர்கள் என் சலாமுக்குப் பதிலாக உதடுகளை அசைத்தார்களா இல்லையா என்று நான் ஆச்சரியப்படுவேன். பிறகு நான் அவர்களுக்கு அருகில் என் தொழுகையை தொழுதுவிட்டு அவர்களை திருட்டுத்தனமாகப் பார்ப்பேன். நான் என் தொழுகையில் மும்முரமாக இருக்கும்போது, அவர்கள் தங்கள் முகத்தை என் பக்கம் திருப்புவார்கள், ஆனால் நான் என் முகத்தை அவர்கள் பக்கம் திருப்பும்போது, அவர்கள் தங்கள் முகத்தை என்னிடமிருந்து திருப்பிக்கொள்வார்கள். மக்களின் இந்த கடுமையான அணுகுமுறை நீண்ட காலம் நீடித்தபோது, என் மைத்துனரும் எனக்கு மிகவும் பிரியமானவருமான அபூ கதாதா (ரழி) அவர்களின் தோட்டத்தின் சுவரில் ஏறும் வரை நான் நடந்தேன், அவருக்கு என் சலாத்தைச் சொன்னேன். அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவர் என் சலாமுக்குப் பதிலளிக்கவில்லை. நான், 'ஓ அபூ கதாதா (ரழி)! அல்லாஹ்வின் பெயரால் உம்மிடம் மன்றாடுகிறேன்! நான் அல்லாஹ்வையும் அவனுடைய தூதரையும் (ஸல்) நேசிக்கிறேன் என்பது உமக்குத் தெரியுமா?' என்று கேட்டேன். அவர் மௌனமாக இருந்தார். நான் மீண்டும் அவரிடம் அல்லாஹ்வின் பெயரால் மன்றாடினேன், ஆனால் அவர் மௌனமாகவே இருந்தார். பிறகு நான் மீண்டும் அல்லாஹ்வின் பெயரால் அவரிடம் கேட்டேன். அவர் கூறினார், "அல்லாஹ்வும் அவனுடைய தூதரும் (ஸல்) அதை நன்கு அறிவார்கள்.'" அதன்பேரில் என் கண்களிலிருந்து கண்ணீர் வழிந்தது, நான் திரும்பி சுவரில் குதித்தேன்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நான் மதீனாவின் சந்தையில் நடந்து கொண்டிருந்தபோது, திடீரென்று ஷாம் தேசத்து நபாதிகளில் (அதாவது ஒரு கிறிஸ்தவ விவசாயி) ஒருவரைக் கண்டேன், அவர் மதீனாவில் தனது தானியங்களை விற்க வந்திருந்தார், 'கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்களிடம் என்னை யார் அழைத்துச் செல்வார்கள்?' என்று கேட்டார். அவர் என்னிடம் வந்து கஸ்ஸான் மன்னரிடமிருந்து ஒரு கடிதத்தை என்னிடம் கொடுக்கும் வரை மக்கள் அவருக்காக (என்னை) சுட்டிக்காட்டத் தொடங்கினர், அதில் பின்வருமாறு எழுதப்பட்டிருந்தது: ""தொடர்ந்து, உங்கள் நண்பர் (அதாவது நபி (ஸல்) அவர்கள்) உங்களைக் கடுமையாக நடத்தியதாக எனக்குத் தெரிவிக்கப்பட்டுள்ளது. எப்படியிருந்தாலும், நீங்கள் தாழ்வாக உணரும் மற்றும் உங்கள் உரிமை இழக்கப்படும் இடத்தில் அல்லாஹ் உங்களை வாழ விடமாட்டான். எனவே எங்களுடன் சேருங்கள், நாங்கள் உங்களுக்கு ஆறுதல் கூறுவோம்."" நான் அதைப் படித்தபோது, எனக்கு நானே, 'இதுவும் ஒரு வகையான சோதனை' என்று சொல்லிக்கொண்டேன். பிறகு நான் கடிதத்தை அடுப்புக்கு எடுத்துச் சென்று அதை எரித்து அதில் நெருப்பை மூட்டினேன். ஐம்பது இரவுகளில் நாற்பது இரவுகள் கழிந்ததும், இதோ! அல்லாஹ்வின் தூதருடைய (ஸல்) தூதர் என்னிடம் வந்து, 'அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் உங்கள் மனைவியிடமிருந்து விலகி இருக்குமாறு உங்களுக்கு உத்தரவிடுகிறார்கள்' என்றார். நான், 'நான் அவளை விவாகரத்து செய்ய வேண்டுமா; இல்லையென்றால்! நான் என்ன செய்ய வேண்டும்?' என்று கேட்டேன். அவர், 'இல்லை, அவளிடமிருந்து விலகி மட்டும் இருங்கள், அவளுடன் தாம்பத்திய உறவு கொள்ளாதீர்கள்' என்றார். நபி (ஸல்) அவர்கள் என் இரு தோழர்களுக்கும் இதே செய்தியை அனுப்பினார்கள். பிறகு நான் என் மனைவியிடம், 'உன் பெற்றோரிடம் சென்று, இந்த விஷயத்தில் அல்லாஹ் தன் தீர்ப்பை வழங்கும் வரை அவர்களுடன் இரு' என்றேன்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "ஹிலால் இப்னு உமையா (ரழி) அவர்களின் மனைவி அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் வந்து, 'அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! ஹிலால் இப்னு உமையா (ரழி) அவர்கள் ஒரு ஆதரவற்ற முதியவர், அவருக்கு சேவை செய்ய வேலையாள் யாரும் இல்லை. நான் அவருக்கு சேவை செய்வதை நீங்கள் விரும்பவில்லையா? ' என்றார்கள். அவர்கள் கூறினார்கள், 'இல்லை (நீர் அவருக்கு சேவை செய்யலாம்) ஆனால் அவர் உம்மிடம் நெருங்கக் கூடாது.' அவள் கூறினாள், 'அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவருக்கு எதிலும் ஆசை இல்லை. அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவருடைய வழக்கு ஆரம்பித்ததிலிருந்து இன்றுவரை அவர் அழுவதை நிறுத்தவே இல்லை.' (தொடரும்...) (தொடர்கிறது... 1): -5:702:... ... அதன்பேரில், என் குடும்ப உறுப்பினர்களில் சிலர் என்னிடம், 'ஹிலால் இப்னு உமையா (ரழி) அவர்களின் மனைவிக்கு அவர் சேவை செய்ய அனுமதித்தது போல், உங்கள் மனைவிக்கும் (உங்களுக்கு சேவை செய்ய) அனுமதிக்குமாறு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் நீங்களும் கேட்பீர்களா?' என்று கேட்டார்கள். நான் கூறினேன், 'அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவளைப் பற்றி நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் அனுமதி கேட்க மாட்டேன், ஏனென்றால் நான் ஒரு இளைஞனாக இருக்கும்போது அவளுக்கு (எனக்கு சேவை செய்ய) அனுமதிக்குமாறு நான் அவர்களிடம் கேட்டால் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் என்ன சொல்வார்கள் என்று எனக்குத் தெரியாது.' பிறகு நான் அந்த நிலையில் மேலும் பத்து இரவுகள் இருந்தேன், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் எங்களுடன் பேசுவதிலிருந்து மக்களைத் தடுத்த நேரத்திலிருந்து ஐம்பது இரவுகள் முடியும் வரை. 50வது நாள் காலையில் எங்கள் வீடுகளில் ஒன்றின் கூரையில் நான் ஃபஜ்ர் தொழுகையை தொழுதுவிட்டு, அல்லாஹ் (குர்ஆனில்) விவரித்த நிலையில் நான் அமர்ந்திருந்தபோது, அதாவது என் ஆத்மாவே எனக்கு நெருக்கடியானதாகவும், பூமி அதன் விசாலத்தன்மையுடன் கூட எனக்கு குறுகியதாகவும் தோன்றியது, அங்கே ஸலா மலையின் மீது ஏறிய ஒருவர் தனது உரத்த குரலில், 'ஓ கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி)! மகிழ்ச்சியாக இருங்கள் (நற்செய்தியைப் பெறுவதன் மூலம்)' என்று அழைக்கும் குரலைக் கேட்டேன். நிவாரணம் வந்துவிட்டது என்பதை உணர்ந்து அல்லாஹ்வுக்கு முன் நான் ஸஜ்தாவில் விழுந்தேன். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் ஃபஜ்ர் தொழுகையை தொழுதபோது அல்லாஹ் எங்கள் தவ்பாவை ஏற்றுக்கொண்டதாக அறிவித்திருந்தார்கள். பிறகு மக்கள் எங்களை வாழ்த்துவதற்காக வெளியே சென்றனர். சில நற்செய்தியாளர்கள் என் இரு தோழர்களிடம் சென்றனர், ஒரு குதிரை வீரன் அவசரமாக என்னிடம் வந்தான், பனூ அஸ்லமைச் சேர்ந்த ஒருவன் ஓடிவந்து மலையின் மீது ஏறினான், அவனது குரல் குதிரையை விட வேகமாக இருந்தது. நான் கேட்ட குரலுக்குரிய அவன் (அதாவது அந்த மனிதன்) நற்செய்தியைத் தெரிவித்து என்னிடம் வந்தபோது, நான் என் ஆடைகளைக் கழற்றி அவனுக்கு அணிவித்தேன்; அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அந்த நாளில் அவைகளைத் தவிர வேறு ஆடைகள் என்னிடம் இல்லை. பிறகு நான் இரண்டு ஆடைகளைக் கடன் வாங்கி அணிந்துகொண்டு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் சென்றேன். மக்கள் கூட்டம் கூட்டமாக என்னை வரவேற்கத் தொடங்கினர், என் தவ்பாவை அல்லாஹ் ஏற்றுக்கொண்டதற்காக என்னை வாழ்த்தி, 'உங்கள் தவ்பாவை அல்லாஹ் ஏற்றுக்கொண்டதற்காக நாங்கள் உங்களை வாழ்த்துகிறோம்' என்றனர்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நான் பள்ளிவாசலுக்குள் நுழைந்தபோது, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தங்களைச் சுற்றியுள்ள மக்களுடன் அமர்ந்திருப்பதைக் கண்டேன். தல்ஹா இப்னு உபைதுல்லாஹ் (ரழி) அவர்கள் வேகமாக என்னிடம் வந்து, என்னுடன் கை குலுக்கி என்னை வாழ்த்தினார்கள். அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, முஹாஜிர்களில் (அதாவது ஹிஜ்ரத் செய்தவர்களில்) அவரைத் (அதாவது தல்ஹா (ரழி) அவர்களைத்) தவிர வேறு யாரும் எனக்காக எழவில்லை, இதை தல்ஹா (ரழி) அவர்களுக்காக நான் ஒருபோதும் மறக்க மாட்டேன்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுக்கு சலாம் சொன்னபோது, அவர்களுடைய முகம் மகிழ்ச்சியால் பிரகாசமாக இருக்க, 'உங்கள் தாய் உங்களைப் பெற்றெடுத்த நாளிலிருந்து நீங்கள் பெற்ற மிகச் சிறந்த நாளுடன் மகிழ்ச்சியாக இருங்கள்' என்றார்கள்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நான் நபி (ஸல்) அவர்களிடம், 'இந்த மன்னிப்பு உங்களிடமிருந்தா அல்லது அல்லாஹ்விடமிருந்தா?' என்று கேட்டேன்." அவர்கள், 'இல்லை, இது அல்லாஹ்விடமிருந்து' என்றார்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் மகிழ்ச்சியடையும்போதெல்லாம், அவர்களுடைய முகம் ஒரு சந்திரத் துண்டு போல பிரகாசிக்கும், அந்தப் பண்பை நாங்கள் அனைவரும் அறிந்திருந்தோம். நான் அவர்கள் முன் அமர்ந்தபோது, 'அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! என் தவ்பா ஏற்றுக்கொள்ளப்பட்டதால், என் செல்வம் அனைத்தையும் அல்லாஹ்வுக்காகவும் அவனுடைய தூதருக்காகவும் (ஸல்) தர்மமாக விட்டுவிடுவேன்' என்றேன். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள், 'உங்கள் செல்வத்தில் சிலவற்றை வைத்துக்கொள்ளுங்கள், அது உங்களுக்குச் சிறந்ததாக இருக்கும்' என்றார்கள். நான், 'எனவே கைபரிலிருந்து என் பங்கை என்னுடன் வைத்துக்கொள்வேன்' என்று கூறி, மேலும், 'அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! உண்மையைச் சொன்னதற்காக அல்லாஹ் என்னைக் காப்பாற்றினான்; எனவே நான் உயிருடன் இருக்கும் வரை உண்மையை மட்டுமே சொல்வது என் தவ்பாவின் ஒரு பகுதியாகும். அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, உண்மையைச் சொல்வதில் அல்லாஹ் எனக்கு உதவியதை விட வேறு எந்த முஸ்லிமுக்கும் உதவியதாக எனக்குத் தெரியவில்லை. நான் அந்த உண்மையை அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் கூறியதிலிருந்து இன்றுவரை, நான் ஒருபோதும் பொய் சொல்ல எண்ணியதில்லை. என் வாழ்நாள் முழுவதும் அல்லாஹ் என்னையும் (பொய் சொல்வதிலிருந்து) காப்பாற்றுவான் என்று நான் நம்புகிறேன். எனவே அல்லாஹ் தன் தூதர் (ஸல்) அவர்களுக்கு இந்த வசனத்தை வஹீ (இறைச்செய்தி)யாக அருளினான்:-- "நிச்சயமாக, அல்லாஹ் நபியையும், முஹாஜிர்களையும் (அதாவது ஹிஜ்ரத் செய்தவர்களையும்) (அவன் கூறியது வரை) மன்னித்துவிட்டான், மேலும் (சொல்லிலும் செயலிலும்) உண்மையாளர்களுடன் இருங்கள்." (9:117-119) அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, இஸ்லாத்திற்கு அவன் எனக்கு வழிகாட்டியதைத் தவிர, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் நான் பொய் சொல்லாதது ஒரு பெரிய அருளாகும், பொய் சொன்னவர்கள் அழிந்துபோனது போல் அது என்னை அழித்திருக்கும், ஏனெனில் பொய் சொன்னவர்களை அல்லாஹ் வேறு யாருக்கும் இதுவரை கூறாத மிக மோசமான வர்ணனையுடன் விவரித்தான். அல்லாஹ் கூறினான்:-- "அவர்கள் (அதாவது நயவஞ்சகர்கள்) நீங்கள் அவர்களிடம் திரும்பும்போது அல்லாஹ் மீது சத்தியம் செய்வார்கள் (அவன் கூறியது வரை) நிச்சயமாக அல்லாஹ் கீழ்ப்படியாத மக்களுடன் திருப்தி அடையமாட்டான்-- " (9:95-96) கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நாங்கள், மூன்று நபர்கள், அவர்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் சத்தியம் செய்தபோது அவர்கள் ஏற்றுக்கொண்ட காரணங்களைக் கூறியவர்களிடமிருந்து முற்றிலும் வேறுபட்டிருந்தோம். அவர்கள் அவர்களுடைய விசுவாசப் பிரமாணத்தை ஏற்றுக்கொண்டு அல்லாஹ்விடம் அவர்களுக்காக மன்னிப்புக் கோரினார்கள், ஆனால் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் எங்கள் விஷயத்தை அல்லாஹ் அதுபற்றி தன் தீர்ப்பை வழங்கும் வரை நிலுவையில் வைத்தார்கள். அதைப் பற்றி அல்லாஹ் கூறினான்):-- மேலும் பின்தங்கியிருந்த மூவருக்கும் (அவன் மன்னித்தான்)." (9:118) அல்லாஹ் (இந்த வசனத்தில்) கூறியது நாங்கள் போரில் கலந்துகொள்ளத் தவறியதைக் குறிக்கவில்லை, மாறாக அவர்கள் முன் சத்தியம் செய்து, அவர்கள் கூறிய காரணங்களை ஏற்றுக்கொண்டு நபி (ஸல்) அவர்கள் மன்னித்தவர்களின் வழக்கிற்கு மாறாக, எங்கள் வழக்கைப் பற்றி நபி (ஸல்) அவர்கள் ஒரு முடிவை எடுப்பதை ஒத்திவைத்ததைக் குறிக்கிறது.

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
4725ஸஹீஹுல் புகாரி
حَدَّثَنَا الْحُمَيْدِيُّ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ دِينَارٍ، قَالَ أَخْبَرَنِي سَعِيدُ بْنُ جُبَيْرٍ، قَالَ قُلْتُ لاِبْنِ عَبَّاسٍ إِنَّ نَوْفًا الْبَكَالِيَّ يَزْعُمُ أَنَّ مُوسَى صَاحِبَ الْخَضِرِ لَيْسَ هُوَ مُوسَى صَاحِبَ بَنِي إِسْرَائِيلَ‏.‏ فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ كَذَبَ عَدُوُّ اللَّهِ حَدَّثَنِي أُبَىُّ بْنُ كَعْبٍ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ ‏"‏ إِنَّ مُوسَى قَامَ خَطِيبًا فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ فَسُئِلَ أَىُّ النَّاسِ أَعْلَمُ فَقَالَ أَنَا فَعَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِ، إِذْ لَمْ يَرُدَّ الْعِلْمَ إِلَيْهِ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ إِنَّ لِي عَبْدًا بِمَجْمَعِ الْبَحْرَيْنِ، هُوَ أَعْلَمُ مِنْكَ قَالَ مُوسَى يَا رَبِّ فَكَيْفَ لِي بِهِ قَالَ تَأْخُذُ مَعَكَ حُوتًا فَتَجْعَلُهُ فِي مِكْتَلٍ، فَحَيْثُمَا فَقَدْتَ الْحُوتَ فَهْوَ ثَمَّ، فَأَخَذَ حُوتًا فَجَعَلَهُ فِي مِكْتَلٍ ثُمَّ انْطَلَقَ، وَانْطَلَقَ مَعَهُ بِفَتَاهُ يُوشَعَ بْنِ نُونٍ، حَتَّى إِذَا أَتَيَا الصَّخْرَةَ وَضَعَا رُءُوسَهُمَا فَنَامَا، وَاضْطَرَبَ الْحُوتُ فِي الْمِكْتَلِ، فَخَرَجَ مِنْهُ، فَسَقَطَ فِي الْبَحْرِ فَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ سَرَبًا، وَأَمْسَكَ اللَّهُ عَنِ الْحُوتِ جِرْيَةَ الْمَاءِ فَصَارَ عَلَيْهِ مِثْلَ الطَّاقِ فَلَمَّا اسْتَيْقَظَ، نَسِيَ صَاحِبُهُ أَنْ يُخْبِرَهُ بِالْحُوتِ، فَانْطَلَقَا بَقِيَّةَ يَوْمِهِمَا وَلَيْلَتَهُمَا، حَتَّى إِذَا كَانَ مِنَ الْغَدِ قَالَ مُوسَى لِفَتَاهُ آتِنَا غَدَاءَنَا لَقَدْ لَقِينَا مِنْ سَفَرِنَا هَذَا نَصَبًا قَالَ وَلَمْ يَجِدْ مُوسَى النَّصَبَ حَتَّى جَاوَزَ الْمَكَانَ الَّذِي أَمَرَ اللَّهُ بِهِ فَقَالَ لَهُ فَتَاهُ أَرَأَيْتَ إِذْ أَوَيْنَا إِلَى الصَّخْرَةِ فَإِنِّي نَسِيتُ الْحُوتَ وَمَا أَنْسَانِيهِ إِلاَّ الشَّيْطَانُ أَنْ أَذْكُرَهُ، وَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ عَجَبًا قَالَ فَكَانَ لِلْحُوتِ سَرَبًا وَلِمُوسَى وَلِفَتَاهُ عَجَبًا فَقَالَ مُوسَى ذَلِكَ مَا كُنَّا نَبْغِي فَارْتَدَّا عَلَى آثَارِهِمَا قَصَصًا قَالَ رَجَعَا يَقُصَّانِ آثَارَهُمَا حَتَّى انْتَهَيَا إِلَى الصَّخْرَةِ، فَإِذَا رَجُلٌ مُسَجًّى ثَوْبًا، فَسَلَّمَ عَلَيْهِ مُوسَى‏.‏ فَقَالَ الْخَضِرُ وَأَنَّى بِأَرْضِكَ السَّلاَمُ قَالَ أَنَا مُوسَى‏.‏ قَالَ مُوسَى بَنِي إِسْرَائِيلَ قَالَ نَعَمْ أَتَيْتُكَ لِتُعَلِّمَنِي مِمَّا عُلِّمْتَ رَشَدًا‏.‏ قَالَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِي صَبْرًا، يَا مُوسَى إِنِّي عَلَى عِلْمٍ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَلَّمَنِيهِ لاَ تَعْلَمُهُ أَنْتَ وَأَنْتَ عَلَى عِلْمٍ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَلَّمَكَ اللَّهُ لاَ أَعْلَمُهُ‏.‏ فَقَالَ مُوسَى سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ صَابِرًا، وَلاَ أَعْصِي لَكَ أَمْرًا‏.‏ فَقَالَ لَهُ الْخَضِرُ، فَإِنِ اتَّبَعْتَنِي فَلاَ تَسْأَلْنِي عَنْ شَىْءٍ حَتَّى أُحْدِثَ لَكَ مِنْهُ ذِكْرًا، فَانْطَلَقَا يَمْشِيَانِ عَلَى سَاحِلِ الْبَحْرِ، فَمَرَّتْ سَفِينَةٌ فَكَلَّمُوهُمْ أَنْ يَحْمِلُوهُمْ، فَعَرَفُوا الْخَضِرَ، فَحَمَلُوهُ بِغَيْرِ نَوْلٍ فَلَمَّا رَكِبَا فِي السَّفِينَةِ، لَمْ يَفْجَأْ إِلاَّ وَالْخَضِرُ قَدْ قَلَعَ لَوْحًا مِنْ أَلْوَاحِ السَّفِينَةِ بِالْقَدُومِ‏.‏ فَقَالَ لَهُ مُوسَى قَوْمٌ حَمَلُونَا بِغَيْرِ نَوْلٍ، عَمَدْتَ إِلَى سَفِينَتِهِمْ فَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا‏.‏ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِي صَبْرًا‏.‏ قَالَ لاَ تُؤَاخِذْنِي بِمَا نَسِيتُ وَلاَ تُرْهِقْنِي مِنْ أَمْرِي عُسْرًا ‏"‏‏.‏ قَالَ وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ وَكَانَتِ الأُولَى مِنْ مُوسَى نِسْيَانًا قَالَ وَجَاءَ عُصْفُورٌ فَوَقَعَ عَلَى حَرْفِ السَّفِينَةِ فَنَقَرَ فِي الْبَحْرِ نَقْرَةً، فَقَالَ لَهُ الْخَضِرُ مَا عِلْمِي وَعِلْمُكَ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ إِلاَّ مِثْلُ مَا نَقَصَ هَذَا الْعُصْفُورُ مِنْ هَذَا الْبَحْرِ ثُمَّ خَرَجَا مِنَ السَّفِينَةِ، فَبَيْنَا هُمَا يَمْشِيَانِ عَلَى السَّاحِلِ، إِذْ أَبْصَرَ الْخَضِرُ غُلاَمًا يَلْعَبُ مَعَ الْغِلْمَانِ، فَأَخَذَ الْخَضِرُ رَأْسَهُ بِيَدِهِ فَاقْتَلَعَهُ بِيَدِهِ فَقَتَلَهُ‏.‏ فَقَالَ لَهُ مُوسَى أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَاكِيَةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا نُكْرًا‏.‏ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِي صَبْرًا قَالَ وَهَذَا أَشَدُّ مِنَ الأُولَى، قَالَ إِنْ سَأَلْتُكَ عَنْ شَىْءٍ بَعْدَهَا فَلاَ تُصَاحِبْنِي قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنِّي عُذْرًا فَانْطَلَقَا حَتَّى إِذَا أَتَيَا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَمَا أَهْلَهَا فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُمَا فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا يُرِيدُ أَنْ يَنْقَضَّ ـ قَالَ مَائِلٌ ـ فَقَامَ الْخَضِرُ فَأَقَامَهُ بِيَدِهِ فَقَالَ مُوسَى قَوْمٌ أَتَيْنَاهُمْ فَلَمْ يُطْعِمُونَا، وَلَمْ يُضَيِّفُونَا، لَوْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْرًا‏.‏ قَالَ ‏{‏هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ‏}‏ إِلَى قَوْلِهِ ‏{‏ذَلِكَ تَأْوِيلُ مَا لَمْ تَسْطِعْ عَلَيْهِ صَبْرًا‏}‏‏.‏ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ وَدِدْنَا أَنَّ مُوسَى كَانَ صَبَرَ حَتَّى يَقُصَّ اللَّهُ عَلَيْنَا مِنْ خَبَرِهِمَا ‏"‏‏.‏ قَالَ سَعِيدُ بْنُ جُبَيْرٍ فَكَانَ ابْنُ عَبَّاسٍ يَقْرَأُ وَكَانَ أَمَامَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ صَالِحَةٍ غَصْبًا، وَكَانَ يَقْرَأُ وَأَمَّا الْغُلاَمُ فَكَانَ كَافِرًا وَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ‏.‏
ஸயீத் பின் ஜுபைர் (ரழி) அவர்கள் அறிவித்தார்கள்:
நான் இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்களிடம், “அல்-கழிர் அவர்களின் தோழரான மூஸா (அலை) அவர்கள், பனூ இஸ்ராயீலர்களின் மூஸா (அலை) அல்லர் என்று நௌஃப் அல்-பிகாலீ கூறுகிறார்” என்றேன். இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்கள், “அல்லாஹ்வின் எதிரி (நௌஃப்) பொய் சொன்னான்” என்றார்கள்.

உபை பின் கஅப் (ரழி) அவர்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறுவதைக் கேட்டதாக அறிவித்தார்கள்: “மூஸா (அலை) அவர்கள் பனூ இஸ்ராயீலர்களுக்கு முன்பாக ஒரு சொற்பொழிவை நிகழ்த்த எழுந்தார்கள், அப்போது அவர்களிடம், ‘மக்களில் மிகவும் அறிவு மிக்கவர் யார்?’ என்று கேட்கப்பட்டது. மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘நான் (தான் மிகவும் அறிவு மிக்கவன்)’ என்று பதிலளித்தார்கள். அவர் அறிவை அல்லாஹ்வுக்கு மட்டுமே உரியது என்று கூறாததால் அல்லாஹ் அவரைக் கண்டித்தான். எனவே அல்லாஹ் அவருக்கு வஹீ (இறைச்செய்தி) அருளினான்: ‘இரண்டு கடல்கள் சந்திக்கும் இடத்தில் உன்னை விட அறிவு மிக்க நமது அடியார் ஒருவர் இருக்கிறார்.’ மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘என் இறைவனே, நான் அவரை எப்படிச் சந்திப்பது?’ என்று கேட்டார்கள். அல்லாஹ் கூறினான், ‘ஒரு மீனை எடுத்து ஒரு கூடையில் போட்டு (புறப்படுங்கள்), எங்கு நீங்கள் மீனை இழக்கிறீர்களோ, அங்கு அவரை நீங்கள் காண்பீர்கள்.’ எனவே மூஸா (அலை) அவர்கள் (ஒரு மீனை எடுத்து ஒரு கூடையில் போட்டு) தனது இளம் பணியாளர் யூஷா பின் நூன் (அலை) அவர்களுடன் புறப்பட்டார்கள், அவர்கள் ஒரு பாறையை அடையும் வரை (அதில்) அவர்கள் இருவரும் தங்கள் தலைகளை வைத்து உறங்கினார்கள். அந்த மீன் கூடையில் வேகமாக அசைந்து, அதிலிருந்து வெளியேறி கடலில் விழுந்தது, அங்கே அது கடலில் (நேராக) ஒரு சுரங்கப்பாதையில் செல்வது போல் தனது வழியை வகுத்துக் கொண்டது. (18:61) மீன் உருவாக்கிய பாதையின் இருபுறமும் இருந்த நீரோட்டத்தை அல்லாஹ் நிறுத்தினான், அதனால் அந்த வழி ஒரு சுரங்கப்பாதை போல ஆனது. மூஸா (அலை) அவர்கள் எழுந்தபோது, அவருடைய தோழர் மீனைப் பற்றி அவரிடம் சொல்ல மறந்துவிட்டார், அதனால் அவர்கள் அன்றைய மீதமுள்ள நேரத்திலும் இரவு முழுவதும் தங்கள் பயணத்தைத் தொடர்ந்தனர். அடுத்த நாள் காலையில் மூஸா (அலை) அவர்கள் தனது இளம் பணியாளரிடம், ‘எங்களுக்கு நமது காலை உணவைக் கொண்டு வாருங்கள்; சந்தேகமின்றி, நமது இந்தப் பயணத்தில் நாம் மிகவும் சோர்வடைந்துள்ளோம்’ என்றார்கள். (18:62) அல்லாஹ் தேடச் சொன்ன இடத்தை மூஸா (அலை) அவர்கள் கடக்கும் வரை அவர் சோர்வடையவில்லை. அவருடைய இளம் பணியாளர் அவரிடம், ‘நாம் பாறைக்குச் சென்றபோது உங்களுக்கு நினைவிருக்கிறதா, நான் உண்மையில் மீனை மறந்துவிட்டேன், ஷைத்தானைத் தவிர வேறு யாரும் அதை நினைவுகூர என்னை மறக்கடிக்கவில்லை. அது கடலில் ஒரு அற்புதமான வழியில் சென்றது’ என்றார்கள். (18:63) மீனுக்கு ஒரு சுரங்கப்பாதை இருந்தது, மூஸா (அலை) அவர்களுக்கும் அவருடைய இளம் பணியாளருக்கும் அது ஆச்சரியமாக இருந்தது. மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘அதுதான் நாம் தேடிக்கொண்டிருந்தது’ என்றார்கள். எனவே அவர்கள் தங்கள் அடிச்சுவடுகளைப் பின்தொடர்ந்து திரும்பிச் சென்றார்கள். (18:64) அவர்கள் இருவரும் தங்கள் அடிச்சுவடுகளைப் பின்தொடர்ந்து பாறையை அடையும் வரை திரும்பிச் சென்றார்கள். பாருங்கள்! அங்கே அவர்கள் ஒரு ஆடையால் மூடப்பட்ட ஒரு மனிதரைக் கண்டார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள் அவருக்கு ஸலாம் கூறினார்கள். அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள் ஆச்சரியத்துடன், ‘உங்கள் தேசத்தில் இப்படி ஒரு வாழ்த்து உண்டா?’ என்று கேட்டார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘நான் மூஸா’ என்றார்கள். அவர், ‘நீங்கள் பனூ இஸ்ராயீலர்களின் மூஸாவா?’ என்று கேட்டார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘உங்களுக்குக் கற்பிக்கப்பட்டவற்றிலிருந்து நீங்கள் எனக்குக் கற்பிப்பதற்காக நான் உங்களிடம் வந்துள்ளேன்’ என்றார்கள். அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள், ‘உங்களால் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாது’ என்றார்கள். (18:66) ஓ மூஸா! அல்லாஹ் எனக்கு அருளிய அவனது அறிவில் சில என்னிடம் உள்ளன, ஆனால் அதை நீங்கள் அறியமாட்டீர்கள்; மேலும், உங்களுக்கும் அல்லாஹ் அருளிய அவனது அறிவில் சில உள்ளன, ஆனால் அதை நான் அறியமாட்டேன்’ என்றார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள், “அல்லாஹ் நாடினால், நீங்கள் என்னைப் பொறுமையுள்ளவனாகக் காண்பீர்கள், நான் எந்த விஷயத்திலும் உங்களுக்கு மாறு செய்யமாட்டேன்” என்றார்கள். (18:6) அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள் அவரிடம், ‘நீங்கள் என்னைப் பின்தொடர்ந்தால், நான் அதைப் பற்றி உங்களிடம் பேசும் வரை எதைப் பற்றியும் என்னிடம் கேட்காதீர்கள்’ என்றார்கள். (18:70), அதன் பிறகு அவர்கள் இருவரும் கடற்கரையோரமாகச் சென்றார்கள், ஒரு படகு கடந்து செல்லும் வரை, அவர்கள் அதன் பணியாளர்களிடம் தங்களை ஏற்றிச் செல்லுமாறு கோரினார்கள். பணியாளர்கள் அல்-கழிர் (அலை) அவர்களை அடையாளம் கண்டுகொண்டு, அவர்களைக் கட்டணமின்றி ஏற்றிச் செல்ல அனுமதித்தார்கள். அவர்கள் படகில் ஏறியதும், திடீரென்று மூஸா (அலை) அவர்கள் அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள் ஒரு வாச்சியால் படகின் பலகைகளில் ஒன்றை வெளியே இழுத்ததைக் கண்டார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள் அவரிடம், ‘இந்த மக்கள் எங்களை இலவசமாக ஏற்றி வந்தார்கள், ஆனாலும் நீங்கள் அவர்களுடைய படகை அதன் மக்களை மூழ்கடிப்பதற்காக சேதப்படுத்திவிட்டீர்களே! உண்மையாகவே, நீங்கள் ஒரு பயங்கரமான செயலைச் செய்துவிட்டீர்கள்’ என்றார்கள். (18:71) அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள், ‘நான் உங்களிடம் சொல்லவில்லையா, உங்களால் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாது என்று?’ என்றார்கள். (18:72) மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘நான் மறந்ததற்காக என்னைக் கணக்கில் கொள்ளாதீர்கள், மேலும் என்னுடைய (உங்களுடனான) விஷயத்தில் என்னிடம் கடினமாக நடந்துகொள்ளாதீர்கள்’ என்றார்கள். (18:73) அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், “மூஸா (அலை) அவர்கள் கூறிய முதல் காரணம், அவர் மறந்துவிட்டார் என்பதே.” பின்னர் ஒரு சிட்டுக்குருவி வந்து படகின் விளிம்பில் அமர்ந்து கடலில் ஒருமுறை தன் அலகை நனைத்தது. அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள் மூஸா (அலை) அவர்களிடம், ‘என்னுடைய அறிவும் உங்களுடைய அறிவும், அல்லாஹ்வின் அறிவோடு ஒப்பிடும்போது, இந்தச் சிட்டுக்குருவி கடலிலிருந்து எடுத்ததைப் போன்றது’ என்றார்கள். பின்னர் அவர்கள் இருவரும் படகிலிருந்து இறங்கினார்கள், அவர்கள் கடற்கரையில் நடந்து கொண்டிருந்தபோது, அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள் மற்ற சிறுவர்களுடன் விளையாடிக்கொண்டிருந்த ஒரு சிறுவனைக் கண்டார்கள். அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள் அந்தச் சிறுவனின் தலையைப் பிடித்து, தன் கைகளால் அதைப் பிடுங்கி അവனைக் கொன்றார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘யாரையும் கொல்லாத ஒரு நிரபராதியான ஆன்மாவை நீங்கள் கொன்றுவிட்டீர்களா! உண்மையாகவே, நீங்கள் ஒரு சட்டவிரோதமான செயலைச் செய்துவிட்டீர்கள்’ என்றார்கள். (18:74) அவர், “நான் உங்களிடம் சொல்லவில்லையா, உங்களால் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாது என்று?” என்றார்கள். (18:75) (துணை அறிவிப்பாளர் கூறினார், இரண்டாவது கண்டனம் முதலாவதை விட வலுவானதாக இருந்தது.) மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘இதற்குப் பிறகு நான் உங்களிடம் எதைப் பற்றியாவது கேட்டால், என்னை உங்கள் தோழமையில் வைத்திருக்காதீர்கள், நீங்கள் என்னிடமிருந்து ஒரு காரணத்தைப் பெற்றுவிட்டீர்கள்’ என்றார்கள். (18:76) பின்னர் அவர்கள் இருவரும் ஒரு நகரத்தின் குடிமக்களை அடையும் வரை சென்றார்கள். அவர்கள் அவர்களிடம் உணவு கேட்டார்கள், ஆனால் அவர்கள் அவர்களை உபசரிக்க மறுத்துவிட்டார்கள். (அந்த நகரில்) அவர்கள் அங்கே விழும் நிலையில் இருந்த ஒரு சுவரைக் கண்டார்கள். (18:77) அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள் அதைத் தம் கைகளால் நேராக நிறுத்தினார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள், ‘இவர்கள் நாம் வந்த மக்கள், ஆனால் அவர்கள் எங்களுக்கு உணவளிக்கவுமில்லை, எங்களை விருந்தினர்களாக ஏற்றுக்கொள்ளவுமில்லை. நீங்கள் விரும்பியிருந்தால், அதற்காக நீங்கள் நிச்சயமாக சில பிரதிபலனைப் பெற்றிருக்கலாம்’ என்றார்கள். அல்-கழிர் (அலை) அவர்கள், ‘இது எனக்கும் உங்களுக்கும் இடையிலான பிரிவு.. நீங்கள் பொறுமையாக இருக்க முடியாத (அந்த விஷயங்களின்) விளக்கம் இதுதான்’ என்றார்கள். (18:78-82) அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், “மூஸா (அலை) அவர்கள் இன்னும் பொறுமையாக இருந்திருக்க வேண்டும் என்று நாங்கள் விரும்பினோம், அதனால் அல்லாஹ் அவர்களுடைய கதையைப் பற்றி எங்களுக்கு இன்னும் அதிகமாக விவரித்திருப்பான்.”

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
2380 aஸஹீஹ் முஸ்லிம்
حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ مُحَمَّدٍ النَّاقِدُ، وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْحَنْظَلِيُّ، وَعُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ سَعِيدٍ،
وَمُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عُمَرَ الْمَكِّيُّ كُلُّهُمْ عَنِ ابْنِ عُيَيْنَةَ، - وَاللَّفْظُ لاِبْنِ أَبِي عُمَرَ - حَدَّثَنَا سُفْيَانُ،
بْنُ عُيَيْنَةَ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ دِينَارٍ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، قَالَ قُلْتُ لاِبْنِ عَبَّاسٍ إِنَّ نَوْفًا الْبِكَالِيَّ
يَزْعُمُ أَنَّ مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ صَاحِبَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لَيْسَ هُوَ مُوسَى صَاحِبَ الْخَضِرِ عَلَيْهِ
السَّلاَمُ ‏.‏ فَقَالَ كَذَبَ عَدُوُّ اللَّهِ سَمِعْتُ أُبَىَّ بْنَ كَعْبٍ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه
وسلم يَقُولُ ‏"‏ قَامَ مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ خَطِيبًا فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ فَسُئِلَ أَىُّ النَّاسِ أَعْلَمُ
فَقَالَ أَنَا أَعْلَمُ ‏.‏ قَالَ فَعَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِ إِذْ لَمْ يَرُدَّ الْعِلْمَ إِلَيْهِ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ أَنَّ عَبْدًا مِنْ
عِبَادِي بِمَجْمَعِ الْبَحْرَيْنِ هُوَ أَعْلَمُ مِنْكَ قَالَ مُوسَى أَىْ رَبِّ كَيْفَ لِي بِهِ فَقِيلَ لَهُ احْمِلْ حُوتًا
فِي مِكْتَلٍ فَحَيْثُ تَفْقِدُ الْحُوتَ فَهُوَ ثَمَّ ‏.‏ فَانْطَلَقَ وَانْطَلَقَ مَعَهُ فَتَاهُ وَهُوَ يُوشَعُ بْنُ نُونٍ فَحَمَلَ
مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ حُوتًا فِي مِكْتَلٍ وَانْطَلَقَ هُوَ وَفَتَاهُ يَمْشِيَانِ حَتَّى أَتَيَا الصَّخْرَةَ فَرَقَدَ
مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَفَتَاهُ فَاضْطَرَبَ الْحُوتُ فِي الْمِكْتَلِ حَتَّى خَرَجَ مِنَ الْمِكْتَلِ فَسَقَطَ فِي
الْبَحْرِ - قَالَ - وَأَمْسَكَ اللَّهُ عَنْهُ جِرْيَةَ الْمَاءِ حَتَّى كَانَ مِثْلَ الطَّاقِ فَكَانَ لِلْحُوتِ سَرَبًا
وَكَانَ لِمُوسَى وَفَتَاهُ عَجَبًا فَانْطَلَقَا بَقِيَّةَ يَوْمِهِمَا وَلَيْلَتِهِمَا وَنَسِيَ صَاحِبُ مُوسَى أَنْ يُخْبِرَهُ
فَلَمَّا أَصْبَحَ مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ لِفَتَاهُ آتِنَا غَدَاءَنَا لَقَدْ لَقِينَا مِنْ سَفَرِنَا هَذَا نَصَبًا
- قَالَ - وَلَمْ يَنْصَبْ حَتَّى جَاوَزَ الْمَكَانَ الَّذِي أُمِرَ بِهِ ‏.‏ قَالَ أَرَأَيْتَ إِذْ أَوَيْنَا إِلَى الصَّخْرَةِ
فَإِنِّي نَسِيتُ الْحُوتَ وَمَا أَنْسَانِيهُ إِلاَّ الشَّيْطَانُ أَنْ أَذْكُرَهُ وَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ عَجَبًا
‏.‏ قَالَ مُوسَى ذَلِكَ مَا كُنَّا نَبْغِي فَارْتَدَّا عَلَى آثَارِهِمَا قَصَصًا ‏.‏ قَالَ يَقُصَّانِ آثَارَهُمَا حَتَّى
أَتَيَا الصَّخْرَةَ فَرَأَى رَجُلاً مُسَجًّى عَلَيْهِ بِثَوْبٍ فَسَلَّمَ عَلَيْهِ مُوسَى ‏.‏ فَقَالَ لَهُ الْخَضِرُ أَنَّى
بِأَرْضِكَ السَّلاَمُ قَالَ أَنَا مُوسَى ‏.‏ قَالَ مُوسَى بَنِي إِسْرَائِيلَ قَالَ نَعَمْ ‏.‏ قَالَ إِنَّكَ عَلَى عِلْمٍ
مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَلَّمَكَهُ اللَّهُ لاَ أَعْلَمُهُ وَأَنَا عَلَى عِلْمٍ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَلَّمَنِيهِ لاَ تَعْلَمُهُ ‏.‏ قَالَ لَهُ مُوسَى
عَلَيْهِ السَّلاَمُ هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلَى أَنْ تُعَلِّمَنِي مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا قَالَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا
وَكَيْفَ تَصْبِرُ عَلَى مَا لَمْ تُحِطْ بِهِ خُبْرًا قَالَ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ صَابِرًا وَلاَ أَعْصِي لَكَ
أَمْرًا ‏.‏ قَالَ لَهُ الْخَضِرُ فَإِنِ اتَّبَعْتَنِي فَلاَ تَسْأَلْنِي عَنْ شَىْءٍ حَتَّى أُحْدِثَ لَكَ مِنْهُ ذِكْرًا ‏.‏ قَالَ
نَعَمْ ‏.‏ فَانْطَلَقَ الْخَضِرُ وَمُوسَى يَمْشِيَانِ عَلَى سَاحِلِ الْبَحْرِ فَمَرَّتْ بِهِمَا سَفِينَةٌ فَكَلَّمَاهُمْ
أَنْ يَحْمِلُوهُمَا فَعَرَفُوا الْخَضِرَ فَحَمَلُوهُمَا بِغَيْرِ نَوْلٍ فَعَمَدَ الْخَضِرُ إِلَى لَوْحٍ مِنْ أَلْوَاحِ السَّفِينَةِ
فَنَزَعَهُ فَقَالَ لَهُ مُوسَى قَوْمٌ حَمَلُونَا بِغَيْرِ نَوْلٍ عَمَدْتَ إِلَى سَفِينَتِهِمْ فَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا
لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا ‏.‏ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا قَالَ لاَ تُؤَاخِذْنِي بِمَا نَسِيتُ
وَلاَ تُرْهِقْنِي مِنْ أَمْرِي عُسْرًا ثُمَّ خَرَجَا مِنَ السَّفِينَةِ فَبَيْنَمَا هُمَا يَمْشِيَانِ عَلَى السَّاحِلِ إِذَا
غُلاَمٌ يَلْعَبُ مَعَ الْغِلْمَانِ فَأَخَذَ الْخَضِرُ بِرَأْسِهِ فَاقْتَلَعَهُ بِيَدِهِ فَقَتَلَهُ ‏.‏ فَقَالَ مُوسَى أَقَتَلْتَ
نَفْسًا زَاكِيَةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا نُكْرًا ‏.‏ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا
قَالَ وَهَذِهِ أَشَدُّ مِنَ الأُولَى ‏.‏ قَالَ إِنْ سَأَلْتُكَ عَنْ شَىْءٍ بَعْدَهَا فَلاَ تُصَاحِبْنِي قَدْ بَلَغْتَ
مِنْ لَدُنِّي عُذْرًا ‏.‏ فَانْطَلَقَا حَتَّى إِذَا أَتَيَا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَمَا أَهْلَهَا فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُمَا
فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا يُرِيدُ أَنْ يَنْقَضَّ فَأَقَامَهُ ‏.‏ يَقُولُ مَائِلٌ ‏.‏ قَالَ الْخَضِرُ بِيَدِهِ هَكَذَا فَأَقَامَهُ
‏.‏ قَالَ لَهُ مُوسَى قَوْمٌ أَتَيْنَاهُمْ فَلَمْ يُضَيِّفُونَا وَلَمْ يُطْعِمُونَا لَوْ شِئْتَ لَتَخِذْتَ عَلَيْهِ أَجْرًا ‏.‏
قَالَ هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ مَا لَمْ تَسْتَطِعْ عَلَيْهِ صَبْرًا ‏"‏ ‏.‏ قَالَ رَسُولُ
اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ يَرْحَمُ اللَّهُ مُوسَى لَوَدِدْتُ أَنَّهُ كَانَ صَبَرَ حَتَّى يُقَصَّ عَلَيْنَا مِنْ
أَخْبَارِهِمَا ‏"‏ ‏.‏ قَالَ وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ كَانَتِ الأُولَى مِنْ مُوسَى نِسْيَانًا
‏"‏ ‏.‏ قَالَ ‏"‏ وَجَاءَ عُصْفُورٌ حَتَّى وَقَعَ عَلَى حَرْفِ السَّفِينَةِ ثُمَّ نَقَرَ فِي الْبَحْرِ ‏.‏ فَقَالَ لَهُ الْخَضِرُ
مَا نَقَصَ عِلْمِي وَعِلْمُكَ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ إِلاَّ مِثْلَ مَا نَقَصَ هَذَا الْعُصْفُورُ مِنَ الْبَحْرِ ‏"‏ ‏.‏ قَالَ
سَعِيدُ بْنُ جُبَيْرٍ وَكَانَ يَقْرَأُ وَكَانَ أَمَامَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ صَالِحَةٍ غَصْبًا ‏.‏ وَكَانَ يَقْرَأُ
وَأَمَّا الْغُلاَمُ فَكَانَ كَافِرًا ‏.‏
ஸயீத் இப்னு ஜுபைர் (ரழி) அவர்கள் அறிவித்தார்கள்:
நான் இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்களிடம், 'பனீ இஸ்ராயீலின் தூதரான மூஸா (அலை) அவர்கள், கிழ்ருடன் சென்றவர் அல்லர் என்று நௌஃப் அல்-பிகாலீ கருதுகிறார்' என்று கூறினேன். அதற்கு அவர்கள், 'அல்லாஹ்வின் எதிரி பொய் சொல்கிறான்' என்றார்கள். உபை இப்னு கஅப் (ரழி) அவர்கள் கூற நான் கேட்டேன்: மூஸா (அலை) அவர்கள் இஸ்ராயீல் மக்களுக்கு சொற்பொழிவாற்ற நின்றார்கள். மக்களிலேயே அதிக ஞானம் உடையவர் யார் என்று அவர்களிடம் கேட்கப்பட்டது, அதற்கு அவர்கள், 'நானே அதிக ஞானம் உடையவன்' என்றார்கள். அதன்பின், அவர் (மிகச் சிறந்த ஞானத்தை) தன்னிடம் சேர்க்காததால் அல்லாஹ் அவர் மீது அதிருப்தி கொண்டான். அவன் அவருக்கு வஹீ (இறைச்செய்தி) அனுப்பினான்: 'என்னுடைய அடியார்களில் ஒரு அடியார் இரண்டு நதிகள் சந்திக்கும் இடத்தில் இருக்கிறார், அவருக்கு உங்களை விட அதிக ஞானம் உள்ளது.' மூஸா (அலை) அவர்கள் கேட்டார்கள்: 'நான் அவரை எப்படி சந்திக்க முடியும்?' அவரிடம் கூறப்பட்டது: 'ஒரு பெரிய கூடையில் ஒரு மீனை எடுத்துச் செல்லுங்கள், அது எங்கே காணாமல் போகிறதோ அங்கே அவரை நீங்கள் காண்பீர்கள்.' அதன்பின் மூஸா (அலை) அவர்கள் ஒரு இளைஞனுடன் (யூஷா) புறப்பட்டார்கள். நூனின் மகன் யோசுவாவும் மூஸா (அலை) அவர்களும் மீனை கூடையில் வைத்தார்கள், அந்த இளைஞனும் (யூஷா) அவர்களுடன் சென்றான், அவர்கள் ஒரு குறிப்பிட்ட பாறையை அடையும் வரை, மூஸா (அலை) அவர்களும் அவருடைய தோழரும் தூங்கிவிட்டார்கள், அந்தக் கூடையில் இருந்த மீன் அசைந்து கடலில் விழுந்தது, அல்லாஹ் நீரோட்டத்தை ஒரு பெட்டகம் போல தடுத்து நிறுத்தினான், மீனுக்கு வழி உண்டாகும் வரை. மூஸா (அலை) அவர்களும் அவருடைய இளம் தோழரும் ஆச்சரியப்பட்டார்கள், அவர்கள் பகலின் మిగిలిన நேரமும் இரவும் நடந்தார்கள், மூஸா (அலை) அவர்களின் நண்பர் இந்த சம்பவத்தை அவரிடம் தெரிவிக்க மறந்துவிட்டார். காலை ஆனதும், மூஸா (அலை) அவர்கள் அந்த இளைஞனிடம் கூறினார்கள்: 'நமக்கு காலை உணவைக் கொண்டு வாருங்கள், இந்த பயணத்தால் நாம் மிகவும் களைத்துப் போய்விட்டோம்', அவர்கள் கட்டளையிடப்பட்ட (தங்கும்படி) இடத்தை கடக்கும் வரை அவர்கள் சோர்வடையவில்லை. அவர் கூறினார்: 'நாம் சக்ரா (பாறை) அடைந்தபோது நான் மீனை மறந்துவிட்டேன் என்பது உங்களுக்குத் தெரியாதா? அதை நான் நினைவில் கொள்ள முடியாதபடி சைத்தானைத் தவிர வேறு எதுவும் என்னை மறக்கச் செய்யவில்லை?' மீன் ஆற்றில் ஒரு வழியைக் கண்டது எவ்வளவு ஆச்சரியமாக இருக்கிறது? மூஸா (அலை) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'அதுதான் நாம் இலக்காகக் கொண்டிருந்தோம்.' பின்னர் அவர்கள் இருவரும் சக்ராவை அடையும் வரை தங்கள் அடிச்சுவடுகளைப் பின்தொடர்ந்தனர்; அங்கே அவர்கள் ஒரு துணியால் மூடப்பட்டிருந்த ஒரு மனிதரைக் கண்டார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள் அவருக்கு சலாம் கூறினார்கள். கிழ்ர் அவரிடம் கேட்டார்கள்: 'நம் நாட்டில் அஸ்-ஸலாம் எங்கே இருக்கிறது?' அவர் (மூஸா) கூறினார்கள்: 'நான் மூஸா', அதன்பின் அவர் (கிழ்ர்) கேட்டார்கள்: 'நீங்கள் பனீ இஸ்ராயீலின் மூஸாவையா குறிப்பிடுகிறீர்கள்?' அவர் (மூஸா) கூறினார்கள்: 'ஆம்.' அவர் (கிழ்ர்) கூறினார்கள்: 'அல்லாஹ்வின் ஞானத்திலிருந்து உங்களுக்கு ஒரு ஞானம் இருக்கிறது, அதை உண்மையில் அல்லாஹ் உங்களுக்கு வழங்கினான், அதைப் பற்றி எனக்கு எதுவும் தெரியாது, மேலும் அல்லாஹ்வின் ஞானத்திலிருந்து எனக்கு ஒரு ஞானம் இருக்கிறது, அதை அவன் எனக்கு வழங்கினான், அதைப் பற்றி உங்களுக்குத் தெரியாது.' மூஸா (அலை) அவர்கள் அவரிடம் கேட்டார்கள்: 'நீங்கள் எனக்கு நேர்மையைக் கற்பிப்பதற்காக நான் உங்களைப் பின்தொடரலாமா?' அவர் (கிழ்ர்) கூறினார்கள்: 'நீங்கள் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாது; உங்களுக்குத் தெரியாத ஒன்றைப் பற்றி நீங்கள் எப்படி பொறுமையாக இருக்க முடியும்?' மூஸா (அலை) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'நீங்கள் என்னைப் பொறுமையுள்ளவனாகக் காண்பீர்கள், நான் எந்த விஷயத்திலும் உங்களுக்குக் கீழ்ப்படியாமல் இருக்க மாட்டேன்.' கிழ்ர் அவரிடம் கூறினார்கள்: 'நீங்கள் என்னைப் பின்தொடர்ந்தால், நான் அதைப் பற்றி உங்களிடம் பேசும் வரை எதையும் என்னிடம் கேட்காதீர்கள்.' அவர் (மூஸா) கூறினார்கள்: 'ஆம்.' எனவே கிழ்ரும் மூஸா (அலை) அவர்களும் ஆற்றங்கரையில் புறப்பட்டார்கள், அப்போது அவர்களுக்கு முன்னால் ஒரு படகு வந்தது. அவர்கள் இருவரும் (படகு உரிமையாளர்களிடம்) பேசினார்கள், அதனால் அவர்கள் இருவரையும் ஏற்றிச் செல்லலாம். அவர்கள் கிழ்ரை அடையாளம் கண்டுகொண்டு இருவரையும் இலவசமாக ஏற்றிச் சென்றார்கள். அதன்பின் கிழ்ர் படகில் இருந்த ஒரு பலகையைப் பிடித்து அதை உடைத்தெறிந்தார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'இந்த மக்கள் எங்களை எந்தக் கட்டணமும் இல்லாமல் ஏற்றிச் சென்றார்கள், நீங்கள் அவர்களுடைய படகை உடைக்க முயற்சிக்கிறீர்கள், அதனால் படகில் பயணம் செய்பவர்கள் மூழ்கிவிடுவார்கள். இது நீங்கள் செய்த ஒரு கொடிய செயல்.' அவர் (கிழ்ர்) கேட்டார்கள்: 'நீங்கள் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க மாட்டீர்கள் என்று நான் சொல்லவில்லையா?' அவர்கள் (மூஸா) கூறினார்கள்: 'நான் மறந்ததற்காக என்னைக் குறை கூறாதீர்கள், நான் செய்ததில் கடுமையாக இருக்காதீர்கள்.' பின்னர் அவர்கள் இருவரும் படகிலிருந்து இறங்கி கடற்கரையோரமாக நடக்க ஆரம்பித்தார்கள், அப்போது மற்ற சிறுவர்களுடன் விளையாடிக்கொண்டிருந்த ஒரு பையனைக் கண்டார்கள். கிழ்ர் அவனது தலையைப் பிடித்து அவனைக் கொன்றார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள் கேட்டார்கள்: 'மற்றொருவரைக் கொன்ற குற்றத்தில் எந்த வகையிலும் குற்றமற்ற ஒரு அப்பாவி நபரை நீங்கள் கொன்றுவிட்டீர்களா? நீங்கள் ஒரு பயங்கரமான காரியத்தைச் செய்திருக்கிறீர்கள்.' அதன்பின் அவர் (கிழ்ர்) கேட்டார்கள்: 'நீங்கள் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாது என்று நான் உங்களுக்குச் சொல்லவில்லையா?' அவர் (மூஸா) கூறினார்கள்: 'இந்த (செயல்) முந்தையதை விடக் கொடியது.' அவர் (மூஸா) மேலும் கூறினார்கள். 'இதற்குப் பிறகு நான் உங்களிடம் எதைப் பற்றியாவது கேட்டால், என்னுடன் கூட்டு சேராதீர்கள், அப்போது நீங்கள் சந்தேகமின்றி இதற்கான (ஏற்புடைய) காரணத்தைக் காண்பீர்கள்.' பின்னர் அவர்கள் இருவரும் ஒரு கிராமத்தின் மக்களை அடையும் வரை நடந்தார்கள். அவர்கள் அதன் மக்களிடம் உணவு கேட்டார்கள், ஆனால் அவர்கள் விருந்தினர்களாக அவர்களை உபசரிக்க மறுத்துவிட்டார்கள். அதில் ஒருபுறம் சாய்ந்து விழவிருந்த ஒரு சுவரைக் கண்டார்கள். கிழ்ர் அதைத் தன் கையால் சரிசெய்தார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள் அவரிடம் கூறினார்கள்: 'நாம் வந்த மக்களே இவர்கள், ஆனால் அவர்கள் நமக்கு விருந்தோம்பல் காட்டவில்லை, நமக்கு உணவு பரிமாறவில்லை. நீங்கள் விரும்பினால் அதற்குக் கூலி பெறலாம்.' அவர் (கிழ்ர்) கூறினார்கள்: 'இது எனக்கும் உங்களுக்கும் இடையிலான பிரிவின் வழி. இப்போது நீங்கள் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாததன் முக்கியத்துவத்தை உங்களுக்கு வெளிப்படுத்த விரும்புகிறேன்.' அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள். அல்லாஹ் மூஸா (அலை) அவர்கள் மீது கருணை காட்டுவானாக! மூஸா (அலை) அவர்கள் பொறுமை காட்டியிருந்தால், அவர்கள் இருவரின் (முழுமையான) கதை சொல்லப்பட்டிருக்கும் என்று நான் விரும்புகிறேன். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், மூஸா (அலை) அவர்கள் முதலில் கூறியது மறதியால் தான். பின்னர் ஒரு சிட்டுக்குருவி வந்து படகின் சுவரில் அமர்ந்து கடலில் இருந்து தண்ணீர் எடுத்தது. அதன்பின், கிழ்ர் கூறினார்கள்: 'அல்லாஹ்வின் ஞானத்துடன் ஒப்பிடும்போது என் ஞானமும் உங்கள் ஞானமும், சிட்டுக்குருவி தன் அலகில் கடலின் தண்ணீரிலிருந்து எடுக்கும் நீரை விடவும் குறைவானது', ஸயீத் இப்னு ஜுபைர் (ரழி) அவர்கள் (ஸூரா கஹ்ஃபின் 79 மற்றும் 80 வசனங்களை) இவ்வாறு ஓதுவார்கள்: அவர்களுக்கு முன்னால் ஒரு மன்னன் இருந்தான், அவன் ஒழுங்காக இருந்த ஒவ்வொரு படகையும் பலவந்தமாகப் பறிமுதல் செய்வான், அந்தப் பையன் ஒரு காஃபிராக இருந்தான்.

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
2380 cஸஹீஹ் முஸ்லிம்
حَدَّثَنَا أُبَىُّ بْنُ كَعْبٍ، قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ ‏"‏ إِنَّهُ
بَيْنَمَا مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ فِي قَوْمِهِ يُذَكِّرُهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ وَأَيَّامُ اللَّهِ نَعْمَاؤُهُ وَبَلاَؤُهُ إِذْ قَالَ
مَا أَعْلَمُ فِي الأَرْضِ رَجُلاً خَيْرًا أَوْ أَعْلَمَ مِنِّي ‏.‏ قَالَ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ إِنِّي أَعْلَمُ بِالْخَيْرِ
مِنْهُ أَوْ عِنْدَ مَنْ هُوَ إِنَّ فِي الأَرْضِ رَجُلاً هُوَ أَعْلَمُ مِنْكَ ‏.‏ قَالَ يَا رَبِّ فَدُلَّنِي عَلَيْهِ ‏.‏ قَالَ
فَقِيلَ لَهُ تَزَوَّدْ حُوتًا مَالِحًا فَإِنَّهُ حَيْثُ تَفْقِدُ الْحُوتَ ‏.‏ قَالَ فَانْطَلَقَ هُوَ وَفَتَاهُ حَتَّى انْتَهَيَا
إِلَى الصَّخْرَةِ فَعُمِّيَ عَلَيْهِ فَانْطَلَقَ وَتَرَكَ فَتَاهُ فَاضْطَرَبَ الْحُوتُ فِي الْمَاءِ فَجَعَلَ لاَ يَلْتَئِمُ
عَلَيْهِ صَارَ مِثْلَ الْكُوَّةِ قَالَ فَقَالَ فَتَاهُ أَلاَ أَلْحَقُ نَبِيَّ اللَّهِ فَأُخْبِرَهُ قَالَ فَنُسِّيَ ‏.‏ فَلَمَّا تَجَاوَزَا
قَالَ لِفَتَاهُ آتِنَا غَدَاءَنَا لَقَدْ لَقِينَا مِنْ سَفَرِنَا هَذَا نَصَبًا ‏.‏ قَالَ وَلَمْ يُصِبْهُمْ نَصَبٌ حَتَّى تَجَاوَزَا
‏.‏ قَالَ فَتَذَكَّرَ قَالَ أَرَأَيْتَ إِذْ أَوَيْنَا إِلَى الصَّخْرَةِ فَإِنِّي نَسِيتُ الْحُوتَ وَمَا أَنْسَانِيهُ إِلاَّ الشَّيْطَانُ
أَنْ أَذْكُرَهُ وَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ عَجَبًا ‏.‏ قَالَ ذَلِكَ مَا كُنَّا نَبْغِي ‏.‏ فَارْتَدَّا عَلَى آثَارِهِمَا
قَصَصًا فَأَرَاهُ مَكَانَ الْحُوتِ قَالَ هَا هُنَا وُصِفَ لِي ‏.‏ قَالَ فَذَهَبَ يَلْتَمِسُ فَإِذَا هُوَ بِالْخَضِرِ
مُسَجًّى ثَوْبًا مُسْتَلْقِيًا عَلَى الْقَفَا أَوْ قَالَ عَلَى حَلاَوَةِ الْقَفَا قَالَ السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ ‏.‏ فَكَشَفَ
الثَّوْبَ عَنْ وَجْهِهِ قَالَ وَعَلَيْكُمُ السَّلاَمُ مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا مُوسَى ‏.‏ قَالَ وَمَنْ مُوسَى قَالَ
مُوسَى بَنِي إِسْرَائِيلَ ‏.‏ قَالَ مَجِيءٌ مَا جَاءَ بِكَ قَالَ جِئْتُ لِتُعَلِّمَنِي مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا ‏.‏ قَالَ
إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا وَكَيْفَ تَصْبِرُ عَلَى مَا لَمْ تُحِطْ بِهِ خُبْرًا ‏.‏ شَىْءٌ أُمِرْتُ بِهِ أَنْ
أَفْعَلَهُ إِذَا رَأَيْتَهُ لَمْ تَصْبِرْ ‏.‏ قَالَ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ صَابِرًا وَلاَ أَعْصِي لَكَ أَمْرًا ‏.‏ قَالَ
فَإِنِ اتَّبَعْتَنِي فَلاَ تَسْأَلْنِي عَنْ شَىْءٍ حَتَّى أُحْدِثَ لَكَ مِنْهُ ذِكْرًا ‏.‏ فَانْطَلَقَا حَتَّى إِذَا رَكِبَا
فِي السَّفِينَةِ خَرَقَهَا ‏.‏ قَالَ انْتَحَى عَلَيْهَا ‏.‏ قَالَ لَهُ مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ
أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا ‏.‏ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا قَالَ لاَ تُؤَاخِذْنِي
بِمَا نَسِيتُ وَلاَ تُرْهِقْنِي مِنْ أَمْرِي عُسْرًا ‏.‏ فَانْطَلَقَا حَتَّى إِذَا لَقِيَا غِلْمَانًا يَلْعَبُونَ ‏.‏ قَالَ
فَانْطَلَقَ إِلَى أَحَدِهِمْ بَادِيَ الرَّأْىِ فَقَتَلَهُ فَذُعِرَ عِنْدَهَا مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ ذَعْرَةً مُنْكَرَةً ‏.‏
قَالَ أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَاكِيَةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا نُكْرًا ‏.‏ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه
وسلم عِنْدَ هَذَا الْمَكَانِ ‏"‏ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْنَا وَعَلَى مُوسَى لَوْلاَ أَنَّهُ عَجَّلَ لَرَأَى الْعَجَبَ وَلَكِنَّهُ
أَخَذَتْهُ مِنْ صَاحِبِهِ ذَمَامَةٌ ‏.‏ قَالَ إِنْ سَأَلْتُكَ عَنْ شَىْءٍ بَعْدَهَا فَلاَ تُصَاحِبْنِي قَدْ بَلَغْتَ مِنْ
لَدُنِّي عُذْرًا ‏.‏ وَلَوْ صَبَرَ لَرَأَى الْعَجَبَ - قَالَ وَكَانَ إِذَا ذَكَرَ أَحَدًا مِنَ الأَنْبِيَاءِ بَدَأَ بِنَفْسِهِ
‏"‏ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْنَا وَعَلَى أَخِي كَذَا رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْنَا - ‏"‏ فَانْطَلَقَا حَتَّى إِذَا أَتَيَا أَهْلَ قَرْيَةٍ
لِئَامًا فَطَافَا فِي الْمَجَالِسِ فَاسْتَطْعَمَا أَهْلَهَا فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُمَا فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا
يُرِيدُ أَنْ يَنْقَضَّ فَأَقَامَهُ ‏.‏ قَالَ لَوْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْرًا ‏.‏ قَالَ هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ
وَأَخَذَ بِثَوْبِهِ ‏.‏ قَالَ سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ مَا لَمْ تَسْتَطِعْ عَلَيْهِ صَبْرًا أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ
يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ إِلَى آخِرِ الآيَةِ ‏.‏ فَإِذَا جَاءَ الَّذِي يُسَخِّرُهَا وَجَدَهَا مُنْخَرِقَةً فَتَجَاوَزَهَا
فَأَصْلَحُوهَا بِخَشَبَةٍ وَأَمَّا الْغُلاَمُ فَطُبِعَ يَوْمَ طُبِعَ كَافِرًا وَكَانَ أَبَوَاهُ قَدْ عَطَفَا عَلَيْهِ فَلَوْ
أَنَّهُ أَدْرَكَ أَرْهَقَهُمَا طُغْيَانًا وَكُفْرًا فَأَرَدْنَا أَنْ يُبَدِّلَهُمَا رَبُّهُمَا خَيْرًا مِنْهُ زَكَاةً وَأَقْرَبَ رُحْمًا
‏.‏ وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلاَمَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَكَانَ تَحْتَهُ ‏"‏ ‏.‏ إِلَى آخِرِ الآيَةِ ‏.‏
உபை இப்னு கஅப் (ரழி) அவர்கள், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறியதாக எங்களுக்கு அறிவித்தார்கள்:

மூஸா (அலை) அவர்கள் தம் மக்களுக்கு சொற்பொழிவுகளை நிகழ்த்திக் கொண்டிருந்தார்கள். அப்போது அவர்கள் இந்தக் கருத்தைக் கூறினார்கள்: பூமியில் என்னை விட அதிக ஞானம் பெற்றவர் யாருமில்லை அல்லது என்னுடையதை விடச் சிறந்தது எதுவுமில்லை. அதன் பேரில் அல்லாஹ் அவருக்கு வஹீ (இறைச்செய்தி) அருளினான்: உன்னை விடச் சிறந்த ஒருவரை (ஞானத்தில்) நான் அறிவேன் அல்லது உன்னை விட அதிக ஞானம் பெற்ற ஒருவர் பூமியில் இருக்கிறார். அதன்பேரில் அவர்கள் கூறினார்கள்: என் இறைவா, அவரிடம் என்னை வழிநடத்து. அவருக்குக் கூறப்பட்டது: பயணத்திற்கான உணவாக ஒரு உப்பிடப்பட்ட மீனை வைத்துக் கொள்ளுங்கள். அந்த மீன் எங்கே தொலைந்து போகுமோ அந்த இடத்தில் (அங்கே நீங்கள் அந்த மனிதரைக் காண்பீர்கள்). எனவே அவர்கள் புறப்பட்டார்கள், அவருடன் ஒரு இளம் அடிமையும் சென்றான், அவர்கள் ஸக்ரா என்ற இடத்திற்கு வரும் வரை. ஆனால் அவர்களுக்கு எந்தத் தடயமும் கிடைக்கவில்லை. எனவே அவர்கள் முன்னோக்கிச் சென்றார்கள், அந்த இளைஞனை அங்கே விட்டுச் சென்றார்கள். மீன் தண்ணீரில் துள்ளத் தொடங்கியது, தண்ணீர் மீனின் மீது ஒரு பேழை போன்ற வடிவத்தை எடுத்தது. அந்த இளைஞன் கூறினான்: நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (அலை) அவர்களைச் சந்தித்து அவருக்குத் தெரிவிக்க வேண்டும், ஆனால் அவன் (அந்த இளைஞன்) அதை மறக்கடிக்கப்பட்டான், அவர்கள் அந்த இடத்தைக் கடந்து சென்றபோது, அவர் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) அந்த இளைஞனிடம் கூறினார்கள்: காலை உணவைக் கொண்டு வா. பயணத்தால் நாம் களைத்துப் போய்விட்டோம், அவர் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கித்ரு (அலை) அவர்களைச் சந்திக்க வேண்டிய அந்த (குறிப்பிட்ட) இடத்தைக் கடக்கும் வரை களைப்படையவில்லை, அந்த இளைஞனுக்கு நினைவுபடுத்தப்பட்டு அவன் கூறினான்: நாம் ஸக்ராவை அடைந்தபோது நான் மீனை மறந்துவிட்டதை நீங்கள் கவனிக்கவில்லையா? ஷைத்தான் ஒருவன் தான் அதை எனக்கு மறக்கச் செய்தான்’. அது (மீன்) கடலிலும் வழி கண்டுபிடித்தது ஆச்சரியமாக இருக்கிறது. அவர்கள் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: இதுதான் நாம் தேடியது. அவர்கள் தங்கள் அடிச்சுவடுகளைப் பின்தொடர்ந்து திரும்பினார்கள், அவன் (அவரது தோழர்) மீன் (தொலைந்து போன) இடத்தைக் அவருக்குச் சுட்டிக்காட்டினான். மூஸா (அலை) அவர்கள் அவரை அங்கே தேட ஆரம்பித்தார்கள். திடீரென்று அவர்கள் கித்ரு (அலை) அவர்கள் ஒரு துணியால் போர்த்தப்பட்டு மல்லாந்து படுத்திருப்பதைப் பார்த்தார்கள். அவர்கள் அவரிடம் கூறினார்கள்: அஸ்ஸலாமு அலைக்கும். அவர் (கித்ரு (அலை) அவர்கள்) முகத்திலிருந்து துணியை அகற்றிவிட்டு கூறினார்கள்: வ அலைக்குமுஸ்ஸலாம்! நீங்கள் யார்? அவர்கள் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: நான் மூஸா. அவர் (கித்ரு (அலை) அவர்கள்) கேட்டார்கள்: எந்த மூஸா? அவர்கள் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: பனீ இஸ்ராயீலின் மூஸா. அவர் (கித்ரு (அலை) அவர்கள்) கேட்டார்கள்: உங்களை இங்கு எது கொண்டு வந்தது? அவர்கள் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: உங்களுக்குக் கற்பிக்கப்பட்ட நல்வழியிலிருந்து (சிலவற்றை) தாங்கள் எனக்குக் கற்பிப்பதற்காக நான் வந்துள்ளேன். அவர் (கித்ரு (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: நீங்கள் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க வேண்டும், உங்களுக்கு முழுமையான அறிவில்லாத ஒரு விஷயத்தில் நீங்கள் எப்படி பொறுமையாக இருக்க முடியும்? நான் கட்டளையிடப்பட்ட ஒரு காரியத்தைச் செய்வதை நீங்கள் பார்க்கும்போது நீங்கள் பொறுமையாக இருக்க மாட்டீர்கள். அவர்கள் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: அல்லாஹ் நாடினால், நான் பொறுமையாக இருப்பதை நீங்கள் காண்பீர்கள், எந்த விஷயத்திலும் நான் உங்களுக்கு மாறு செய்ய மாட்டேன். கித்ரு (அலை) அவர்கள் கூறினார்கள்: நீங்கள் என்னைப் பின்தொடர்ந்தால், நான் உங்களுக்கு விளக்கும் வரை எதைப் பற்றியும் என்னிடம் கேட்காதீர்கள். அவ்வாறே அவர்கள் சென்றார்கள், அவர்கள் ஒரு படகில் ஏறும் வரை. அவர் (கித்ரு (அலை) அவர்கள்) அதில் ஒரு துளையிட்டார்கள். அதன்பேரில் அவர் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: படகில் அமர்ந்திருப்பவர்களை மூழ்கடிப்பதற்காக நீங்கள் இதைச் செய்திருக்கிறீர்கள். நீங்கள் ஒரு тяжங்கரமான காரியத்தைச் செய்துவிட்டீர்கள். அதன்பேரில் அவர் (கித்ரு (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: நீங்கள் என்னுடன் பொறுமையாக இருக்க முடியாது என்று நான் உங்களிடம் கூறவில்லையா? அதன்பேரில் அவர் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: நான் மறந்ததற்காக என்னைக் குறை கூறாதீர்கள், நான் செய்ததற்காக என் மீது கடினமாக நடந்து கொள்ளாதீர்கள். (கித்ரு (அலை) அவர்கள் அவருக்கு மற்றொரு வாய்ப்பளித்தார்கள்.) அவ்வாறே அவர்கள் சென்றார்கள், சிறுவர்கள் விளையாடிக் கொண்டிருந்த ஒரு இடத்தை அடையும் வரை. அவர் (கித்ரு (அலை) அவர்கள்) அவர்களில் ஒருவனிடம் சென்றார்கள், எதேச்சையாக ஒருவனைப் பிடித்து அவனைக் கொன்றுவிட்டார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள் கிளர்ச்சியுற்று கூறினார்கள்: மற்றொருவரைக் கொன்ற குற்றமற்ற, ஒரு நிரபராதியான மனிதரைக் கொன்றுவிட்டீர்கள். நீங்கள் அருவருக்கத்தக்க ஒரு காரியத்தைச் செய்துவிட்டீர்கள். அதன்பேரில் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: அல்லாஹ் நம்மீதும் மூஸா (அலை) அவர்கள் மீதும் கருணை புரிவானாக. அவர் பொறுமை காட்டியிருந்தால் அவர் அற்புதமான விஷயங்களைக் கண்டிருப்பார், ஆனால் தன் தோழர் விஷயத்தில் நிந்தனைக்கு ஆளாக நேரிடும் என்ற அச்சம் அவரைப் (மூஸா (அலை) அவர்களை) பற்றிக்கொண்டது, மேலும் அவர் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கூறினார்: இதற்குப் பிறகு நான் எதையும் கேட்டால், என்னுடன் தோழமை கொள்ளாதீர்கள். அப்போது என் விஷயத்தில் உங்களுக்கு சரியான காரணம் இருக்கும், அவர் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) பொறுமை காட்டியிருந்தால் அவர் பல அற்புதமான விஷயங்களைக் கண்டிருப்பார். அவர் (அறிவிப்பாளர்) கூறினார்: எப்போதெல்லாம் அவர் (நபி (ஸல்) அவர்கள்) எந்தவொரு நபியைப் (அலை) பற்றிக் குறிப்பிட்டாலும், அவர் (நபி (ஸல்) அவர்கள்) எப்போதும் கூறுவார்கள்: நம்மீதும் என் சகோதரர் இன்னார் மீதும் அல்லாஹ்வின் கருணை உண்டாவதாக. எனினும், அவர்கள் தொடர்ந்து சென்றார்கள், மிகவும் கஞ்சத்தனம் வாய்ந்த ஒரு கிராமத்தின் மக்களை அவர்கள் அடையும் வரை. அவர்கள் சந்திப்பு இடங்களுக்குச் சென்றார்கள், விருந்தோம்பலைக் கேட்டார்கள், ஆனால் அவர்கள் அவர்களுக்கு எந்த விருந்தோம்பலையும் காட்ட மறுத்துவிட்டார்கள். அவர்கள் இருவரும் அந்தக் கிராமத்தில் விழவிருந்த ஒரு சுவரைக் கண்டார்கள். அவர் (கித்ரு (அலை) அவர்கள்) அதைச் சரிசெய்தார்கள். அதன்பேரில் அவர் (மூஸா (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: நீங்கள் விரும்பியிருந்தால், அதற்காக கூலி பெற்றிருக்கலாம். அதன்பேரில் அவர் (கித்ரு (அலை) அவர்கள்) கூறினார்கள்: இது எனக்கும் உங்களுக்கும் இடையிலான பிரிவினை, மேலும், அவரது ஆடையைப் பிடித்துக்கொண்டு கூறினார்கள்: இப்போது நான் உங்களுக்கு உண்மையான முக்கியத்துவத்தை விளக்குவேன் (இந்த எல்லாச் செயல்களுக்கும்), எதற்காக உங்களால் பொறுமை காட்ட முடியவில்லையோ. படகைப் பொறுத்தவரை, அது ஆற்றில் வேலை செய்யும் ஏழை மக்களுக்குச் சொந்தமானது, நான் அதை சேதப்படுத்த விரும்பினேன், ஏனெனில் அவர்களுக்கு முன்னால் (ஒரு மன்னன்) இருந்தான், அவன் படகுகளைப் பலவந்தமாகப் பறிமுதல் செய்பவன். (அவன் அதைப் பிடிக்க வந்தபோது) அது சேதமடைந்த படகாக இருப்பதைக் கண்டான், அதனால் அவன் அதை விட்டுவிட்டான் (பின்னர்) அது மரத்தால் சரிசெய்யப்பட்டது. சிறுவனைப் பொறுத்தவரை, அவன் இயல்பிலேயே ஒரு நிராகரிப்பாளனாக இருந்தான், அவனுடைய பெற்றோர்களோ அவனை மிகவும் நேசித்தார்கள். அவன் வளர்ந்திருந்தால் அவன் அவர்களைத் தவறான செயல்களிலும் நிராகரிப்பிலும் ஈடுபடுத்தியிருப்பான், எனவே அவர்களுடைய இறைவன் அவனுக்குப் பதிலாக தூய்மையில் சிறந்தவனாகவும், கருணைக்கு நெருக்கமானவனாகவும் ஒருவனை வழங்க வேண்டும் என்று நாம் விரும்பினோம். சுவரைப் பொறுத்தவரை, அது நகரத்திலிருந்த இரண்டு அனாதைச் சிறுவர்களுக்குச் சொந்தமானது, அதன் அடியில் அவர்களுக்குச் சொந்தமான ஒரு (புதையல்) இருந்தது,... கடைசி வசனம் வரை.

தயவுசெய்து நீங்கள் செயலாக்க விரும்பும் உரையை வழங்கவும். நீங்கள் குறிப்பிட்டுள்ள விதிகளைப் பின்பற்ற நான் தயாராக இருக்கிறேன்.

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
2473 aஸஹீஹ் முஸ்லிம்
حَدَّثَنَا هَدَّابُ بْنُ خَالِدٍ الأَزْدِيُّ، حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ الْمُغِيرَةِ، أَخْبَرَنَا حُمَيْدُ بْنُ هِلاَلٍ،
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّامِتِ، قَالَ قَالَ أَبُو ذَرٍّ خَرَجْنَا مِنْ قَوْمِنَا غِفَارٍ وَكَانُوا يُحِلُّونَ الشَّهْرَ
الْحَرَامَ فَخَرَجْتُ أَنَا وَأَخِي أُنَيْسٌ وَأُمُّنَا فَنَزَلْنَا عَلَى خَالٍ لَنَا فَأَكْرَمَنَا خَالُنَا وَأَحْسَنَ
إِلَيْنَا فَحَسَدَنَا قَوْمُهُ فَقَالُوا إِنَّكَ إِذَا خَرَجْتَ عَنْ أَهْلِكَ خَالَفَ إِلَيْهِمْ أُنَيْسٌ فَجَاءَ خَالُنَا
فَنَثَا عَلَيْنَا الَّذِي قِيلَ لَهُ فَقُلْتُ لَهُ أَمَّا مَا مَضَى مِنْ مَعْرُوفِكَ فَقَدْ كَدَّرْتَهُ وَلاَ جِمَاعَ لَكَ فِيمَا
بَعْدُ ‏.‏ فَقَرَّبْنَا صِرْمَتَنَا فَاحْتَمَلْنَا عَلَيْهَا وَتَغَطَّى خَالُنَا ثَوْبَهُ فَجَعَلَ يَبْكِي فَانْطَلَقْنَا حَتَّى
نَزَلْنَا بِحَضْرَةِ مَكَّةَ فَنَافَرَ أُنَيْسٌ عَنْ صِرْمَتِنَا وَعَنْ مِثْلِهَا فَأَتَيَا الْكَاهِنَ فَخَيَّرَ أُنَيْسًا فَأَتَانَا
أُنَيْسٌ بِصِرْمَتِنَا وَمِثْلِهَا مَعَهَا - قَالَ - وَقَدْ صَلَّيْتُ يَا ابْنَ أَخِي قَبْلَ أَنْ أَلْقَى رَسُولَ اللَّهِ
صلى الله عليه وسلم بِثَلاَثِ سِنِينَ ‏.‏ قُلْتُ لِمَنْ قَالَ لِلَّهِ ‏.‏ قُلْتُ فَأَيْنَ تَوَجَّهُ قَالَ أَتَوَجَّهُ حَيْثُ
يُوَجِّهُنِي رَبِّي أُصَلِّي عِشَاءً حَتَّى إِذَا كَانَ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ أُلْقِيتُ كَأَنِّي خِفَاءٌ حَتَّى تَعْلُوَنِي
الشَّمْسُ ‏.‏ فَقَالَ أُنَيْسٌ إِنَّ لِي حَاجَةً بِمَكَّةَ فَاكْفِنِي ‏.‏ فَانْطَلَقَ أُنَيْسٌ حَتَّى أَتَى مَكَّةَ فَرَاثَ
عَلَىَّ ثُمَّ جَاءَ فَقُلْتُ مَا صَنَعْتَ قَالَ لَقِيتُ رَجُلاً بِمَكَّةَ عَلَى دِينِكَ يَزْعُمُ أَنَّ اللَّهَ أَرْسَلَهُ ‏.‏ قُلْتُ
فَمَا يَقُولُ النَّاسُ قَالَ يَقُولُونَ شَاعِرٌ كَاهِنٌ سَاحِرٌ ‏.‏ وَكَانَ أُنَيْسٌ أَحَدَ الشُّعَرَاءِ ‏.‏ قَالَ
أُنَيْسٌ لَقَدْ سَمِعْتُ قَوْلَ الْكَهَنَةِ فَمَا هُوَ بِقَوْلِهِمْ وَلَقَدْ وَضَعْتُ قَوْلَهُ عَلَى أَقْرَاءِ الشِّعْرِ فَمَا
يَلْتَئِمُ عَلَى لِسَانِ أَحَدٍ بَعْدِي أَنَّهُ شِعْرٌ وَاللَّهِ إِنَّهُ لَصَادِقٌ وَإِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ ‏.‏ قَالَ قُلْتُ فَاكْفِنِي
حَتَّى أَذْهَبَ فَأَنْظُرَ ‏.‏ قَالَ فَأَتَيْتُ مَكَّةَ فَتَضَعَّفْتُ رَجُلاً مِنْهُمْ فَقُلْتُ أَيْنَ هَذَا الَّذِي تَدْعُونَهُ
الصَّابِئَ فَأَشَارَ إِلَىَّ فَقَالَ الصَّابِئَ ‏.‏ فَمَالَ عَلَىَّ أَهْلُ الْوَادِي بِكُلِّ مَدَرَةٍ وَعَظْمٍ حَتَّى خَرَرْتُ
مَغْشِيًّا عَلَىَّ - قَالَ - فَارْتَفَعْتُ حِينَ ارْتَفَعْتُ كَأَنِّي نُصُبٌ أَحْمَرُ - قَالَ - فَأَتَيْتُ زَمْزَمَ
فَغَسَلْتُ عَنِّي الدِّمَاءَ وَشَرِبْتُ مِنْ مَائِهَا وَلَقَدْ لَبِثْتُ يَا ابْنَ أَخِي ثَلاَثِينَ بَيْنَ لَيْلَةٍ وَيَوْمٍ مَا
كَانَ لِي طَعَامٌ إِلاَّ مَاءُ زَمْزَمَ فَسَمِنْتُ حَتَّى تَكَسَّرَتْ عُكَنُ بَطْنِي وَمَا وَجَدْتُ عَلَى كَبِدِي سُخْفَةَ
جُوعٍ - قَالَ - فَبَيْنَا أَهْلُ مَكَّةَ فِي لَيْلَةٍ قَمْرَاءَ إِضْحِيَانَ إِذْ ضُرِبَ عَلَى أَسْمِخَتِهِمْ فَمَا
يَطُوفُ بِالْبَيْتِ أَحَدٌ وَامْرَأَتَيْنِ مِنْهُمْ تَدْعُوَانِ إِسَافًا وَنَائِلَةَ - قَالَ - فَأَتَتَا عَلَىَّ فِي طَوَافِهِمَا
فَقُلْتُ أَنْكِحَا أَحَدَهُمَا الأُخْرَى - قَالَ - فَمَا تَنَاهَتَا عَنْ قَوْلِهِمَا - قَالَ - فَأَتَتَا عَلَىَّ
فَقُلْتُ هَنٌ مِثْلُ الْخَشَبَةِ غَيْرَ أَنِّي لاَ أَكْنِي ‏.‏ فَانْطَلَقَتَا تُوَلْوِلاَنِ وَتَقُولاَنِ لَوْ كَانَ هَا هُنَا أَحَدٌ
مِنْ أَنْفَارِنَا ‏.‏ قَالَ فَاسْتَقْبَلَهُمَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَبُو بَكْرٍ وَهُمَا هَابِطَانِ
قَالَ ‏"‏ مَا لَكُمَا ‏"‏ ‏.‏ قَالَتَا الصَّابِئُ بَيْنَ الْكَعْبَةِ وَأَسْتَارِهَا قَالَ ‏"‏ مَا قَالَ لَكُمَا ‏"‏ ‏.‏ قَالَتَا
إِنَّهُ قَالَ لَنَا كَلِمَةً تَمْلأُ الْفَمَ ‏.‏ وَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى اسْتَلَمَ الْحَجَرَ
وَطَافَ بِالْبَيْتِ هُوَ وَصَاحِبُهُ ثُمَّ صَلَّى فَلَمَّا قَضَى صَلاَتَهُ قَالَ أَبُو ذَرٍّ ‏.‏ فَكُنْتُ أَنَا أَوَّلُ مَنْ
حَيَّاهُ بِتَحِيَّةِ الإِسْلاَمِ - قَالَ - فَقُلْتُ السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ‏.‏ فَقَالَ ‏"‏ وَعَلَيْكَ وَرَحْمَةُ
اللَّهِ ‏"‏ ‏.‏ ثُمَّ قَالَ ‏"‏ مَنْ أَنْتَ ‏"‏ ‏.‏ قَالَ قُلْتُ مِنْ غِفَارٍ - قَالَ - فَأَهْوَى بِيَدِهِ فَوَضَعَ أَصَابِعَهُ
عَلَى جَبْهَتِهِ فَقُلْتُ فِي نَفْسِي كَرِهَ أَنِ انْتَمَيْتُ إِلَى غِفَارٍ ‏.‏ فَذَهَبْتُ آخُذُ بِيَدِهِ فَقَدَعَنِي صَاحِبُهُ
وَكَانَ أَعْلَمَ بِهِ مِنِّي ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ ثُمَّ قَالَ ‏"‏ مَتَى كُنْتَ هَا هُنَا ‏"‏ ‏.‏ قَالَ قُلْتُ قَدْ كُنْتُ هَا
هُنَا مُنْذُ ثَلاَثِينَ بَيْنَ لَيْلَةٍ وَيَوْمٍ قَالَ ‏"‏ فَمَنْ كَانَ يُطْعِمُكَ ‏"‏ ‏.‏ قَالَ قُلْتُ مَا كَانَ لِي طَعَامٌ
إِلاَّ مَاءُ زَمْزَمَ ‏.‏ فَسَمِنْتُ حَتَّى تَكَسَّرَتْ عُكَنُ بَطْنِي وَمَا أَجِدُ عَلَى كَبِدِي سُخْفَةَ جُوعٍ قَالَ
‏"‏ إِنَّهَا مُبَارَكَةٌ إِنَّهَا طَعَامُ طُعْمٍ ‏"‏ ‏.‏ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ يَا رَسُولَ اللَّهِ ائْذَنْ لِي فِي طَعَامِهِ اللَّيْلَةَ
‏.‏ فَانْطَلَقَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَبُو بَكْرٍ وَانْطَلَقْتُ مَعَهُمَا فَفَتَحَ أَبُو بَكْرٍ بَابًا
فَجَعَلَ يَقْبِضُ لَنَا مِنْ زَبِيبِ الطَّائِفِ وَكَانَ ذَلِكَ أَوَّلَ طَعَامٍ أَكَلْتُهُ بِهَا ثُمَّ غَبَرْتُ مَا غَبَرْتُ
ثُمَّ أَتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ ‏"‏ إِنَّهُ قَدْ وُجِّهَتْ لِي أَرْضٌ ذَاتُ نَخْلٍ لاَ
أُرَاهَا إِلاَّ يَثْرِبَ فَهَلْ أَنْتَ مُبَلِّغٌ عَنِّي قَوْمَكَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَنْفَعَهُمْ بِكَ وَيَأْجُرَكَ فِيهِمْ ‏"‏
‏.‏ فَأَتَيْتُ أُنَيْسًا فَقَالَ مَا صَنَعْتَ قُلْتُ صَنَعْتُ أَنِّي قَدْ أَسْلَمْتُ وَصَدَّقْتُ ‏.‏ قَالَ مَا بِي رَغْبَةٌ
عَنْ دِينِكَ فَإِنِّي قَدْ أَسْلَمْتُ وَصَدَّقْتُ ‏.‏ فَأَتَيْنَا أُمَّنَا فَقَالَتْ مَا بِي رَغْبَةٌ عَنْ دِينِكُمَا فَإِنِّي
قَدْ أَسْلَمْتُ وَصَدَّقْتُ ‏.‏ فَاحْتَمَلْنَا حَتَّى أَتَيْنَا قَوْمَنَا غِفَارًا فَأَسْلَمَ نِصْفُهُمْ وَكَانَ يَؤُمُّهُمْ إِيمَاءُ
بْنُ رَحَضَةَ الْغِفَارِيُّ وَكَانَ سَيِّدَهُمْ ‏.‏ وَقَالَ نِصْفُهُمْ إِذَا قَدِمَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم
الْمَدِينَةَ أَسْلَمْنَا ‏.‏ فَقَدِمَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْمَدِينَةَ فَأَسْلَمَ نِصْفُهُمُ الْبَاقِي وَجَاءَتْ
أَسْلَمُ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ إِخْوَتُنَا نُسْلِمُ عَلَى الَّذِي أَسْلَمُوا عَلَيْهِ ‏.‏ فَأَسْلَمُوا فَقَالَ رَسُولُ
اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ غِفَارُ غَفَرَ اللَّهُ لَهَا وَأَسْلَمُ سَالَمَهَا اللَّهُ ‏"‏ ‏.‏
அப்துல்லாஹ் இப்னு ஸாமித் (ரழி) அவர்கள் அபூதர் (ரழி) அவர்கள் கூறியதாக அறிவித்தார்கள்:

புனித மாதங்களை அனுமதிக்கப்பட்ட மாதங்களாகக் கருதும் எங்கள் ஃகிஃபார் கோத்திரத்திலிருந்து நாங்கள் புறப்பட்டோம். நானும் என் சகோதரர் உனைஸ் (ரழி) அவர்களும் எங்கள் தாயாரும் எங்கள் தாய்மாமனிடம் தங்கினோம், அவர் எங்களை நன்றாக நடத்தினார்கள். அவர்களுடைய கோத்திரத்தைச் சேர்ந்த ஆண்கள் பொறாமைப்பட்டு, "நீங்கள் உங்கள் வீட்டிலிருந்து வெளியே இருக்கும்போது, உனைஸ் (ரழி) அவர்கள் உங்கள் மனைவியுடன் விபச்சாரம் செய்கிறார்கள்" என்று கூறினார்கள். எங்கள் தாய்மாமன் வந்து, தங்களுக்குச் சொல்லப்பட்ட பாவத்திற்காக எங்களைக் குற்றம் சாட்டினார்கள். நான் சொன்னேன்: "நீங்கள் எங்களுக்குச் செய்த நன்மையை நீங்கள் கெடுத்துவிட்டீர்கள். இதற்குப் பிறகு நாங்கள் உங்களுடன் தங்க முடியாது." நாங்கள் எங்கள் ஒட்டகங்களிடம் வந்து (எங்கள்) சாமான்களை ஏற்றினோம். எங்கள் தாய்மாமன் ஒரு துணியால் தன்னை மூடிக்கொண்டு அழ ஆரம்பித்தார்கள். நாங்கள் மக்காவின் ஓரத்தில் முகாமிடும் வரை நாங்கள் முன்னேறிச் சென்றோம். உனைஸ் (ரழி) அவர்கள் (எங்களிடம் இருந்த) ஒட்டகங்கள் மீதும், அதற்கு சமமான எண்ணிக்கையிலும் சீட்டு குலுக்கிப் போட்டார்கள். அவர்கள் இருவரும் ஒரு காஹினிடம் சென்றார்கள், அவர் உனைஸ் (ரழி) அவர்களை வெற்றி பெறச் செய்தார், உனைஸ் (ரழி) அவர்கள் எங்கள் ஒட்டகங்களுடனும் அவற்றுடன் சமமான எண்ணிக்கையுடனும் வந்தார்கள். அவர் (அபூதர் (ரழி) அவர்கள்) கூறினார்கள்: என் மருமகனே, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களைச் சந்திப்பதற்கு மூன்று ஆண்டுகளுக்கு முன்பு நான் தொழுகையை கடைப்பிடித்து வந்தேன். நான் கேட்டேன்: யாருக்காக நீங்கள் தொழுதீர்கள்? அவர்கள் கூறினார்கள்: அல்லாஹ்வுக்காக. நான் கேட்டேன்: (தொழுகைக்காக) எந்த திசையை நோக்கி உங்கள் முகத்தைத் திருப்பினீர்கள்? அவர்கள் கூறினார்கள்: அல்லாஹ் என் முகத்தைத் திருப்பும்படி கட்டளையிட்ட திசையை நோக்கி என் முகத்தைத் திருப்புவேன். இரவின் கடைசி நேரத்தில் நான் இரவுத் தொழுகையைத் தொழுவேன், சூரியன் என் மீது உதிக்கும் வரை நான் ஒரு போர்வையைப் போல ஸஜ்தாவில் விழுந்து கிடப்பேன். உனைஸ் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள்: எனக்கு மக்காவில் ஒரு வேலை இருக்கிறது, அதனால் நீங்கள் இங்கேயே தங்குவது நல்லது. உனைஸ் (ரழி) அவர்கள் மக்காவிற்கு வரும் வரை சென்றார்கள், தாமதமாக என்னிடம் வந்தார்கள். நான் கேட்டேன்: நீங்கள் என்ன செய்தீர்கள்? அவர்கள் கூறினார்கள்: மக்காவில் உங்கள் மார்க்கத்தில் உள்ள ஒருவரை நான் சந்தித்தேன், நிச்சயமாக அல்லாஹ் தான் அவரை அனுப்பியதாக அவர் கூறுகிறார். நான் கேட்டேன்: மக்கள் அவரைப் பற்றி என்ன சொல்கிறார்கள்? அவர்கள் கூறினார்கள்: அவர் ஒரு கவிஞர் அல்லது ஒரு காஹின் அல்லது ஒரு மந்திரவாதி என்று அவர்கள் கூறுகிறார்கள். கவிஞர்களில் ஒருவரான உனைஸ் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள். நான் ஒரு காஹினின் வார்த்தைகளைக் கேட்டிருக்கிறேன், ஆனால் அவருடைய வார்த்தைகள் எந்த வகையிலும் இவருடைய (வார்த்தைகளை) ஒத்திருக்கவில்லை. மேலும் நான் அவருடைய வார்த்தைகளை கவிஞர்களின் கவிதைகளுடன் ஒப்பிட்டுப் பார்த்தேன், ஆனால் அத்தகைய வார்த்தைகளை எந்தக் கவிஞராலும் கூற முடியாது. அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அவர் உண்மையாளர், அவர்கள் பொய்யர்கள். பிறகு நான் சொன்னேன்: நீங்கள் இங்கேயே இருங்கள், நான் சென்று அவரைப் பார்க்கும் வரை. அவர் (அபூதர் (ரழி) அவர்கள்) கூறினார்கள்: நான் மக்காவிற்கு வந்து, அவர்களில் ஒரு முக்கியத்துவமற்ற நபரைத் தேர்ந்தெடுத்து அவரிடம், "நீங்கள் அஸ்-ஸாபி என்று அழைக்கும் அவர் எங்கே?" என்று கேட்டேன். அவர் என்னை நோக்கி சுட்டிக்காட்டி, "அவர்தான் ஸாபி" என்று கூறினார். அதன்பிறகு பள்ளத்தாக்கின் மக்கள் நான் மயக்கமடைந்து விழும் வரை மண்கட்டிகள் மற்றும் அம்புகளால் என்னைத் தாக்கினார்கள். நான் சுயநினைவு திரும்பிய பிறகு எழுந்தேன், நான் ஒரு சிவப்புச் சிலையைப் போல இருப்பதைக் கண்டேன். நான் ஸம்ஸம் கிணற்றுக்கு வந்து, என் மீதிருந்த இரத்தத்தைக் கழுவி, அதிலிருந்து தண்ணீரைக் குடித்தேன், என் சகோதரரின் மகனே, கேளுங்கள், நான் முப்பது இரவுகள் அல்லது பகல்கள் அங்கே தங்கினேன், ஸம்ஸம் தண்ணீரைத் தவிர எனக்கு வேறு உணவு இல்லை. நான் மிகவும் பருமனாகிவிட்டதால் என் வயிற்றில் மடிப்புகள் தோன்றின, என் வயிற்றில் பசி எதுவும் உணரவில்லை. இந்த நேரத்தில் தான் மக்கா மக்கள் நிலவொளியில் தூங்கினார்கள், கஃபாவைச் சுற்றிவர யாரும் இல்லை, இஸாஃபா மற்றும் நாஇலா (இரு சிலைகள்) ஆகியோரின் பெயரை உச்சரித்துக் கொண்டிருந்த இரு பெண்கள் மட்டுமே இருந்தனர். அவர்கள் தங்கள் சுற்றுப்பாதையில் இருந்தபோது என்னிடம் வந்தார்கள், நான் சொன்னேன்: "ஒன்றை மற்றொன்றுடன் திருமணம் செய்து வையுங்கள்", ஆனால் அவர்கள் தங்கள் வேண்டுதலிலிருந்து பின்வாங்கவில்லை. அவர்கள் என்னிடம் வந்தார்கள், நான் அவர்களிடம் சொன்னேன்: (சிலைகளின் அந்தரங்க உறுப்புகளில்) மரத்தைச் செருகவும். (நான் இதை உருவகச் சொற்களில் வெளிப்படுத்த முடியாத அளவுக்கு தெளிவான வார்த்தைகளில் அவர்களிடம் சொன்னேன்). இந்த பெண்கள் அழுதுகொண்டே சென்று, "எங்கள் மக்களில் ஒருவர் இருந்திருந்தால் (எங்கள் சிலைகளுக்கு முன்னால் நீங்கள் பயன்படுத்திய அசிங்கமான வார்த்தைகளுக்காக அவர் உங்களுக்கு ஒரு பாடம் கற்பித்திருப்பார்)" என்று கூறினார்கள். இந்த பெண்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களையும், மலையிலிருந்து இறங்கி வந்து கொண்டிருந்த அபூபக்கர் (ரழி) அவர்களையும் சந்தித்தார்கள். அவர் (ஸல்) அவர்கள் கேட்டார்கள்: உங்களுக்கு என்ன ஆனது? அவர்கள் கூறினார்கள்: கஃபாவிற்கும் அதன் திரைக்கும் இடையில் தன்னை மறைத்துக் கொண்டிருக்கும் ஸாபி இருக்கிறார். அவர் (ஸல்) அவர்கள் கேட்டார்கள்: அவர் உங்களிடம் என்ன கூறினார்? அவர்கள் கூறினார்கள்: எங்களால் வெளிப்படுத்த முடியாத அத்தகைய வார்த்தைகளை அவர் எங்களுக்கு முன்னால் கூறினார். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் வந்து, ஹஜருல் அஸ்வத்தை முத்தமிட்டு, தம் தோழர் (அபூபக்கர் (ரழி)) அவர்களுடன் கஃபாவைச் சுற்றி வந்து, பின்னர் தொழுதார்கள், அவர்கள் தொழுகையை முடித்ததும், அபூதர் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள்: நான் தான் முதலில் அவருக்கு ஸலாம் கூறி வாழ்த்து தெரிவித்தேன், இந்த வார்த்தைகளை இவ்வாறு உச்சரித்தேன்; அல்லாஹ்வின் தூதரே, உங்கள் மீது சாந்தி உண்டாகட்டும், அதற்கு அவர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: உங்கள் மீதும் அல்லாஹ்வின் அருளும் உண்டாகட்டும். பின்னர் அவர் (ஸல்) அவர்கள் கேட்டார்கள்: நீங்கள் யார்? நான் சொன்னேன்: ஃகிஃபார் கோத்திரத்தைச் சேர்ந்தவன். அவர் (ஸல்) அவர்கள் தம் கையைச் சாய்த்து, தம் நெற்றியில் தம் விரலை வைத்தார்கள், நான் எனக்குள் சொல்லிக்கொண்டேன்: ஒருவேளை நான் ஃகிஃபார் கோத்திரத்தைச் சேர்ந்தவன் என்பது அவருக்குப் பிடிக்கவில்லையோ. நான் அவருடைய கையைப் பிடிக்க முயன்றேன், ஆனால் அவரைப் பற்றி என்னை விட அதிகமாக அறிந்திருந்த அவருடைய நண்பர் (அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள்) அவ்வாறு செய்வதிலிருந்து என்னைத் தடுத்தார்கள். பின்னர் அவர் (ஸல்) அவர்கள் தம் தலையை உயர்த்தி, "நீங்கள் எவ்வளவு காலமாக இங்கே இருக்கிறீர்கள்?" என்று கேட்டார்கள். நான் சொன்னேன்: நான் கடந்த முப்பது இரவுகள் அல்லது பகல்களாக இங்கே இருக்கிறேன். அவர் (ஸல்) அவர்கள் கேட்டார்கள்: உங்களுக்கு யார் உணவளித்து வருகிறார்? நான் சொன்னேன்: ஸம்ஸம் தண்ணீரைத் தவிர எனக்கு வேறு உணவு இல்லை. நான் மிகவும் பருமனாகிவிட்டதால் என் வயிற்றில் மடிப்புகள் தோன்றின, எனக்கு பசி எதுவும் உணரவில்லை. அவர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: அது பரக்கத் வாய்ந்தது (தண்ணீர்), அது உணவாகவும் பயன்படுகிறது. அதன்பிறகு அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள்: அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்) அவர்களே, இன்றிரவு அவருக்கு நான் விருந்தளிக்கிறேன், பின்னர் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் முன்னேறிச் சென்றார்கள், அபூபக்கர் (ரழி) அவர்களும் அவ்வாறே சென்றார்கள், நானும் அவர்களுடன் சென்றேன். அபூபக்கர் (ரழி) அவர்கள் கதவைத் திறந்து, பின்னர் தாயிஃப் திராட்சைகளை எங்களுக்காகக் கொண்டு வந்தார்கள், அதுதான் நான் அங்கே சாப்பிட்ட முதல் உணவு. பின்னர் நான் தங்க வேண்டிய காலம் வரை தங்கினேன். பின்னர் நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் வந்தேன், அவர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: மரங்கள் நிறைந்த நிலம் எனக்குக் காட்டப்பட்டது, அது யத்ரிப் (மதீனாவின் பழைய பெயர்) ஆகத்தான் இருக்க வேண்டும் என்று நான் நினைக்கிறேன். நீங்கள் என் சார்பாக உங்கள் மக்களுக்கு ஒரு போதகராக இருக்கிறீர்கள். அல்லாஹ் உங்கள் மூலம் அவர்களுக்கு நன்மை செய்வான் என்றும், அவன் உங்களுக்கு வெகுமதி அளிப்பான் என்றும் நான் நம்புகிறேன். நான் உனைஸ் (ரழி) அவர்களிடம் வந்தேன், அவர்கள் கேட்டார்கள்: நீங்கள் என்ன செய்தீர்கள்? நான் சொன்னேன்: நான் இஸ்லாத்தை ஏற்றுக்கொண்டேன், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களின் நபித்துவத்தை நான் சான்றளித்துள்ளேன். அவர்கள் கூறினார்கள்: உங்கள் மார்க்கத்தின் மீது எனக்கு எந்த வெறுப்பும் இல்லை, நானும் இஸ்லாத்தை ஏற்றுக்கொள்கிறேன், (முஹம்மது (ஸல்) அவர்களின் நபித்துவத்தை) சான்றளிக்கிறேன். பின்னர் நாங்கள் இருவரும் எங்கள் தாயாரிடம் வந்தோம், அவர்கள் கூறினார்கள்: உங்கள் மார்க்கத்தின் மீது எனக்கு எந்த வெறுப்பும் இல்லை, நானும் இஸ்லாத்தை ஏற்றுக்கொள்கிறேன், முஹம்மது (ஸல்) அவர்களின் நபித்துவத்தை சான்றளிக்கிறேன். பின்னர் நாங்கள் எங்கள் ஒட்டகங்களை ஏற்றி எங்கள் ஃகிஃபார் கோத்திரத்திற்கு வந்தோம், கோத்திரத்தின் பாதி பேர் இஸ்லாத்தை ஏற்றுக்கொண்டனர், அவர்களின் தலைவர் அய்மி இப்னு ரஹதா ஃகிஃபாரி, அவர் அவர்களின் தலைவராக இருந்தார், கோத்திரத்தின் பாதி பேர் கூறினார்கள்: அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் மதீனாவிற்கு வரும்போது நாங்கள் இஸ்லாத்தை ஏற்றுக்கொள்வோம், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் மதீனாவிற்கு வந்தபோது மீதமுள்ள பாதியும் இஸ்லாத்தை ஏற்றுக்கொண்டது. பின்னர் அஸ்லம் கோத்திரத்தினர் நபி (ஸல்) அவர்களிடம் வந்து, "அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்) அவர்களே, இஸ்லாத்தை ஏற்றுக்கொண்ட எங்கள் சகோதரர்களைப் போலவே நாங்களும் இஸ்லாத்தை ஏற்றுக்கொள்கிறோம்" என்று கூறினார்கள். அவர்களும் இஸ்லாத்தை ஏற்றுக்கொண்டனர். அதன்பிறகு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: அல்லாஹ் ஃகிஃபார் கோத்திரத்திற்கு மன்னிப்பு வழங்கினான், அல்லாஹ் அஸ்லம் கோத்திரத்தை (அழிவிலிருந்து) காப்பாற்றினான்.

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
2769 a, bஸஹீஹ் முஸ்லிம்
حَدَّثَنِي أَبُو الطَّاهِرِ، أَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ سَرْحٍ مَوْلَى بَنِي
أُمَيَّةَ أَخْبَرَنِي ابْنُ وَهْبٍ، أَخْبَرَنِي يُونُسُ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، قَالَ ثُمَّ غَزَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله
عليه وسلم غَزْوَةَ تَبُوكَ وَهُوَ يُرِيدُ الرُّومَ وَنَصَارَى الْعَرَبِ بِالشَّامِ ‏.‏ قَالَ ابْنُ شِهَابٍ فَأَخْبَرَنِي
عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ كَعْبٍ كَانَ قَائِدَ كَعْبٍ مِنْ بَنِيهِ
حِينَ عَمِيَ قَالَ سَمِعْتُ كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ يُحَدِّثُ حَدِيثَهُ حِينَ تَخَلَّفَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله
عليه وسلم فِي غَزْوَةِ تَبُوكَ قَالَ كَعْبُ بْنُ مَالِكٍ لَمْ أَتَخَلَّفْ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه
وسلم فِي غَزْوَةٍ غَزَاهَا قَطُّ إِلاَّ فِي غَزْوَةِ تَبُوكَ غَيْرَ أَنِّي قَدْ تَخَلَّفْتُ فِي غَزْوَةِ بَدْرٍ وَلَمْ
يُعَاتِبْ أَحَدًا تَخَلَّفَ عَنْهُ إِنَّمَا خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَالْمُسْلِمُونَ يُرِيدُونَ
عِيرَ قُرَيْشٍ حَتَّى جَمَعَ اللَّهُ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ عَدُوِّهُمْ عَلَى غَيْرِ مِيعَادٍ وَلَقَدْ شَهِدْتُ مَعَ رَسُولِ
اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَيْلَةَ الْعَقَبَةِ حِينَ تَوَاثَقْنَا عَلَى الإِسْلاَمِ وَمَا أُحِبُّ أَنَّ لِي بِهَا مَشْهَدَ
بَدْرٍ وَإِنْ كَانَتْ بَدْرٌ أَذْكَرَ فِي النَّاسِ مِنْهَا وَكَانَ مِنْ خَبَرِي حِينَ تَخَلَّفْتُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ
صلى الله عليه وسلم فِي غَزْوَةِ تَبُوكَ أَنِّي لَمْ أَكُنْ قَطُّ أَقْوَى وَلاَ أَيْسَرَ مِنِّي حِينَ تَخَلَّفْتُ
عَنْهُ فِي تِلْكَ الْغَزْوَةِ وَاللَّهِ مَا جَمَعْتُ قَبْلَهَا رَاحِلَتَيْنِ قَطُّ حَتَّى جَمَعْتُهُمَا فِي تِلْكَ الْغَزْوَةِ
فَغَزَاهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي حَرٍّ شَدِيدٍ وَاسْتَقْبَلَ سَفَرًا بَعِيدًا وَمَفَازًا وَاسْتَقْبَلَ
عَدُوًّا كَثِيرًا فَجَلاَ لِلْمُسْلِمِينَ أَمْرَهُمْ لِيَتَأَهَّبُوا أُهْبَةَ غَزْوِهِمْ فَأَخْبَرَهُمْ بِوَجْهِهِمُ الَّذِي يُرِيدُ
وَالْمُسْلِمُونَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَثِيرٌ وَلاَ يَجْمَعُهُمْ كِتَابُ حَافِظٍ - يُرِيدُ
بِذَلِكَ الدِّيوَانَ - قَالَ كَعْبٌ فَقَلَّ رَجُلٌ يُرِيدُ أَنْ يَتَغَيَّبَ يَظُنُّ أَنَّ ذَلِكَ سَيَخْفَى لَهُ مَا لَمْ يَنْزِلْ
فِيهِ وَحْىٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَغَزَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تِلْكَ الْغَزْوَةَ حِينَ طَابَتِ
الثِّمَارُ وَالظِّلاَلُ فَأَنَا إِلَيْهَا أَصْعَرُ فَتَجَهَّزَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَالْمُسْلِمُونَ مَعَهُ
وَطَفِقْتُ أَغْدُو لِكَىْ أَتَجَهَّزَ مَعَهُمْ فَأَرْجِعُ وَلَمْ أَقْضِ شَيْئًا ‏.‏ وَأَقُولُ فِي نَفْسِي أَنَا قَادِرٌ
عَلَى ذَلِكَ إِذَا أَرَدْتُ ‏.‏ فَلَمْ يَزَلْ ذَلِكَ يَتَمَادَى بِي حَتَّى اسْتَمَرَّ بِالنَّاسِ الْجِدُّ فَأَصْبَحَ رَسُولُ
اللَّهِ صلى الله عليه وسلم غَادِيًا وَالْمُسْلِمُونَ مَعَهُ وَلَمْ أَقْضِ مِنْ جَهَازِي شَيْئًا ثُمَّ غَدَوْتُ
فَرَجَعْتُ وَلَمْ أَقْضِ شَيْئًا فَلَمْ يَزَلْ ذَلِكَ يَتَمَادَى بِي حَتَّى أَسْرَعُوا وَتَفَارَطَ الْغَزْوُ فَهَمَمْتُ
أَنْ أَرْتَحِلَ فَأُدْرِكَهُمْ فَيَا لَيْتَنِي فَعَلْتُ ثُمَّ لَمْ يُقَدَّرْ ذَلِكَ لِي فَطَفِقْتُ إِذَا خَرَجْتُ فِي النَّاسِ
بَعْدَ خُرُوجِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَحْزُنُنِي أَنِّي لاَ أَرَى لِي أُسْوَةً إِلاَّ رَجُلاً مَغْمُوصًا
عَلَيْهِ فِي النِّفَاقِ أَوْ رَجُلاً مِمَّنْ عَذَرَ اللَّهُ مِنَ الضُّعَفَاءِ وَلَمْ يَذْكُرْنِي رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه
وسلم حَتَّى بَلَغَ تَبُوكًا فَقَالَ وَهُوَ جَالِسٌ فِي الْقَوْمِ بِتَبُوكَ ‏"‏ مَا فَعَلَ كَعْبُ بْنُ مَالِكٍ ‏"‏ ‏.‏
قَالَ رَجُلٌ مِنْ بَنِي سَلِمَةَ يَا رَسُولَ اللَّهِ حَبَسَهُ بُرْدَاهُ وَالنَّظَرُ فِي عِطْفَيْهِ ‏.‏ فَقَالَ لَهُ مُعَاذُ
بْنُ جَبَلٍ بِئْسَ مَا قُلْتَ وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا عَلِمْنَا عَلَيْهِ إِلاَّ خَيْرًا ‏.‏ فَسَكَتَ رَسُولُ اللَّهِ
صلى الله عليه وسلم فَبَيْنَمَا هُوَ عَلَى ذَلِكَ رَأَى رَجُلاً مُبَيِّضًا يَزُولُ بِهِ السَّرَابُ فَقَالَ رَسُولُ
اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ كُنْ أَبَا خَيْثَمَةَ ‏"‏ ‏.‏ فَإِذَا هُو أَبُو خَيْثَمَةَ الأَنْصَارِيُّ وَهُوَ الَّذِي
تَصَدَّقَ بِصَاعِ التَّمْرِ حِينَ لَمَزَهُ الْمُنَافِقُونَ ‏.‏ فَقَالَ كَعْبُ بْنُ مَالِكٍ فَلَمَّا بَلَغَنِي أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ
صلى الله عليه وسلم قَدْ تَوَجَّهَ قَافِلاً مِنْ تَبُوكَ حَضَرَنِي بَثِّي فَطَفِقْتُ أَتَذَكَّرُ الْكَذِبَ وَأَقُولُ
بِمَ أَخْرُجُ مِنْ سَخَطِهِ غَدًا وَأَسْتَعِينُ عَلَى ذَلِكَ كُلَّ ذِي رَأْىٍ مِنْ أَهْلِي فَلَمَّا قِيلَ لِي إِنَّ رَسُولَ
اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَدْ أَظَلَّ قَادِمًا زَاحَ عَنِّي الْبَاطِلُ حَتَّى عَرَفْتُ أَنِّي لَنْ أَنْجُوَ مِنْهُ
بِشَىْءٍ أَبَدًا فَأَجْمَعْتُ صِدْقَهُ وَصَبَّحَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَادِمًا وَكَانَ إِذَا قَدِمَ
مِنْ سَفَرٍ بَدَأَ بِالْمَسْجِدِ فَرَكَعَ فِيهِ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ جَلَسَ لِلنَّاسِ فَلَمَّا فَعَلَ ذَلِكَ جَاءَهُ الْمُخَلَّفُونَ
فَطَفِقُوا يَعْتَذِرُونَ إِلَيْهِ وَيَحْلِفُونَ لَهُ وَكَانُوا بِضْعَةً وَثَمَانِينَ رَجُلاً فَقَبِلَ مِنْهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى
الله عليه وسلم عَلاَنِيَتَهُمْ وَبَايَعَهُمْ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمْ وَوَكَلَ سَرَائِرَهُمْ إِلَى اللَّهِ حَتَّى جِئْتُ فَلَمَّا
سَلَّمْتُ تَبَسَّمَ تَبَسُّمَ الْمُغْضَبِ ثُمَّ قَالَ ‏"‏ تَعَالَ ‏"‏ ‏.‏ فَجِئْتُ أَمْشِي حَتَّى جَلَسْتُ بَيْنَ يَدَيْهِ فَقَالَ
لِي ‏"‏ مَا خَلَّفَكَ ‏"‏ ‏.‏ أَلَمْ تَكُنْ قَدِ ابْتَعْتَ ظَهْرَكَ ‏"‏ ‏.‏ قَالَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي وَاللَّهِ لَوْ
جَلَسْتُ عِنْدَ غَيْرِكَ مِنْ أَهْلِ الدُّنْيَا لَرَأَيْتُ أَنِّي سَأَخْرُجُ مِنْ سَخَطِهِ بِعُذْرٍ وَلَقَدْ أُعْطِيتُ جَدَلاً
وَلَكِنِّي وَاللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُ لَئِنْ حَدَّثْتُكَ الْيَوْمَ حَدِيثَ كَذِبٍ تَرْضَى بِهِ عَنِّي لَيُوشِكَنَّ اللَّهُ أَنْ يُسْخِطَكَ
عَلَىَّ وَلَئِنْ حَدَّثْتُكَ حَدِيثَ صِدْقٍ تَجِدُ عَلَىَّ فِيهِ إِنِّي لأَرْجُو فِيهِ عُقْبَى اللَّهِ وَاللَّهِ مَا كَانَ لِي
عُذْرٌ وَاللَّهِ مَا كُنْتُ قَطُّ أَقْوَى وَلاَ أَيْسَرَ مِنِّي حِينَ تَخَلَّفْتُ عَنْكَ ‏.‏ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله
عليه وسلم ‏"‏ أَمَّا هَذَا فَقَدْ صَدَقَ فَقُمْ حَتَّى يَقْضِيَ اللَّهُ فِيكَ ‏"‏ ‏.‏ فَقُمْتُ وَثَارَ رِجَالٌ مِنْ بَنِي
سَلِمَةَ فَاتَّبَعُونِي فَقَالُوا لِي وَاللَّهِ مَا عَلِمْنَاكَ أَذْنَبْتَ ذَنْبًا قَبْلَ هَذَا لَقَدْ عَجَزْتَ فِي أَنْ لاَ
تَكُونَ اعْتَذَرْتَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِمَا اعْتَذَرَ بِهِ إِلَيْهِ الْمُخَلَّفُونَ فَقَدْ كَانَ
كَافِيَكَ ذَنْبَكَ اسْتِغْفَارُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَكَ ‏.‏ قَالَ فَوَاللَّهِ مَا زَالُوا يُؤَنِّبُونَنِي
حَتَّى أَرَدْتُ أَنْ أَرْجِعَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأُكَذِّبَ نَفْسِي - قَالَ - ثُمَّ
قُلْتُ لَهُمْ هَلْ لَقِيَ هَذَا مَعِي مِنْ أَحَدٍ قَالُوا نَعَمْ لَقِيَهُ مَعَكَ رَجُلاَنِ قَالاَ مِثْلَ مَا قُلْتَ فَقِيلَ
لَهُمَا مِثْلُ مَا قِيلَ لَكَ - قَالَ - قُلْتُ مَنْ هُمَا قَالُوا مُرَارَةُ بْنُ رَبِيعَةَ الْعَامِرِيُّ وَهِلاَلُ بْنُ
أُمَيَّةَ الْوَاقِفِيُّ - قَالَ - فَذَكَرُوا لِي رَجُلَيْنِ صَالِحَيْنِ قَدْ شِهِدَا بَدْرًا فِيهِمَا أُسْوَةٌ - قَالَ
- فَمَضَيْتُ حِينَ ذَكَرُوهُمَا لِي ‏.‏ قَالَ وَنَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْمُسْلِمِينَ عَنْ
كَلاَمِنَا أَيُّهَا الثَّلاَثَةُ مِنْ بَيْنِ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُ - قَالَ - فَاجْتَنَبَنَا النَّاسُ - وَقَالَ - تَغَيَّرُوا
لَنَا حَتَّى تَنَكَّرَتْ لِي فِي نَفْسِيَ الأَرْضُ فَمَا هِيَ بِالأَرْضِ الَّتِي أَعْرِفُ فَلَبِثْنَا عَلَى ذَلِكَ خَمْسِينَ
لَيْلَةً فَأَمَّا صَاحِبَاىَ فَاسْتَكَانَا وَقَعَدَا فِي بُيُوتِهِمَا يَبْكِيَانِ وَأَمَّا أَنَا فَكُنْتُ أَشَبَّ الْقَوْمِ وَأَجْلَدَهُمْ
فَكُنْتُ أَخْرُجُ فَأَشْهَدُ الصَّلاَةَ وَأَطُوفُ فِي الأَسْوَاقِ وَلاَ يُكَلِّمُنِي أَحَدٌ وَآتِي رَسُولَ اللَّهِ صلى
الله عليه وسلم فَأُسَلِّمُ عَلَيْهِ وَهُوَ فِي مَجْلِسِهِ بَعْدَ الصَّلاَةِ فَأَقُولُ فِي نَفْسِي هَلْ حَرَّكَ شَفَتَيْهِ
بِرَدِّ السَّلاَمِ أَمْ لاَ ثُمَّ أُصَلِّي قَرِيبًا مِنْهُ وَأُسَارِقُهُ النَّظَرَ فَإِذَا أَقْبَلْتُ عَلَى صَلاَتِي نَظَرَ إِلَىَّ
وَإِذَا الْتَفَتُّ نَحْوَهُ أَعْرَضَ عَنِّي حَتَّى إِذَا طَالَ ذَلِكَ عَلَىَّ مِنْ جَفْوَةِ الْمُسْلِمِينَ مَشَيْتُ حَتَّى
تَسَوَّرْتُ جِدَارَ حَائِطِ أَبِي قَتَادَةَ وَهُوَ ابْنُ عَمِّي وَأَحَبُّ النَّاسِ إِلَىَّ فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ فَوَاللَّهِ
مَا رَدَّ عَلَىَّ السَّلاَمَ فَقُلْتُ لَهُ يَا أَبَا قَتَادَةَ أَنْشُدُكَ بِاللَّهِ هَلْ تَعْلَمَنَّ أَنِّي أُحِبُّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ
قَالَ فَسَكَتَ فَعُدْتُ فَنَاشَدْتُهُ فَسَكَتَ فَعُدْتُ فَنَاشَدْتُهُ فَقَالَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ ‏.‏ فَفَاضَتْ
عَيْنَاىَ وَتَوَلَّيْتُ حَتَّى تَسَوَّرْتُ الْجِدَارَ فَبَيْنَا أَنَا أَمْشِي فِي سُوقِ الْمَدِينَةِ إِذَا نَبَطِيٌّ مِنْ نَبَطِ
أَهْلِ الشَّامِ مِمَّنْ قَدِمَ بِالطَّعَامِ يَبِيعُهُ بِالْمَدِينَةِ يَقُولُ مَنْ يَدُلُّ عَلَى كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ - قَالَ
- فَطَفِقَ النَّاسُ يُشِيرُونَ لَهُ إِلَىَّ حَتَّى جَاءَنِي فَدَفَعَ إِلَىَّ كِتَابًا مِنْ مَلِكِ غَسَّانَ وَكُنْتُ كَاتِبًا
فَقَرَأْتُهُ فَإِذَا فِيهِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ قَدْ بَلَغَنَا أَنَّ صَاحِبَكَ قَدْ جَفَاكَ وَلَمْ يَجْعَلْكَ اللَّهُ بِدَارِ هَوَانٍ
وَلاَ مَضْيَعَةٍ فَالْحَقْ بِنَا نُوَاسِكَ ‏.‏ قَالَ فَقُلْتُ حِينَ قَرَأْتُهَا وَهَذِهِ أَيْضًا مِنَ الْبَلاَءِ ‏.‏ فَتَيَامَمْتُ
بِهَا التَّنُّورَ فَسَجَرْتُهَا بِهَا حَتَّى إِذَا مَضَتْ أَرْبَعُونَ مِنَ الْخَمْسِينَ وَاسْتَلْبَثَ الْوَحْىُ إِذَا رَسُولُ
رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَأْتِينِي فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَأْمُرُكَ
أَنْ تَعْتَزِلَ امْرَأَتَكَ ‏.‏ قَالَ فَقُلْتُ أُطَلِّقُهَا أَمْ مَاذَا أَفْعَلُ قَالَ لاَ بَلِ اعْتَزِلْهَا فَلاَ تَقْرَبَنَّهَا -
قَالَ - فَأَرْسَلَ إِلَى صَاحِبَىَّ بِمِثْلِ ذَلِكَ - قَالَ - فَقُلْتُ لاِمْرَأَتِي الْحَقِي بِأَهْلِكِ فَكُونِي عِنْدَهُمْ
حَتَّى يَقْضِيَ اللَّهُ فِي هَذَا الأَمْرِ - قَالَ - فَجَاءَتِ امْرَأَةُ هِلاَلِ بْنِ أُمَيَّةَ رَسُولَ اللَّهِ صلى
الله عليه وسلم فَقَالَتْ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ هِلاَلَ بْنَ أُمَيَّةَ شَيْخٌ ضَائِعٌ لَيْسَ لَهُ خَادِمٌ فَهَلْ
تَكْرَهُ أَنْ أَخْدُمَهُ قَالَ ‏"‏ لاَ وَلَكِنْ لاَ يَقْرَبَنَّكِ ‏"‏ ‏.‏ فَقَالَتْ إِنَّهُ وَاللَّهِ مَا بِهِ حَرَكَةٌ إِلَى شَىْءٍ وَوَاللَّهِ
مَا زَالَ يَبْكِي مُنْذُ كَانَ مِنْ أَمْرِهِ مَا كَانَ إِلَى يَوْمِهِ هَذَا ‏.‏ قَالَ فَقَالَ لِي بَعْضُ أَهْلِي لَوِ اسْتَأْذَنْتَ
رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي امْرَأَتِكَ فَقَدْ أَذِنَ لاِمْرَأَةِ هِلاَلِ بْنِ أُمَيَّةَ أَنْ تَخْدُمَهُ -
قَالَ - فَقُلْتُ لاَ أَسْتَأْذِنُ فِيهَا رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَمَا يُدْرِينِي مَاذَا يَقُولُ
رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا اسْتَأْذَنْتُهُ فِيهَا وَأَنَا رَجُلٌ شَابٌّ - قَالَ - فَلَبِثْتُ
بِذَلِكَ عَشْرَ لَيَالٍ فَكَمُلَ لَنَا خَمْسُونَ لَيْلَةً مِنْ حِينَ نُهِيَ عَنْ كَلاَمِنَا - قَالَ - ثُمَّ صَلَّيْتُ صَلاَةَ
الْفَجْرِ صَبَاحَ خَمْسِينَ لَيْلَةً عَلَى ظَهْرِ بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِنَا فَبَيْنَا أَنَا جَالِسٌ عَلَى الْحَالِ الَّتِي
ذَكَرَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ مِنَّا قَدْ ضَاقَتْ عَلَىَّ نَفْسِي وَضَاقَتْ عَلَىَّ الأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ سَمِعْتُ
صَوْتَ صَارِخٍ أَوْفَى عَلَى سَلْعٍ يَقُولُ بِأَعْلَى صَوْتِهِ يَا كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ أَبْشِرْ - قَالَ - فَخَرَرْتُ
سَاجِدًا وَعَرَفْتُ أَنْ قَدْ جَاءَ فَرَجٌ ‏.‏ - قَالَ - فَآذَنَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم النَّاسَ
بِتَوْبَةِ اللَّهِ عَلَيْنَا حِينَ صَلَّى صَلاَةَ الْفَجْرِ فَذَهَبَ النَّاسُ يُبَشِّرُونَنَا فَذَهَبَ قِبَلَ صَاحِبَىَّ مُبَشِّرُونَ
وَرَكَضَ رَجُلٌ إِلَىَّ فَرَسًا وَسَعَى سَاعٍ مِنْ أَسْلَمَ قِبَلِي وَأَوْفَى الْجَبَلَ فَكَانَ الصَّوْتُ أَسْرَعَ
مِنَ الْفَرَسِ فَلَمَّا جَاءَنِي الَّذِي سَمِعْتُ صَوْتَهُ يُبَشِّرُنِي فَنَزَعْتُ لَهُ ثَوْبَىَّ فَكَسَوْتُهُمَا إِيَّاهُ
بِبِشَارَتِهِ وَاللَّهِ مَا أَمْلِكُ غَيْرَهُمَا يَوْمَئِذٍ وَاسْتَعَرْتُ ثَوْبَيْنِ ‏.‏ فَلَبِسْتُهُمَا فَانْطَلَقْتُ أَتَأَمَّمُ رَسُولَ
اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَتَلَقَّانِي النَّاسُ فَوْجًا فَوْجًا يُهَنِّئُونِي بِالتَّوْبَةِ وَيَقُولُونَ لِتَهْنِئْكَ
تَوْبَةُ اللَّهِ عَلَيْكَ ‏.‏ حَتَّى دَخَلْتُ الْمَسْجِدَ فَإِذَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم جَالِسٌ فِي
الْمَسْجِدِ وَحَوْلَهُ النَّاسُ فَقَامَ طَلْحَةُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ يُهَرْوِلُ حَتَّى صَافَحَنِي وَهَنَّأَنِي وَاللَّهِ مَا
قَامَ رَجُلٌ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ غَيْرُهُ ‏.‏ قَالَ فَكَانَ كَعْبٌ لاَ يَنْسَاهَا لِطَلْحَةَ ‏.‏ قَالَ كَعْبٌ فَلَمَّا سَلَّمْتُ
عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ وَهُوَ يَبْرُقُ وَجْهُهُ مِنَ السُّرُورِ وَيَقُولُ ‏"‏ أَبْشِرْ
بِخَيْرِ يَوْمٍ مَرَّ عَلَيْكَ مُنْذُ وَلَدَتْكَ أُمُّكَ ‏"‏ ‏.‏ قَالَ فَقُلْتُ أَمِنْ عِنْدِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَمْ مِنْ عِنْدِ
اللَّهِ فَقَالَ ‏"‏ لاَ بَلْ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ‏"‏ ‏.‏ وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا سُرَّ اسْتَنَارَ
وَجْهُهُ كَأَنَّ وَجْهَهُ قِطْعَةُ قَمَرٍ - قَالَ - وَكُنَّا نَعْرِفُ ذَلِكَ - قَالَ - فَلَمَّا جَلَسْتُ بَيْنَ يَدَيْهِ
قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ مِنْ تَوْبَتِي أَنْ أَنْخَلِعَ مِنْ مَالِي صَدَقَةً إِلَى اللَّهِ وَإِلَى رَسُولِهِ صلى
الله عليه وسلم ‏.‏ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ أَمْسِكْ بَعْضَ مَالِكَ فَهُوَ خَيْرٌ
لَكَ ‏"‏ ‏.‏ قَالَ فَقُلْتُ فَإِنِّي أُمْسِكُ سَهْمِيَ الَّذِي بِخَيْبَرَ - قَالَ - وَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ
إِنَّمَا أَنْجَانِي بِالصِّدْقِ وَإِنَّ مِنْ تَوْبَتِي أَنْ لاَ أُحَدِّثَ إِلاَّ صِدْقًا مَا بَقِيتُ - قَالَ - فَوَاللَّهِ
مَا عَلِمْتُ أَنَّ أَحَدًا مِنَ الْمُسْلِمِينَ أَبْلاَهُ اللَّهُ فِي صِدْقِ الْحَدِيثِ مُنْذُ ذَكَرْتُ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللَّهِ
صلى الله عليه وسلم إِلَى يَوْمِي هَذَا أَحْسَنَ مِمَّا أَبْلاَنِي اللَّهُ بِهِ وَاللَّهِ مَا تَعَمَّدْتُ كَذْبَةً مُنْذُ
قُلْتُ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِلَى يَوْمِي هَذَا وَإِنِّي لأَرْجُو أَنْ يَحْفَظَنِيَ اللَّهُ
فِيمَا بَقِيَ ‏.‏ قَالَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ ‏{‏ لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالأَنْصَارِ
الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ مِنْ بَعْدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ
إِنَّهُ بِهِمْ رَءُوفٌ رَحِيمٌ * وَعَلَى الثَّلاَثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ
وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ‏}‏ حَتَّى بَلَغَ ‏{‏ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ‏}‏
قَالَ كَعْبٌ وَاللَّهِ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَىَّ مِنْ نِعْمَةٍ قَطُّ بَعْدَ إِذْ هَدَانِي اللَّهُ لِلإِسْلاَمِ أَعْظَمَ فِي نَفْسِي
مِنْ صِدْقِي رَسُولَ اللَّهُ صلى الله عليه وسلم أَنْ لاَ أَكُونَ كَذَبْتُهُ فَأَهْلِكَ كَمَا هَلَكَ الَّذِينَ كَذَبُوا
إِنَّ اللَّهَ قَالَ لِلَّذِينَ كَذَبُوا حِينَ أَنْزَلَ الْوَحْىَ شَرَّ مَا قَالَ لأَحَدٍ وَقَالَ اللَّهُ ‏{‏ سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ
لَكُمْ إِذَا انْقَلَبْتُمْ إِلَيْهِمْ لِتُعْرِضُوا عَنْهُمْ فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ جَزَاءً
بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ * يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لاَ يَرْضَى عَنِ
الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ‏}‏ قَالَ كَعْبٌ كُنَّا خُلِّفْنَا أَيُّهَا الثَّلاَثَةُ عَنْ أَمْرِ أُولَئِكَ الَّذِينَ قَبِلَ مِنْهُمْ رَسُولُ
اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ حَلَفُوا لَهُ فَبَايَعَهُمْ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمْ وَأَرْجَأَ رَسُولُ اللَّهِ صلى
الله عليه وسلم أَمْرَنَا حَتَّى قَضَى اللَّهُ فِيهِ فَبِذَلِكَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ ‏{‏ وَعَلَى الثَّلاَثَةِ الَّذِينَ
خُلِّفُوا‏}‏ وَلَيْسَ الَّذِي ذَكَرَ اللَّهُ مِمَّا خُلِّفْنَا تَخَلُّفَنَا عَنِ الْغَزْوِ وَإِنَّمَا هُوَ تَخْلِيفُهُ إِيَّانَا وَإِرْجَاؤُهُ
أَمْرَنَا عَمَّنْ حَلَفَ لَهُ وَاعْتَذَرَ إِلَيْهِ فَقَبِلَ مِنْهُ ‏.‏

وَحَدَّثَنِيهِ مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ، حَدَّثَنَا حُجَيْنُ بْنُ الْمُثَنَّى، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ
ابْنِ شِهَابٍ، بِإِسْنَادِ يُونُسَ عَنِ الزُّهْرِيِّ، سَوَاءً ‏.‏
இப்னு ஷிஹாப் அறிவித்தார்கள்: அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தபூக்கிற்கு ஒரு படையெடுப்பை மேற்கொண்டார்கள், மேலும் அவர்கள் (நபி (ஸல்)) சிரியாவிலுள்ள அரேபிய கிறிஸ்தவர்களையும் ரோமானியர்களையும் அச்சுறுத்தும் எண்ணத்தை மனதில் கொண்டிருந்தார்கள். இப்னு ஷிஹாப் (மேலும்) அறிவித்தார்கள்: அப்துர் ரஹ்மான் இப்னு அப்துல்லாஹ் இப்னு கஅப் (ரழி) அவர்கள், கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் பார்வையற்றவரானபோது அவருக்கு வழிகாட்டியாக இருந்த அப்துல்லாஹ் இப்னு கஅப் (ரழி) அவர்கள், தபூக் போரிலிருந்து அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடமிருந்து பின்தங்கிய தனது கதையை கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் விவரிப்பதைக் கேட்டதாக அவருக்கு அறிவித்தார்கள். கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள்:

நான் தபூக் போர் மற்றும் பத்ருப் போரைத் தவிர, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் மேற்கொண்ட எந்தவொரு படையெடுப்பிலிருந்தும் ஒருபோதும் பின்தங்கியதில்லை. பத்ருப் போரைப் பொறுத்தவரை, பின்தங்கியதற்காக யாரும் பழிக்கப்படவில்லை, ஏனெனில் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களும் முஸ்லிம்களும் (தாக்குதலுக்காக அல்ல, மாறாக வழிமறிப்பதற்காக) குறைஷிகளின் வணிகக் கூட்டத்தை நாடிச் சென்றார்கள், ஆனால் அல்லாஹ் தான் அவர்களை தங்கள் எதிரிகளுடன் (அவர்கள் அவ்வாறு செய்ய) எண்ணம் இல்லாமலேயே மோதச் செய்தான். அகபா இரவில் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுடன் இருக்கும் பாக்கியம் எனக்குக் கிடைத்தது, அப்போது நாங்கள் இஸ்லாத்திற்கு எங்கள் விசுவாசத்தை உறுதியளித்தோம், அது பத்ருப் போரில் நான் பங்கேற்பதை விட எனக்கு மிகவும் பிரியமானதாக இருந்தது, இருப்பினும் (தபூக்கை) விட பத்ரு மக்களிடையே மிகவும் பிரபலமாக இருந்தது. தபூக் போரின்போது அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடமிருந்து நான் பின்தங்கிய என் கதை இதுதான். இந்த படையெடுப்பின் சந்தர்ப்பத்தை விட ஒருபோதும் நான் போதுமான வசதிகளையும் (என் சூழ்நிலைகள்) மிகவும் சாதகமானதாகவும் கொண்டிருக்கவில்லை. அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, இந்த படையெடுப்பிற்கு முன் ஒரே நேரத்தில் இரண்டு சவாரிப் பிராணிகள் என் வசம் இருந்ததில்லை. அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் இந்த படையெடுப்பிற்கு மிகவும் வெப்பமான காலத்தில் புறப்பட்டார்கள்; பயணம் நீண்டதாக இருந்தது, மேலும் (அவர்களும் அவர்களுடைய படையும் கடக்க வேண்டிய) நிலம் நீரற்றதாக இருந்தது, அவர்கள் ஒரு பெரிய படையை எதிர்கொள்ள வேண்டியிருந்தது, எனவே அவர்கள் முஸ்லிம்களுக்கு (அவர்கள் எதிர்கொள்ள வேண்டிய) உண்மையான நிலையை அறிவித்தார்கள், அதனால் அவர்கள் இந்த படையெடுப்பிற்கு போதுமான அளவு தங்களைத் தயார்படுத்திக் கொள்ள வேண்டும் என்பதற்காக, மேலும் அவர்கள் செல்ல விரும்பிய இடத்தையும் கூறினார்கள். அந்த நேரத்தில் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுடன் சென்ற முஸ்லிம்கள் அதிக எண்ணிக்கையில் இருந்தனர், ஆனால் அவர்களைப் பற்றிய முறையான பதிவு எதுவும் இல்லை. கஅப் (ரழி) (மேலும்) கூறினார்கள்: தங்களை மறைத்துக் கொள்ள முடியும் (அதனால் கண்டுபிடிக்கப்படாமல் இருக்க முடியும்) என்ற எண்ணத்தில், அல்லாஹ், மிக்க உயர்ந்தவனும் மகிமை மிக்கவனும் இடமிருந்து (அவர்களைப் பற்றி) வஹீ (இறைச்செய்தி) இறங்கும் வரை, வராமல் இருக்க விரும்பியவர்கள் சிலரே. பழங்கள் பழுத்து, அவற்றின் நிழல்கள் நீளமாகியிருந்தபோது அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் ஒரு படையெடுப்பிற்குப் புறப்பட்டார்கள். எனக்கு அவற்றின் மீது பலவீனம் இருந்தது, இந்த பருவத்தில்தான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களும் அவர்களுடன் முஸ்லிம்களும் தயாரிப்புகளைச் செய்தார்கள். நானும் காலையில் அவர்களுடன் சேர்ந்து தயாரிப்புகளைச் செய்ய வேண்டும் என்பதற்காகப் புறப்பட்டேன், ஆனால் நான் திரும்பி வந்து ஒன்றும் செய்யவில்லை, எனக்கு நானே சொல்லிக்கொண்டேன்: நான் விரும்பியவுடன் (தயாரிப்புகளைச் செய்ய) எனக்கு போதுமான வசதிகள் உள்ளன. மக்கள் புறப்படவிருந்த வரையிலும் நான் இதைச் செய்துகொண்டே இருந்தேன் (என் தயாரிப்புகளை ஒத்திவைத்தேன்), காலையில் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களும் முஸ்லிம்களும் அவருடன் புறப்பட்டார்கள், ஆனால் நான் எந்த தயாரிப்புகளையும் செய்யவில்லை. நான் அதிகாலையில் சென்று திரும்பி வந்தேன், ஆனால் நான் எந்த முடிவையும் எடுக்கவில்லை. அவர்கள் (முஸ்லிம்கள்) விரைந்து கணிசமான தூரம் கடக்கும் வரை நான் அவ்வாறே செய்துகொண்டிருந்தேன். நானும் அணிவகுத்துச் சென்று அவர்களைச் சந்திக்க முடிவு செய்தேன். நான் அதைச் செய்திருக்கக் கூடாதா, ஆனால் ஒருவேளை அது எனக்கு விதிக்கப்படவில்லை போலும். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் புறப்பட்ட பிறகு, நான் மக்களிடையே வெளியே சென்றபோது, என்னைப்போல் வேறு யாரையும் நான் காணவில்லை, ஆனால் நயவஞ்சகர்கள் என்று முத்திரை குத்தப்பட்டவர்கள் அல்லது அல்லாஹ் அவர்களின் இயலாமையின் காரணமாக விலக்கு அளித்தவர்களைத் தவிர வேறு யாரையும் காணாதது எனக்கு அதிர்ச்சியளித்தது, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தபூக்கை அடையும் வரை என்னைக் கவனிக்கவில்லை. (ஒரு நாள் அவர் தபூக்கில் மக்களிடையே அமர்ந்திருந்தபோது) அவர்கள் கூறினார்கள்: கஅப் இப்னு மாலிக்கிற்கு என்ன ஆனது? பனூ சலமாவைச் சேர்ந்த ஒருவர் கூறினார்: அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்), அவனுடைய மேலங்கியின் (அழகு) மற்றும் அவனது பக்கங்களின் மீதான அவனது பாராட்டு அவனை மயக்கிவிட்டது, அதனால் அவன் தடுத்து நிறுத்தப்பட்டான். முஆத் இப்னு ஜபல் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள்: நீங்கள் வாதிடுவதற்கு கேடு உண்டாகட்டும். அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்), அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நாங்கள் அவரைப் பற்றி நல்லதைத் தவிர வேறு எதையும் அறியோம். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள், எனினும், அமைதியாக இருந்தார்கள். அந்த நேரத்தில்தான் அவர்கள் (நபி (ஸல்)) ஒரு நபரை (முழுவதும் வெள்ளை (ஆடை) அணிந்து, கண்ணின் மாயையை (கானல்நீர்) தகர்த்தெறியும் வகையில்) கண்டார்கள். அதன்பேரில் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: அவர் அபூ கைத்தமாவாக இருக்கட்டும், இதோ, அவர் அபூ கைத்தமா அல்-அன்சாரி (ரழி) அவர்கள்தான், மேலும் அவர் ஒரு ஸாஃ பேரீச்சம்பழங்களை வழங்கியவர், நயவஞ்சகர்களால் கேலி செய்யப்பட்டவர். கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள்: அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தபூக்கிலிருந்து திரும்பி வந்து கொண்டிருக்கிறார்கள் என்ற இந்தச் செய்தி எனக்குக் கிடைத்தபோது, நான் மிகவும் கலக்கமடைந்தேன். பொய்க் கதைகளை இட்டுக்கட்டுவது பற்றி நான் யோசித்தேன், அடுத்த நாள் அவருடைய கோபத்திலிருந்து என்னைக் காப்பாற்றிக் கொள்வது எப்படி என்று எனக்கு நானே கேட்டுக்கொண்டேன். இது தொடர்பாக, என் குடும்ப உறுப்பினர்களிடமிருந்து ஒவ்வொரு விவேகமான மனிதனின் உதவியையும் நான் நாடினேன், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் வரவிருக்கிறார்கள் என்று என்னிடம் கூறப்பட்டபோது, தவறான எண்ணங்கள் அனைத்தும் (என் மனதிலிருந்து) அகன்றன, உண்மையைச் சொல்வதைத் தவிர வேறு எதுவும் என்னைக் காப்பாற்ற முடியாது என்ற முடிவுக்கு நான் வந்தேன், எனவே நான் உண்மையைச் சொல்ல முடிவு செய்தேன், காலையில்தான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் (மதீனாவிற்கு) வந்தார்கள். ஒரு பயணத்திலிருந்து திரும்பி வரும்போது முதலில் பள்ளிவாசலுக்குச் சென்று இரண்டு ரக்அத் நஃபில் தொழுகையை (நன்றியின் அடையாளமாக) தொழுதுவிட்டு பின்னர் மக்களிடையே அமர்வது அவர்களுடைய வழக்கமாக இருந்தது. அவர்கள் அவ்வாறு செய்தபோது, தங்களைப் பின்தங்கியிருந்தவர்கள் தங்கள் சாக்குப்போக்குகளை முன்வைத்து அவர்கள் முன் சத்தியம் செய்யத் தொடங்கினார்கள், அவர்கள் எண்பதுக்கும் மேற்பட்ட நபர்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் அவர்களின் சாக்குப்போக்குகளை வெளிப்படையாக ஏற்றுக்கொண்டு, அவர்களின் விசுவாசத்தை ஏற்று, அவர்களுக்காக மன்னிப்புக் கோரினார்கள், அவர்களின் இரகசிய (நோக்கங்களை) அல்லாஹ்விடம் விட்டுவிட்டார்கள், நான் அவர்களிடம் என்னை முன்வைக்கும் வரை. நான் அவருக்கு ஸலாம் கூறினேன், அவர் புன்னகைத்தார்கள், அதில் ஒரு கோபத்தின் சாயல் இருந்தது. அவர்கள் (நபி (ஸல்)) பின்னர் என்னிடம் கூறினார்கள்: முன்னே வா. நான் முன்னே சென்று அவர்கள் முன் அமர்ந்தேன். அவர்கள் என்னிடம் கூறினார்கள்: உன்னைத் தடுத்தது எது? உன்னால் ஒரு சவாரிக்குச் செல்ல வசதி இல்லையா? நான் கூறினேன்: அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்), அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நான் உலக மக்களில் வேறு யாருடைய முன்னிலையிலாவது அமர்ந்திருந்தால், ஏதேனும் ஒரு சாக்குப்போக்கின் பேரில் நிச்சயமாக அவருடைய கோபத்திலிருந்து என்னைக் காப்பாற்றிக் கொண்டிருப்பேன், மேலும் விவாதத்தில் ஈடுபடும் திறமையும் எனக்கு உண்டு, ஆனால், அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, உங்களை திருப்திப்படுத்த நான் உங்களிடம் ஒரு பொய்யான காரணத்தைக் கூறினால், அல்லாஹ் நிச்சயமாக என் மீது உங்கள் கோபத்தைத் தூண்டிவிடுவான் என்பதை நான் முழுமையாக அறிவேன், நான் உண்மையைச் சொன்னால் நீங்கள் என்னுடன் கோபப்படலாம், ஆனால் அல்லாஹ் அதன் முடிவை நன்றாக ஆக்குவான் என்று நான் நம்புகிறேன், அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, எனக்கு சரியான காரணம் எதுவும் இல்லை. அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நான் உங்களிடமிருந்து பின்தங்கியிருந்தபோது (படையெடுப்பில் சேரத் தவறியபோது) எனக்கு இருந்ததைப் போன்ற நல்ல வசதிகளையும், அத்தகைய சாதகமான சூழ்நிலைகளையும் நான் ஒருபோதும் கொண்டிருக்கவில்லை. அதன்பேரில், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: இந்த மனிதர் உண்மையைச் சொன்னார், எனவே உங்கள் விஷயத்தில் அல்லாஹ் ஒரு தீர்ப்பை அளிக்கும் வரை எழுந்திரு. நான் எழுந்தேன், பனூ சலமாவைச் சேர்ந்த சிலர் என்னை அவசரமாகப் பின்தொடர்ந்தார்கள், அவர்கள் என்னிடம் கூறினார்கள்: அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, இதற்கு முன் நீங்கள் ஒரு பாவம் செய்ததாக உங்களைப் பற்றி எங்களுக்குத் தெரியாது. எனினும், தங்களைப் பின்தங்கியவர்கள் சாக்குப்போக்குகளை முன்வைத்தது போல் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் முன் ஒரு சாக்குப்போக்கை முன்வைக்க இயலாமையைக் காட்டினீர்கள். உங்கள் பாவ மன்னிப்புக்கு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் உங்களுக்காக மன்னிப்புக் கோரியதே போதுமானதாக இருந்திருக்கும். அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் திரும்பிச் சென்று நானே எனக்கு முரண்பட நினைக்கும் வரை அவர்கள் என்னைத் தூண்டிக்கொண்டே இருந்தார்கள். பின்னர் நான் அவர்களிடம் கேட்டேன்: வேறு யாருக்காவது இதே கதி நேர்ந்ததா? அவர்கள் கூறினார்கள்: ஆம், உங்களுக்கு நேர்ந்த அதே கதி இரண்டு நபர்களுக்கு நேர்ந்துள்ளது, நீங்கள் கூறிய அதே கூற்றை அவர்களும் கூறியுள்ளனர், உங்கள் விஷயத்தில் வழங்கப்பட்ட அதே தீர்ப்பு அவர்களின் விஷயத்திலும் வழங்கப்பட்டுள்ளது. நான் கேட்டேன்: அவர்கள் யார்? அவர்கள் கூறினார்கள்: முராரா இப்னு அர்-ரபீஆ அல்-ஆமிரி (ரழி) அவர்கள் மற்றும் ஹிலால் இப்னு உமைய்யா அல்-வாகிஃபி (ரழி) அவர்கள். பத்ருப் போரில் பங்கேற்றிருந்த இந்த இரண்டு பக்தியுள்ள நபர்களைப் பற்றி அவர்கள் என்னிடம் குறிப்பிட்டார்கள், அவர்களில் எனக்கு ஒரு முன்மாதிரி இருந்தது. இந்த இரண்டு நபர்களின் பெயர்களை அவர்கள் கூறியதும் நான் சென்றுவிட்டேன். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள், தங்களைப் பின்தங்கியிருந்தவர்களில் (நபர்களில்) எங்களில் மூவருடன் பேச முஸ்லிம்களுக்குத் தடை விதித்தார்கள். மக்கள் எங்களைத் தவிர்க்கத் தொடங்கினார்கள், எங்களிடமான அவர்களின் அணுகுமுறை மாறியது, முழுச் சூழலும் எங்களுக்கு எதிராக (விரோதமாக) மாறியது போல் தோன்றியது, அது உண்மையில் நான் முழுமையாக அறிந்திருந்த அதே சூழல்தான், அதில் நான் (கணிசமான காலம்) வாழ்ந்திருந்தேன். நாங்கள் ஐம்பது இரவுகளை இந்த நிலையிலேயே கழித்தோம், என் இரண்டு நண்பர்களும் தங்கள் வீடுகளுக்குள் தங்களை அடைத்துக்கொண்டு (பெரும்பாலான) நேரத்தை அழுவதில் செலவிட்டார்கள், ஆனால் நான் அவர்களிடையே இளமையாகவும் வலிமையாகவும் இருந்ததால், நான் (என் வீட்டிலிருந்து வெளியே) வந்து, கூட்டுத் தொழுகைகளில் பங்கேற்றேன், கடைவீதியில் நடமாடினேன்; ஆனால் யாரும் என்னிடம் பேசவில்லை. தொழுகைக்குப் பிறகு அவர் (மக்களிடையே) அமர்ந்திருந்தபோது நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் வந்து, அவருக்கு ஸலாம் கூறி, என் ஸலாமுக்கு பதிலளிக்கும் வகையில் அவரது உதடுகள் அசைந்தனவா (இல்லையா) என்று எனக்கு நானே கேட்டுக்கொண்டேன். பின்னர் நான் அவருக்கு அருகில் தொழுதேன், அவரைத் திருட்டுத்தனமாகப் பார்த்தேன், நான் என் தொழுகையில் ஈடுபட்டபோது, அவர்கள் என்னைப் பார்த்தார்கள், நான் அவர்கள் மீது ஒரு பார்வை வீசியபோது, அவர்கள் தங்கள் கண்களை என்னிடமிருந்து திருப்பிக் கொண்டார்கள். முஸ்லிம்களின் கடுமையான நடத்தை எனக்கு ஒரு (கணிசமான) காலத்திற்கு நீடித்தபோது, நான் அபூ கதாதா (ரழி) அவர்களின் தோட்டத்தின் சுவரில் ஏறும் வரை நடந்தேன், அவர் என் மாமன் மகன், அவர் மீது எனக்கு மிகுந்த அன்பு இருந்தது. நான் அவருக்கு ஸலாம் கூறினேன், ஆனால், அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அவர் என் ஸலாமுக்கு பதிலளிக்கவில்லை. நான் அவரிடம் கூறினேன்: அபூ கதாதா (ரழி), அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக உன்னிடம் கேட்கிறேன், நான் அல்லாஹ்வையும் அவனது தூதரையும் (ஸல்) எல்லோரையும் விட அதிகமாக நேசிக்கிறேன் என்பது உனக்கு நன்றாகத் தெரியாதா? அவர் அமைதியாக இருந்தார். நான் மீண்டும் கூறினேன்: அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக உன்னிடம் கேட்கிறேன், நான் அல்லாஹ்வையும் அவனது தூதரையும் (ஸல்) எல்லோரையும் விட அதிகமாக நேசிக்கிறேன் என்பது உனக்கு நன்றாகத் தெரியாதா? அவர் அமைதியாக இருந்தார். நான் மீண்டும் அவரிடம் சத்தியம் செய்து கேட்டேன், அதன்பேரில் அவர் கூறினார்: அல்லாஹ்வும் அவனது தூதரும் (ஸல்) அதை நன்கறிவார்கள். என் கண்கள் கண்ணீர் சிந்தத் தொடங்கின, நான் சுவரிலிருந்து இறங்கித் திரும்பினேன், நான் மதீனாவின் கடைவீதியில் நடந்து கொண்டிருந்தபோது, சிரியாவின் நபதீயர்களில் ஒரு நபதீயன், மதீனாவில் உணவு தானியங்களை விற்க வந்திருந்தவன், கஅப் இப்னு மாலிக்கிடம் வழிகாட்டுமாறு மக்களிடம் கேட்டான். மக்கள் என்னைச் சுட்டிக்காட்டி அவனுக்கு அடையாளம் காட்டினார்கள். அவன் என்னிடம் வந்து கஸ்ஸான் மன்னரின் ஒரு கடிதத்தை என்னிடம் கொடுத்தான், நான் ஒரு எழுத்தாளனாக இருந்ததால் அந்தக் கடிதத்தைப் படித்தேன், அது இவ்வாறு எழுதப்பட்டிருந்தது: "என் விஷயத்திற்கு வருகிறேன், உங்கள் நண்பர் (நபி (ஸல்)) உங்களைக் கொடுமைப்படுத்துகிறார் என்றும், நீங்கள் இழிவுபடுத்தப்பட வேண்டிய இடத்திற்காகவும், உங்கள் உரிமையைப் பெற முடியாத இடத்திற்காகவும் அல்லாஹ் உங்களைப் படைக்கவில்லை என்றும் எங்களுக்குத் தெரிவிக்கப்பட்டுள்ளது, எனவே எங்களிடம் வாருங்கள், நாங்கள் உங்களுக்கு மரியாதை செய்வோம்." அந்தக் கடிதத்தைப் படித்ததும் நான் கூறினேன்: இதுவும் ஒரு சோதனைதான், எனவே அதை அடுப்பில் எரித்தேன். ஐம்பது நாட்களில், நாற்பது நாட்கள் கடந்துவிட்டன, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுக்கு எந்த வஹீ (இறைச்செய்தி)யும் வரவில்லை, அப்போது அல்லாஹ்வின் தூதரின் (ஸல்) தூதுவர் என்னிடம் வந்து கூறினார்: நிச்சயமாக, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் உங்கள் மனைவியிடமிருந்து பிரிந்து இருக்குமாறு உங்களுக்குக் கட்டளையிட்டுள்ளார்கள். நான் கேட்டேன்: நான் அவளை விவாகரத்து செய்ய வேண்டுமா அல்லது வேறு என்ன (செய்ய) வேண்டும்? அவர் கூறினார்: இல்லை, ஆனால் அவளிடமிருந்து பிரிந்து மட்டும் இருங்கள், அவளுடன் தாம்பத்திய உறவு கொள்ளாதீர்கள். இதே செய்தி என் தோழர்களுக்கும் அனுப்பப்பட்டது. எனவே நான் என் மனைவியிடம் கூறினேன்: நீங்கள் உங்கள் பெற்றோரிடம் செல்வது நல்லது, என் விஷயத்தில் அல்லாஹ் தீர்ப்பு வழங்கும் வரை அவர்களுடன் அங்கேயே இருங்கள். ஹிலால் இப்னு உமைய்யா (ரழி) அவர்களின் மனைவி அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் வந்து கூறினார்கள்: அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்), ஹிலால் இப்னு உமைய்யா (ரழி) அவர்கள் ஒரு வயோதிகர், அவருக்கு வேலையாள் இல்லை. நான் அவருக்குப் பணிவிடை செய்வதை நீங்கள் வெறுக்கிறீர்களா? அவர்கள் கூறினார்கள்: இல்லை, ஆனால் அவரை நெருங்காதீர்கள். அவள் கூறினாள்: அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அவரிடம் அத்தகைய உணர்வு இல்லை. அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அவர் அன்றிலிருந்து இன்றுவரை அழுவதிலேயே தன் நேரத்தைச் செலவிடுகிறார். என் குடும்ப உறுப்பினர்களில் சிலர் என்னிடம் கூறினார்கள்: ஹிலால் இப்னு உமைய்யா (ரழி) அவர்களின் மனைவிக்கு அவர் பணிவிடை செய்ய அனுமதி வழங்கியது போல் உங்கள் மனைவியைப் பொறுத்தவரை அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் நீங்கள் அனுமதி கேட்டிருந்தால். நான் கூறினேன்: நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் அனுமதி கேட்க மாட்டேன், ஏனெனில் என் அனுமதி கேட்பதற்கு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் என்ன பதிலளிப்பார்கள் என்று என்னால் சொல்ல முடியாது. மேலும், நான் ஒரு இளைஞன். இந்த நிலையில்தான் நான் இன்னும் பத்து இரவுகளைக் கழித்தேன், இவ்வாறு (மக்கள்) எங்களுடன் புறக்கணிப்பைக் கடைப்பிடித்து ஐம்பது இரவுகள் கடந்திருந்தன. ஐம்பதாவது இரவின் காலையில் நான் எனது ஃபஜ்ர் தொழுகையை நிறைவேற்றி, எங்கள் வீடுகளின் கூரைகளில் ஒன்றில் அமர்ந்திருந்தேன். அல்லாஹ், மிக்க உயர்ந்தவனும் மகிமை மிக்கவனும், எங்களைப் பற்றி இந்த வார்த்தைகளில் விவரித்த அந்த நிலையில்தான் நான் உண்மையில் அமர்ந்திருந்தேன்: "என் மீது வாழ்க்கை மிகவும் சுமையாகிவிட்டது, பூமி இவ்வளவு விசாலமாக இருந்தும் அது எனக்கு நெருக்கடி ஆகிவிட்டது," அப்போது ஸல் மலையின் உச்சியிலிருந்து ஒரு அறிவிப்பாளர் தன் உரத்த குரலில் கூறுவதைக் கேட்டேன்: கஅப் இப்னு மாலிக், உனக்கு நற்செய்தி. நான் ஸஜ்தாவில் விழுந்தேன், எனக்கு (ஒரு செய்தி) நிம்மதி கிடைத்திருப்பதை உணர்ந்தேன். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் ஃபஜ்ர் தொழுகையை நிறைவேற்றியபோது, அல்லாஹ் எங்கள் தவ்பாவை ஏற்றுக்கொண்டதை மக்களுக்கு அறிவித்திருந்தார்கள். எனவே மக்கள் எங்களுக்கு நற்செய்தி சொல்லத் தொடங்கினார்கள், அவர்களில் சிலர் என் நண்பர்களுக்கு நற்செய்தி சொல்லச் சென்றார்கள், ஒருவர் தனது குதிரையை வேகமாக ஓட்டிக்கொண்டு அஸ்லம் கோத்திரத்திலிருந்து வந்தார், அவரது குதிரை அவரது குரலை விட வேகமாக என்னை அடைந்தது. நான் யாருடைய சத்தத்தைக் கேட்டேனோ அவர் என்னிடம் வந்தபோது, அவர் எனக்கு நற்செய்தியைத் தெரிவித்தார். அவர் எனக்கு நற்செய்தி கொண்டு வந்ததால், நான் என் ஆடைகளைக் கழற்றி அவருக்கு அவற்றை அணிவித்தேன், அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அந்த நேரத்தில் இந்த இரண்டைத் தவிர (ஆடைகள் வடிவில்) என்னிடம் வேறு எதுவும் இருக்கவில்லை, நான் ஒருவரிடம் இரண்டு ஆடைகளைக் கடன் வாங்கி அவற்றை அணிந்துகொண்டேன். நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் வந்தேன், வழியில் தவ்பா (ஏற்றுக்கொள்ளப்பட்டதன்) காரணமாக எனக்கு வாழ்த்து தெரிவித்த மக்கள் கூட்டங்களைச் சந்தித்தேன், அவர்கள் கூறினார்கள்: அல்லாஹ் உங்கள் தவ்பாவை ஏற்றுக்கொண்டதற்காக உங்களுக்கு இதோ ஒரு வாழ்த்து. (நான் நகர்ந்தேன்) நான் பள்ளிவாசலுக்கு வரும் வரை, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் அங்கு மக்களிடையே அமர்ந்திருந்தார்கள். எனவே தல்ஹா இப்னு உபைதுல்லாஹ் (ரழி) அவர்கள் எழுந்து என்னை நோக்கி விரைந்து வந்து, என்னுடன் கை குலுக்கி எனக்கு வாழ்த்து தெரிவித்தார்கள், அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, முஹாஜிர்களிலிருந்து அவரைத் தவிர வேறு யாரும் (எனக்கு வாழ்த்து தெரிவிக்க) எழவில்லை. கஅப் (ரழி) அவர்கள் தல்ஹா (ரழி) அவர்களின் (இந்த நல்ல செயலை) ஒருபோதும் மறக்கவில்லை என்று கூறினார்கள். கஅப் (ரழி) மேலும் கூறினார்கள்: நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுக்கு அஸ்ஸலாமு அலைக்கும் என்று ஸலாம் கூறினேன், அவர்களுடைய முகம் மகிழ்ச்சியால் பிரகாசித்தது, அவர்கள் கூறினார்கள்: உன் தாய் உன்னைப் பெற்றெடுத்த நாளிலிருந்து (இன்று நீ காண்பது போல் நீ கண்டிராத அல்லது காணப்போவதில்லை) இதுபோன்ற நற்செய்திகளும் ஆசீர்வாதங்களும் உனக்கு உண்டாகட்டும். நான் கேட்டேன்: அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்), இந்த தவ்பா ஏற்பு உங்களிடமிருந்தா அல்லது அல்லாஹ்விடமிருந்தா? அவர்கள் கூறினார்கள்: இல்லை, (அது என்னிடமிருந்து அல்ல), அது அல்லாஹ்விடமிருந்து, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் மகிழ்ச்சியாக இருக்கும்போது அவர்களுடைய முகம் பிரகாசமாகி, அது சந்திரனின் ஒரு பகுதி போல் காட்சியளிப்பது வழக்கமாக இருந்தது, இதிலிருந்துதான் நாங்கள் அதை (அவர்களுடைய மகிழ்ச்சியை) அடையாளம் கண்டுகொண்டோம். நான் அவர்கள் முன் அமர்ந்ததும், நான் கூறினேன்: அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்), அல்லாஹ்வின் பொருட்டும் அவனது தூதரின் (ஸல்) பொருட்டும் என் செல்வத்தை தர்மம் செய்ய எனக்கு அனுமதி உண்டா? அதன்பேரில் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: உங்களுடன் சில சொத்துக்களை வைத்துக் கொள்ளுங்கள், அது உங்களுக்கு நல்லது. நான் கூறினேன்: கைபர் (படையெடுப்பின் போது) என் பங்கிற்குக் கிடைத்த (என் சொத்தின்) அந்தப் பகுதியை நான் என்னுடன் வைத்திருப்பேன். நான் கூறினேன்: அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்), நிச்சயமாக, உண்மையின் காரணமாக அல்லாஹ் எனக்கு ஈடேற்றத்தை வழங்கினான், எனவே, (நான் நினைக்கிறேன்) நான் உயிருடன் இருக்கும் வரை உண்மையைத் தவிர வேறு எதையும் பேசக்கூடாது என்பதே தவ்பா என்பதைக் குறிக்கிறது. அவர்கள் கூறினார்கள்: அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, உண்மையைச் சொன்னதற்காக அல்லாஹ்வால் என்னை விட கடுமையான சோதனைக்கு முஸ்லிம்களில் யாரேனும் ஆளாக்கப்பட்டார்களா என்று எனக்குத் தெரியாது. நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் இதைக் குறிப்பிட்டதிலிருந்து இன்றுவரை நான் எந்தப் பொய்யும் சொல்லவில்லை, அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, நான் பொய் சொல்லக்கூடாது என்று முடிவு செய்துள்ளேன், என் வாழ்நாள் முழுவதும் அல்லாஹ் என்னை (சோதனைகளிலிருந்து) காப்பாற்றுவான் என்று நம்புகிறேன், அல்லாஹ், மிக்க உயர்ந்தவனும் மகிமை மிக்கவனும், இந்த வசனங்களை வஹீ (இறைச்செய்தி)யாக அருளினான்: "நிச்சயமாக, அல்லாஹ் நபியின் (ஸல்) மீதும், ஹிஜ்ரத் செய்தவர்கள் மற்றும் கஷ்ட நேரத்தில் அவரைப் பின்தொடர்ந்த உதவியாளர்கள் மீதும் கருணை காட்டினான், அவர்களில் ஒரு பகுதியினரின் இதயங்கள் வழிதவற இருந்த பின்னர்; பின்னர் அவன் அவர்கள் மீது கருணை காட்டினான். நிச்சயமாக, அவன் அவர்களிடம் மிக்க அன்புடையவன், மிக்க கருணையாளன். மேலும் (அவன் கருணை காட்டினான்) பின்தங்கியிருந்த மூவர் மீதும், பூமி அதன் பரந்த தன்மையுடன் அவர்களுக்கு நெருக்கடியானதாகவும், அவர்களுடைய ஆன்மாக்களும் அவர்களுக்கு நெருக்கடியானதாகவும் ஆகும் வரை." இந்த வஹீ (இறைச்செய்தி) இந்த (வார்த்தைகள்) வரை சென்றது: "ஈமான் கொண்டவர்களே, அல்லாஹ்வை அஞ்சிக்கொள்ளுங்கள், உண்மையாளர்களுடன் இருங்கள்" (9:117-118). கஅப் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள்: அல்லாஹ்வின் மீது ஆணையாக, அல்லாஹ் என்னை இஸ்லாத்திற்கு வழிகாட்டியதிலிருந்து, நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் பேசிய இந்த உண்மையை விட எனக்கு குறிப்பிடத்தக்க ஆசீர்வாதம் எதுவும் இல்லை, நான் பொய் சொல்லியிருந்தால், பொய் சொன்னவர்கள் அழிந்தது போல் நானும் அழிந்திருப்பேன், ஏனெனில் பொய் சொன்னவர்களைப் பொறுத்தவரை அல்லாஹ் வஹீ (இறைச்செய்தி)யை இறக்கியபோது எவருக்கும் பயன்படுத்தாத கடுமையான வார்த்தைகளைப் பயன்படுத்தினான் (அல்லாஹ்வின் வார்த்தைகள்): "நீங்கள் அவர்களிடம் திரும்பும்போது அவர்கள் அல்லாஹ்வைக் கொண்டு உங்களுக்கு சத்தியம் செய்வார்கள், நீங்கள் அவர்களை விட்டுவிட வேண்டும் என்பதற்காக. எனவே அவர்களை விட்டுவிடுங்கள். நிச்சயமாக, அவர்கள் அசுத்தமானவர்கள், அவர்களுடைய புகலிடம் நரகம், அவர்கள் சம்பாதித்ததற்கான கூலி. அவர்கள் உங்களுக்கு சத்தியம் செய்வார்கள், நீங்கள் அவர்களைப் பற்றி திருப்தி அடைய வேண்டும் என்பதற்காக, ஆனால் நீங்கள் அவர்களைப் பற்றி திருப்தி அடைந்தாலும், நிச்சயமாக அல்லாஹ் வரம்பு மீறிய மக்களைப் பற்றி திருப்தி அடையமாட்டான்" (9:95-96). கஅப் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் முன்னிலையில் சத்தியம் செய்து, அவர்கள் தங்கள் விசுவாசத்தை ஏற்று, அவர்களுக்காக மன்னிப்புக் கோரியவர்களுடன் ஒப்பிடும்போது எங்கள் மூவரின் விஷயம் ஒத்திவைக்கப்பட்டது, அல்லாஹ் எங்கள் விஷயத்தில் எந்த முடிவையும் எடுக்கவில்லை. அல்லாஹ், மிக்க உயர்ந்தவனும் மகிமை மிக்கவனும் தான், பின்தங்கியிருந்த எங்கள் மூவரின் விஷயத்தில் தீர்ப்புகளை வழங்கினான். (குர்ஆனின் வார்த்தைகள்) "பின்தங்கியிருந்த மூவர்" என்பது நாங்கள் ஜிஹாதிலிருந்து பின்தங்கினோம் என்று பொருள்படாது, மாறாக சத்தியம் செய்து அவர் முன் சாக்குப்போக்குச் சொன்னவர்களின் பின்னால் அவர் (அல்லாஹ்) எங்கள் விஷயத்தை வைத்திருந்தார் என்பதைக் குறிக்கிறது.

இந்த ஹதீஸ் இதே அறிவிப்பாளர் தொடருடன் ஸுஹ்ரி அவர்களின் வாயிலாக அறிவிக்கப்பட்டுள்ளது.

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح
3149ஜாமிஉத் திர்மிதீ
حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي عُمَرَ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، قَالَ قُلْتُ لاِبْنِ عَبَّاسٍ إِنَّ نَوْفًا الْبِكَالِيَّ يَزْعُمُ أَنَّ مُوسَى صَاحِبَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لَيْسَ بِمُوسَى صَاحِبِ الْخَضِرِ قَالَ كَذَبَ عَدُوُّ اللَّهِ سَمِعْتُ أُبَىَّ بْنَ كَعْبٍ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ ‏"‏ قَامَ مُوسَى خَطِيبًا فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ فَسُئِلَ أَىُّ النَّاسِ أَعْلَمُ فَقَالَ أَنَا أَعْلَمُ ‏.‏ فَعَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِ إِذْ لَمْ يَرُدَّ الْعِلْمَ إِلَيْهِ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ أَنَّ عَبْدًا مِنْ عِبَادِي بِمَجْمَعِ الْبَحْرَيْنِ هُوَ أَعْلَمُ مِنْكَ قَالَ مُوسَى أَىْ رَبِّ فَكَيْفَ لِي بِهِ فَقَالَ لَهُ احْمِلْ حُوتًا فِي مِكْتَلٍ فَحَيْثُ تَفْقِدُ الْحُوتَ فَهُوَ ثَمَّ فَانْطَلَقَ وَانْطَلَقَ مَعَهُ فَتَاهُ وَهُوَ يُوشَعُ بْنُ نُونٍ وَيُقَالُ يُوسَعُ فَحَمَلَ مُوسَى حُوتًا فِي مِكْتَلٍ فَانْطَلَقَ هُوَ وَفَتَاهُ يَمْشِيَانِ حَتَّى إِذَا أَتَيَا الصَّخْرَةَ فَرَقَدَ مُوسَى وَفَتَاهُ فَاضْطَرَبَ الْحُوتُ فِي الْمِكْتَلِ حَتَّى خَرَجَ مِنَ الْمِكْتَلِ فَسَقَطَ فِي الْبَحْرِ قَالَ وَأَمْسَكَ اللَّهُ عَنْهُ جِرْيَةَ الْمَاءِ حَتَّى كَانَ مِثْلَ الطَّاقِ وَكَانَ لِلْحُوتِ سَرَبًا وَكَانَ لِمُوسَى وَلِفَتَاهُ عَجَبًا فَاَنْطَلَقَا بَقِيَّةَ يَوْمِهِمَا وَلَيْلَتِهِمَا وَنُسِّيَ صَاحِبُ مُوسَى أَنْ يُخْبِرَهُ فَلَمَّا أَصْبَحَ مُوسَى قَالَ لِفَتَاهُ‏:‏ ‏(‏آتِنَا غَدَاءَنَا لَقَدْ لَقِينَا مِنْ سَفَرِنَا هَذَا نَصَبًا ‏)‏ قَالَ وَلَمْ يَنْصَبْ حَتَّى جَاوَزَ الْمَكَانَ الَّذِي أُمِرَ بِهِ ‏:‏ ‏(‏قَالَ أَرَأَيْتَ إِذْ أَوَيْنَا إِلَى الصَّخْرَةِ فَإِنِّي نَسِيتُ الْحُوتَ وَمَا أَنْسَانِيهُ إِلاَّ الشَّيْطَانُ أَنْ أَذْكُرَهُ وَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ عَجَبًا ‏)‏ قَالَ مُوسَى ‏:‏ ‏(‏ ذَلِكَ مَا كُنَّا نَبْغِ فَارْتَدَّا عَلَى آثَارِهِمَا قَصَصًا ‏)‏ قَالَ فَكَانَا يَقُصَّانِ آثَارَهُمَا ‏.‏ قَالَ سُفْيَانُ يَزْعُمُ نَاسٌ أَنَّ تِلْكَ الصَّخْرَةَ عِنْدَهَا عَيْنُ الْحَيَاةِ وَلاَ يُصِيبُ مَاؤُهَا مَيِّتًا إِلاَّ عَاشَ ‏.‏ قَالَ وَكَانَ الْحُوتُ قَدْ أُكِلَ مِنْهُ فَلَمَّا قَطَرَ عَلَيْهِ الْمَاءُ عَاشَ ‏.‏ قَالَ فَقَصَّا آثَارَهُمَا حَتَّى أَتَيَا الصَّخْرَةَ فَرَأَى رَجُلاً مُسَجًّى عَلَيْهِ بِثَوْبٍ فَسَلَّمَ عَلَيْهِ مُوسَى فَقَالَ أَنَّى بِأَرْضِكَ السَّلاَمُ قَالَ أَنَا مُوسَى ‏.‏ قَالَ مُوسَى بَنِي إِسْرَائِيلَ قَالَ نَعَمْ ‏.‏ قَالَ يَا مُوسَى إِنَّكَ عَلَى عِلْمٍ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَلَّمَكَهُ اللَّهُ لاَ أَعْلَمُهُ وَأَنَا عَلَى عِلْمٍ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَلَّمَنِيهِ لاَ تَعْلَمُهُ فَقَالَ مُوسَى ‏:‏ ‏(‏ هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلَى أَنْ تُعَلِّمَنِي مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا * قَالَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا * وَكَيْفَ تَصْبِرُ عَلَى مَا لَمْ تُحِطْ بِهِ خُبْرًا * قَالَ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ صَابِرًا وَلاَ أَعْصِي لَكَ أَمْرًا ‏)‏ قَالَ لَهُ الْخَضِرُ ‏:‏ ‏(‏فَإِنِ اتَّبَعْتَنِي فَلاَ تَسْأَلْنِي عَنْ شَيْءٍ حَتَّى أُحْدِثَ لَكَ مِنْهُ ذِكْرًا ‏)‏ قَالَ نَعَمْ فَانْطَلَقَ الْخَضِرُ وَمُوسَى يَمْشِيَانِ عَلَى سَاحِلِ الْبَحْرِ فَمَرَّتْ بِهِمَا سَفِينَةٌ فَكَلَّمَاهُ أَنْ يَحْمِلُوهُمَا فَعَرَفُوا الْخَضِرَ فَحَمَلُوهُمَا بِغَيْرِ نَوْلٍ فَعَمَدَ الْخَضِرُ إِلَى لَوْحٍ مِنْ أَلْوَاحِ السَّفِينَةِ فَنَزَعَهُ فَقَالَ لَهُ مُوسَى قَوْمٌ حَمَلُونَا بِغَيْرِ نَوْلٍ عَمَدْتَ إِلَى سَفِينَتِهِمْ فَخَرَقْتَهَا ‏:‏ ‏(‏ لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا * قَالَ أَلَمْ أَقُلْ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا * قَالَ لاَ تُؤَاخِذْنِي بِمَا نَسِيتُ وَلاَ تُرْهِقْنِي مِنْ أَمْرِي عُسْرًا ‏)‏ ثُمَّ خَرَجَا مِنَ السَّفِينَةِ فَبَيْنَمَا هُمَا يَمْشِيَانِ عَلَى السَّاحِلِ وَإِذَا غُلاَمٌ يَلْعَبُ مَعَ الْغِلْمَانِ فَأَخَذَ الْخَضِرُ بِرَأْسِهِ فَاقْتَلَعَهُ بِيَدِهِ فَقَتَلَهُ فَقَالَ لَهُ مُوسَى ‏:‏ ‏(‏ أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا نُكْرًا * قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا ‏)‏ قَالَ وَهَذِهِ أَشَدُّ مِنَ الأُولَى ‏:‏ ‏(‏ قَالَ إِنْ سَأَلْتُكَ عَنْ شَيْءٍ بَعْدَهَا فَلاَ تُصَاحِبْنِي قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنِّي عُذْرًا * فَانْطَلَقَا حَتَّى إِذَا أَتَيَا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَمَا أَهْلَهَا فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُمَا فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا يُرِيدُ أَنْ يَنْقَضَّ ‏)‏ يَقُولُ مَائِلٌ فَقَالَ الْخَضِرُ بِيَدِهِ هَكَذَا ‏:‏ ‏(‏ فَأَقَامَهُ ‏)‏ فَقَالَ لَهُ مُوسَى قَوْمٌ أَتَيْنَاهُمْ فَلَمْ يُضَيِّفُونَا وَلَمْ يُطْعِمُونَا ‏:‏ ‏(‏ إِنْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْرًا * قَالَ هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ مَا لَمْ تَسْتَطِعْ عَلَيْهِ صَبْرًا ‏)‏ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ يَرْحَمُ اللَّهُ مُوسَى لَوَدِدْنَا أَنَّهُ كَانَ صَبَرَ حَتَّى يَقُصَّ عَلَيْنَا مِنْ أَخْبَارِهِمَا ‏"‏ ‏.‏ قَالَ وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ الأُولَى كَانَتْ مِنْ مُوسَى نِسْيَانٌ - قَالَ وَجَاءَ عُصْفُورٌ حَتَّى وَقَعَ عَلَى حَرْفِ السَّفِينَةِ ثُمَّ نَقَرَ فِي الْبَحْرِ فَقَالَ لَهُ الْخَضِرُ مَا نَقَصَ عِلْمِي وَعِلْمُكَ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ إِلاَّ مِثْلَ مَا نَقَصَ هَذَا الْعُصْفُورُ مِنَ الْبَحْرِ ‏"‏ ‏.‏ قَالَ سَعِيدُ بْنُ جُبَيْرٍ وَكَانَ يَعْنِي ابْنَ عَبَّاسٍ يَقْرَأُ وَكَانَ أَمَامَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ صَالِحَةٍ غَصْبًا وَكَانَ يَقْرَأُ وَأَمَّا الْغُلاَمُ فَكَانَ كَافِرًا ‏.‏ قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ ‏.‏ وَرَوَاهُ الزُّهْرِيُّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أُبَىِّ بْنِ كَعْبٍ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم وَقَدْ رَوَاهُ أَبُو إِسْحَاقَ الْهَمْدَانِيُّ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أُبَىِّ بْنِ كَعْبٍ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ‏.‏ قَالَ أَبُو عِيسَى سَمِعْتُ أَبَا مُزَاحِمٍ السَّمَرْقَنْدِيَّ يَقُولُ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْمَدِينِيِّ يَقُولُ حَجَجْتُ حَجَّةً وَلَيْسَ لِي هِمَّةٌ إِلاَّ أَنْ أَسْمَعَ مِنْ سُفْيَانَ يَذْكُرُ فِي هَذَا الْحَدِيثِ الْخَبَرَ حَتَّى سَمِعْتُهُ يَقُولُ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ دِينَارٍ وَقَدْ كُنْتُ سَمِعْتُ هَذَا مِنْ سُفْيَانَ مِنْ قَبْلِ ذَلِكَ وَلَمْ يَذْكُرْ فِيهِ الْخَبَرَ ‏.‏
ஸயீத் பின் ஜுபைர் (ரழி) அவர்கள் அறிவித்தார்கள்:
நான் இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்களிடம் கூறினேன்: 'பனூ இஸ்ராயீலின் மூஸா (அலை) அவர்கள் அல்-கிள்ருடைய தோழர் அல்ல என்று நவ்ஃப் அல்-பிகாலீ கூறுகிறார்.' ಅದಕ್ಕೆ அவர்கள் கூறினார்கள்: 'அல்லாஹ்வின் எதிரி பொய் சொல்லிவிட்டான். உபய் பின் கஅப் (ரழி) அவர்கள் கூறுவதை நான் கேட்டேன்: "அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறுவதை நான் கேட்டேன், 'மூஸா (அலை) அவர்கள் பனூ இஸ்ராயீல் மக்களுக்கு குத்பா (சொற்பொழிவு) நிகழ்த்துவதற்காக நின்றார்கள். அவர்களிடம் கேட்கப்பட்டது: "மக்களில் மிகவும் ஞானமுள்ளவர் யார்?" அதற்கு அவர்கள் கூறினார்கள்: "நானே மிகவும் ஞானமுள்ளவன்." ஆகவே, அல்லாஹ் அவரை அறிவுரை கூறினான், ஏனெனில் அவர் அந்த ஞானத்தை அவனிடம் (அல்லாஹ்விடம்) ஒப்படைக்கவில்லை. அல்லாஹ் அவருக்கு வஹீ (இறைச்செய்தி) அருளினான்: "இரண்டு கடல்கள் சங்கமிக்கும் இடத்தில் என்னுடைய அடிமைகளில் ஒரு அடிமை உன்னை விட ಹೆಚ್ಚು ஞானமுள்ளவன்." ஆகவே மூஸா (அலை) அவர்கள் கூறினார்கள்: "என் இறைவனே! நான் அவரை எப்படி சந்திக்க முடியும்?" அவன் (அல்லாஹ்) அவரிடம் கூறினான்: "ஒரு மீனை ஒரு கூடைக்குள் எடுத்துச் செல், எங்கே நீ அந்த மீனை இழந்துவிடுகிறாயோ, அங்கே அவர் இருக்கிறார்." ஆகவே, அவர்கள் புறப்பட்டார்கள், அவர்களுடன் அவருடைய இளைஞனும் புறப்பட்டான் - அவன் யூஷா பின் நூன் ஆவான். மூஸா (அலை) அவர்கள் ஒரு மீனை ஒரு கூடையில் வைத்தார்கள், அவர்களும் அந்த இளைஞனும் நடந்து புறப்பட்டார்கள், அவர்கள் ஒரு பாறையை அடைந்தபோது, மூஸா (அலை) அவர்களும் அவருடைய இளைஞனும் தூங்கிவிட்டார்கள். அந்த மீன் கூடையில் துடித்துக்கொண்டிருந்தது, கடலில் விழுந்துவிட்டது.' அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'அல்லாஹ் நீரோட்டத்தைத் தடுத்து நிறுத்தினான், அது ஒரு சுரங்கம் போலாகும் வரை, அந்த மீன் சறுக்கிச் செல்ல முடிந்தது. மூஸா (அலை) அவர்களும் அவருடைய இளைஞனும் ஆச்சரியப்பட்டார்கள். அவர்கள் பகலின் மீதமுள்ள பகுதியையும் இரவையும் பயணம் செய்தார்கள், மூஸா (அலை) அவர்களின் தோழன் (மீன் தப்பிச் சென்றதை) அவருக்குத் தெரிவிக்க மறந்துவிட்டான். மூஸா (அலை) அவர்கள் காலையில் எழுந்தபோது, தம் இளைஞனிடம் கூறினார்கள்: எங்களுக்கு நமது காலை உணவைக் கொண்டு வா; நிச்சயமாக நாம் இந்த நமது பயணத்தில் மிகுந்த சோர்வை அடைந்துவிட்டோம் (18:62).' அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'அல்லாஹ் செல்லுமாறு கட்டளையிட்ட இடத்தை அவர் (மூஸா (அலை)) கடக்கும் வரை அவர் சோர்வடையவில்லை.' அவன் (இளைஞன்) கூறினான்: நாம் அந்தப் பாறையிடம் தங்கியிருந்தபோது உங்களுக்கு நினைவிருக்கிறதா? நான் நிச்சயமாக மீனை மறந்துவிட்டேன், ஷைத்தானைத் தவிர வேறு யாரும் அதை நினைவுகூரவிடாமல் என்னை மறக்கச் செய்யவில்லை. அது கடலில் விசித்திரமான முறையில் தன் வழியை அமைத்துக் கொண்டது (18:63). மூஸா (அலை) அவர்கள் கூறினார்கள்: அதுதான் நாம் தேடிக்கொண்டிருந்தோம். ஆகவே, அவர்கள் தங்கள் தடங்களை பின்தொடர்ந்து திரும்பிச் சென்றார்கள் (18:64). அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'ஆகவே, அவர்கள் தங்கள் தடங்களை பின்தொடர ஆரம்பித்தார்கள்.'"

சுஃப்யான் (அறிவிப்பாளர்களில் ஒருவர்) கூறினார்: "அந்தப் பாறையில் ஜீவ ஊற்று ஒன்று இருப்பதாக மக்கள் கூறுகின்றனர், இறக்கும் தருவாயில் உள்ள எவர் மீதும் அதன் தண்ணீர் ஊற்றப்பட்டால், அவர் உயிர் பெற்றுவிடுவார், அந்த மீன் அதன் சிறிதளவுடன் தொடர்பு கொண்டது, அதனால் அதன் மீது தண்ணீர் பட்டபோது அது உயிர் பெற்றது."

அவர் நபிகள் நாயகம் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'அவர்கள் தங்கள் தடங்களைப் பின்தொடர்ந்து பாறையை அடைந்தபோது, ஒரு ஆடையால் மூடப்பட்டிருந்த ஒரு மனிதரைக் கண்டார்கள். மூஸா (அலை) அவர்கள் அவருக்கு ஸலாம் கூறினார்கள், அதற்கு அவர் (அல்-கிள்ர்) பதிலளித்தார்கள்: உங்கள் தேசத்தில் இப்படி ஒரு ஸலாம் உண்டா? அவர் (மூஸா (அலை)) கூறினார்கள்: நான் மூஸா. அவர் (அல்-கிள்ர்) கேட்டார்கள்: பனூ இஸ்ராயீலின் மூஸாவா? அவர் (மூஸா (அலை)) கூறினார்கள்: ஆம். அவர் (அல்-கிள்ர்) கூறினார்கள்: ஓ மூஸாவே! நிச்சயமாக அல்லாஹ்விடமிருந்து உங்களுக்கு அல்லாஹ் கற்பித்த சில ஞானம் இருக்கிறது, அது எனக்கு கற்பிக்கப்படவில்லை, மேலும் அல்லாஹ்விடமிருந்து எனக்கு அல்லாஹ் கற்பித்த சில ஞானம் இருக்கிறது, அது உங்களுக்கு கற்பிக்கப்படவில்லை.' ஆகவே மூஸா (அலை) அவர்கள் கூறினார்கள்: உங்களுக்குக் கற்பிக்கப்பட்ட ஞானத்திலிருந்து எனக்கு நீங்கள் கற்பிப்பதற்காக நான் உங்களைப் பின்தொடரலாமா? (18:66) அதற்கு அவர் (அல்-கிள்ர்) கூறினார்கள்: நிச்சயமாக, என்னுடன் நீங்கள் பொறுமையாக இருக்க முடியாது! நீங்கள் அறியாத ஒரு விஷயத்தில் நீங்கள் எப்படி பொறுமையாக இருக்க முடியும்? அவர் (மூஸா (அலை)) கூறினார்கள்: அல்லாஹ் நாடினால், என்னை நீங்கள் பொறுமையுள்ளவனாகக் காண்பீர்கள், நான் உங்களுக்கு எந்த வகையிலும் மாறு செய்ய மாட்டேன் (18:67-69). அல்-கிள்ர் அவரிடம் கூறினார்கள்: அப்படியானால் நீங்கள் என்னைப் பின்தொடர்ந்தால், நானாகவே அதைப் பற்றி உங்களுக்குக் குறிப்பிடும் வரை எதைப் பற்றியும் என்னிடம் கேட்காதீர்கள் (18:70). மூஸா (அலை) அவர்கள் கூறினார்கள்: ஆம். ஆகவே மூஸா (அலை) அவர்களும் அல்-கிள்ரும் கடற்கரையோரமாக நடக்கத் தொடங்கினார்கள். ஒரு படகு அவர்களைக் கடந்து சென்றது, அவர்கள் (படகோட்டிகளிடம்) தங்களை படகில் ஏற்றிக்கொள்ளுமாறு பேசினார்கள். அவர்கள் அல்-கிள்ரை அடையாளம் கண்டுகொண்டதால், அவர்கள் இருவரையும் கட்டணமின்றி சவாரி செய்ய அனுமதித்தார்கள். அல்-கிள்ர் (படகில் இருந்த) பலகைகளில் ஒன்றை எடுத்து அதை அகற்றினார்கள், அதனால் மூஸா (அலை) அவர்கள் அவரிடம் கூறினார்கள்: இந்த மக்கள் நமக்கு கட்டணமின்றி சவாரி செய்ய அனுமதித்தார்கள், ஆனாலும் நீங்கள் அவர்களின் படகை நாசமாக்கிவிட்டீர்கள், அதனால் அதன் மக்கள் மூழ்கிவிடுவார்கள். நிச்சயமாக நீங்கள் ஒரு பயங்கரமான செயலைச் செய்துவிட்டீர்கள் (18:71). அதற்கு அவர் (அல்-கிள்ர்) கூறினார்கள்: என்னுடன் நீங்கள் பொறுமையாக இருக்க முடியாது என்று நான் உங்களிடம் சொல்லவில்லையா? (18:72). அவர் (மூஸா (அலை)) கூறினார்கள்: நான் மறந்ததற்காக என்னைக் கணக்கில் கொள்ளாதீர்கள், என் விஷயத்தில் என்னிடம் கடுமையாக நடந்து கொள்ளாதீர்கள் (18:73). பின்னர் அவர்கள் படகிலிருந்து வெளியேறினார்கள், அவர்கள் கடற்கரையில் நடந்து கொண்டிருந்தபோது, மற்ற இரண்டு சிறுவர்களுடன் விளையாடிக்கொண்டிருந்த ஒரு சிறுவனைக் கண்டார்கள். ஆகவே அல்-கிள்ர் அவனது தலையைப் பிடித்து, தம் கைகளால் அதைப் பிடுங்கி, அவனைக் கொன்றார்கள். அதனால் மூஸா (அலை) அவர்கள் அவரிடம் கூறினார்கள்: யாரையும் கொல்லாத ஒரு நிரபராதியான நபரை நீங்கள் கொன்றுவிட்டீர்களா! நிச்சயமாக நீங்கள் ஒரு கொடூரமான செயலைச் செய்துவிட்டீர்கள் (18:74). அதற்கு அவர் (அல்-கிள்ர்) கூறினார்கள்: என்னுடன் நீங்கள் பொறுமையாக இருக்க முடியாது என்று நான் உங்களிடம் சொல்லவில்லையா? (18:75) - அவர் (அறிவிப்பாளர்) கூறினார்: - "இது முந்தையதை விட கடுமையானதாக இருந்தது" - அவர் (மூஸா (அலை)) கூறினார்கள்: இதற்குப் பிறகு நான் எதைப் பற்றியாவது உங்களிடம் கேட்டால், என்னிடமிருந்து நீங்கள் ஒரு சாக்குப்போக்கைப் பெற்றுவிட்டீர்கள். ஆகவே அவர்கள் இருவரும் ஒரு ஊர் மக்களை அடையும் வரை முன்னேறிச் சென்றார்கள். அவர்கள் அவர்களிடம் உணவு கேட்டார்கள், ஆனால் அவர்கள் இவர்களை உபசரிக்க மறுத்துவிட்டார்கள். அங்கே அவர்கள் விழும் நிலையில் இருந்த ஒரு சுவரைக் கண்டார்கள் (18:76 & 77). அவர் (அறிவிப்பாளர்) கூறினார்: - அதாவது சாய்ந்திருந்த - 'ஆகவே அல்-கிள்ர் அவர்கள் தம் கையை இவ்வாறு செய்து, அதை நிமிர்த்தினார்கள் (18:77), அதனால் மூஸா (அலை) அவர்கள் அவரிடம் கூறினார்கள்: நாம் இந்த மக்களிடம் வந்தோம், அவர்கள் நம்மை விருந்தினர்களாக நடத்தவுமில்லை, நமக்கு உணவளிக்கவுமில்லை. நீங்கள் விரும்பியிருந்தால், நிச்சயமாக இதற்காக கூலி பெற்றிருக்கலாம்! அதற்கு அவர் (அல்-கிள்ர்) கூறினார்கள்: "இதுதான் உங்களுக்கும் எனக்கும் இடையிலான பிரிவு. நீங்கள் பொறுமையாக இருக்க முடியாத (அந்த) விஷயங்களின் விளக்கத்தை நான் உங்களுக்குச் சொல்வேன் (18:77 & 78).'"

அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'அல்லாஹ் மூஸா (அலை) அவர்கள் மீது கருணை காட்டுவானாக! அவர்கள் பொறுமையாக இருந்திருக்க வேண்டும் என்று நாங்கள் விரும்புகிறோம், அதனால் அவர்கள் இருவரைப் பற்றியும் எங்களுக்கு அதிக ஞானம் கிடைத்திருக்கும்.' உபய் பின் கஅப் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'ஆகவே அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'முதல் முறை மூஸா (அலை) அவர்கள் மறந்திருந்தார்கள்.'' அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்: 'மேலும் ஒரு சிட்டுக்குருவி வந்தது, அது ஒரு படகின் விளிம்பில் அமர்ந்து, கடலில் கொத்தியது. ஆகவே அல்-கிள்ர் அவரிடம் (மூஸாவிடம்) கூறினார்கள்: என்னுடைய ஞானமும் உங்களுடைய ஞானமும் அல்லாஹ்வின் ஞானத்திலிருந்து எதையும் குறைத்துவிடாது, இந்தச் சிட்டுக்குருவி கடலிலிருந்து குறைப்பதைப் போலன்றி.' ஸயீத் பின் ஜுபைர் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள்: "மேலும் அவர்" - அதாவது இப்னு அப்பாஸ் (ரழி) அவர்கள் - "ஓதிக் காட்டுவார்கள்: 'அவர்களுக்கு முன்னால் ஒவ்வொரு நல்ல படகையும் பலவந்தமாகப் பறித்துக் கொள்ளும் ஒரு மன்னன் இருந்தான் (18:79).' மேலும் அவர் ஓதிக் காட்டுவார்கள்: 'அந்தச் சிறுவனைப் பொறுத்தவரை, அவன் ஒரு காஃபிராக (நிராகரிப்பாளனாக) இருந்தான் (18:80).'"

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ் (தாருஸ்ஸலாம் பதிப்பு)